Biz әlemdik órkeniyetten últtyq bet-beynemizdi izdep, ózindik sara jolgha týsuding jol aiyryghynda túrmyz. Osy baghytta «Bar boluymyz da, borday tozuymyz da» óz qolymyzda. Qazaq arularynyng batys pen shyghysqa qatysty  óz ústanymy boluy turasynda Elanasy Zeynep Ahmetova «Batys kelip jalanashtap, Shyghys kelip túmshalady» degen bolatyn. 

Qazaq dilimen sorpasy qosylmaytyn orys tildi aqparat pen biylik biylghy «Qazaqstan aruy – 2019» bayqauyna ýndi men qytaydan turister kelip, el qazynasyna aqsha týsiredi dep jatqan jylannyng qúiryghyn basyp eldi bir dýrliktirdi. Músylman memleketi bolyp sanalatyn Alash júrtty búl mәlimdemeni auyr qabyldady. Biz búl jaghdaygha qalay jettik degen oy keledi osy orayda.

KSRO qúlauynyng aldynda batystan talay ar men jandy jalanashtap, ruhany azdyratyn talay janalyqtar endi. Sonyng biri – súlulyq bayqauy. Ol túnghysh ret elimizde 1989 jyly ótip, 20 jasar balerina Sәule Rahmedova «Miss Qazaqstan» dep tanyldy. Býgingi kýnning dәregeyindegi keng auqymdy «Miss Qazaqstan» bayqauy 1997 jyly jetti. Últtyq konkurs degen ataudy iyelendi. Jana túrpattaghy 1997 jylghy arular bayqauynyng jenimpazy almatylyq student Jәmila Biysembiyeva atandy. Osylaysha kapitalistik Qazaqstannyng súlulyq bayqauy әlemdik standartpen kindiktesti. Jahandyq bayqaulargha arular jiberu qúqyghyn iyelendik. Osy mәselege sol kezdegi diny basqarmamyz jaq ashpay ýnsiz qalghany ókinishti.

Búl konkursty OA elderinde tek qazaq pen qyrghyz ghana ótkizip keledi.

2013 jyly óz elderinde miss atanghan qazaqstandyq Aynúr Tóleuovany, qyrghyzstandyq Jiybek Nukeevany artta qaldyrghan ózbekstandyq  Rahima Ganiyevanyng Gviyneya, Kamerun, Gviyneya-Bisau, Kosovo súlularymen birge Ózbekstandy Álem Missi bayqauynyng ýmitkeri atandyruy osy konkurstyng mayyn ishken orys tildi qazaq pen qyrghyzdardyng jýregine shoq týsirdi.  Biraq Ózbekstannyng Mәdeniyet pen sport ministrligining jәne Áyelder isi boyynsha Últtyq komiytetining ókilderi óz elderinde búnday konkurstyng ótpeytini turaly mәlimdeme jasady. Al, sol kezdegi el Priziydenti Islam Karimovting qyzy  Gulinara Karimov bolsa, Rahima Ganiyeva tәshkendik ózbek qyzy emes, samarqandyq tәjik dep óz pikirin BAQ betinde jariya etti.

Tәjikter bolsa, jas ereksheligine shekteu qoymay «Miss Tәjikstan»  ataghy ýshin aru qyzdarmen qatar 3 pen 13 jasar býldirshinderdi de qatystyrady. 2011 «Miss BÚÚ» konkursynyng jenimpazy tәjik qyzy Nilufar Sherzod atandy.

Óz elderinde ózbek, týrkimen men tәjikter biz ben qyrghyzdarday batystyq ýrdistegi súlulyq konkurstaryn ótkizbegendikten ózge elde túratyn osy últtardyng arulary sol jergilikti elding atynan týrli súlulyq bayqaularyna qatynasyp jenimpaz ben jýldeger atanyp jýr.

Bizdegi din iyeleri osynday konkurstyng jabyluyna qatysty nege mәsele kótermeytine tanymyz bar. Batys ýrdisindegi arular bayqauy bizge jat. Odan bas tartu óz qolymyzdaghy dýniye. Súlular bayqauynyng ótuine eshkimde qarsy emes, biraq onyng últtyq dәstýrimizben qabysuyn dinimizge kirbing týsirmeu jaghy qarastyryp, nәsildik hәm dildik túrpatta Shymqalada túraqty ótetin halyqaralyq «Týrkistan aruy» bayqauyn ómirge әkeletin uaqyt tudy. Ári bәrimiz jabyla, batystyng azghyn aitaghyna ilesip,  hidjab kiygen qyzdarymyzben kýrese bermey, olardy 2011 jyldan Indoneziyada túraqty ótip kele jatqan World Muslimah (Músylman arulary) bayqauyna qatystyryp, baghyn synatugha jol ashu kerek.

Qazaq qyzdarynyng súlulyghyna sheteldikterding tamsanghanyn dúrys dep esepteytin QR mәdeniyet jәne sport ministrining orynbasary Erlan Qojaghapanov  qate kózqarasyn ózgertip, qarakózderimizdi últtyq sipattaghy alamangha qatystyrudy oilaugha tiyis.

Miss Qazaqstandy últtyq dәstýrimizge beyimdemesek, naghyz azghyndanu jolyna týsemiz. Batystan kelgen әlemdik bayqaulardyng bәri qazaqqa qajet dýnie emes. Siz búghan qalay qaraysyz, aghayyn?!

Ábil-Serik Áliakpar

Abai.kz