Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
3706 0 pikir 27 Aqpan, 2019 saghat 20:17

«Er Jәnibek» qoghamdyq qory «Ruhany janghyru» baghdarlamasy ayasynda auqymdy is-shara ótkizbek

Ghasyrlar boyy halqymyzdyng qasiyetti qorghany bolghan baytaq qazaq dalasy kiyeli әri keremetke toly ónir sanalady. Batyr babalarymyz qabyrghadan qan keshe jýrip qorghap qalghan osy ken-baytaq teritoriya tәuelsiz Qazaqstannyng bagha jetpes baylyghy ekeni sózsiz. Egemen el bolyp etek-jenimizdi jinaghan song tarihy qúndylyqtargha nazar audaryp, ótken-ketkenimizdi týgendeu bizding basty borysh.

Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaevtyng «Úly dalanyng jeti qyry» atty maqalasy, «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru» baghdarlamalyq maqalasynyng jalghasy retinde onyng jana qyrlaryn aiqyndap, tarihy sanany janghyrtudyng joldaryn kórsetedi.

Qazaq tarihynyng altyn qory jayly sóz bolghanda Qazaqstan teritoriyasynda ghana emes, alys-jaqyn shetelderde qonys tepken qazaqtar tarihy da qamtylatyny sózsin. Mәselen, kórshiles Qytay elinde ýsh milliongha juyq qandastarymyz ómir sýredi. Al olardyng tarihy men mәdeniyeti óz aldyna bir bólek dýniye. Qytaydaghy qazaqtar arasynan da sansyz el qorghaghan batyrlar men baghlandar shyqqany sózsiz.

Qazaqstan tәuelsiz el bolyp, óz tarihy, óz mәdeniyetin úlyqtap jatqan býgingi tanda jat júrtta jýrip, últ qaharmanyna ainalghan úly túlghalardy esten shygharmau bizding qasiyetti boryshtarymyzdyng biri. Sol qatarda Qytaydyng militaristik ústanymyna últ batyry retinde qarsy soghys ashqan erjýrek azamattardyng erligin atamay ketu mýmkin emes.

Úrpaqtar sabaqtastyghyn saqtau, tarihpen baylanys ornatu – bolashaq ýshin manyzdy dýniyeler. Biz bolashaqqa nyq qadam basyp kele jatqan damushy memleketpiz. Osy kezende bizding birligimiz ben tútastyghymyz nyghaya týspek kerek. Elbasy atalghan manyzdy kezende birizdi júmys jasau maqsatynda «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru» atty baghdarlamalyq maqalasyn jariyalady. «Ruhany janghyru» baghdarlamalyq maqalasy últ tarihyndaghy úly beleske ainaldy. Onyng jeke baghyttarynyng ayasynda elimizding ruhaniyatyn, bilim dengeyin, bәsekege qabilettilik dәrejesin kóteru maqsatynda kóptegen izgi sharalar jýzege asyp jatyr.

Osynday izgi sharalarydyng biri qazaqtyn XX ghasyrdaghy últazattyq kýresi jetekshilerining biri, azattyq jolynda shahit keshken kókjal oghlany Ospan batyr Silәmúlynyng (1899-1951) tughanyna 120 jyl toluyna oray «Er Jәnibek» halyqaralyq qoghamdyq qory úiymdastyryp otyrghan halyqaralyq is-sharalardy aitugha bolady.

«Er Jәnibek» halyqaralyq qorynyng preziydenti Jenis Týrkiyanyng tanystyruynsha, qor ayasynda jyl boyy bir qatar iygi sharalar ótedi. Ári búny bәri "ruhany janghyru" baghdarlamasy ayasynda úiymdastyrylmaq. Atalghan qor tóraghasynyng aituynsha, Ospan batyrdyng 120 jyldyghyna oray Qazaqstannan tys Týrkiya, Mongholiya, Resey, Fransiya jәne Germaniya elderinde týrli sharalar úiymdastyrylyp, mereytoy halyqaralyq dengeyde atalyp ótiledi.

Osy jiylyspen bastalghan búl shara sәuir aiynan bastap jas aqyndar  arasynda mýshәira, BAQ boyynsha ýzdik jariyalanymdar, Qazaq kýresinen respublikalyq turniyr, aqyndar aitysy, uniyversiytetterde jastarmen kezdesu, batyrdyng kýreske toly ómiri jayynda Sh.Sh. Ualihaov atyndaghy Tarih jәne etnografiya inistutymen birlesip monografiya qúrastyru, ShQO-da as beru, qazaqtar qonystanghan Europa, Aziya elderinde de sharalar ótkizu siyaqty iygi istermen jalghasyn tappaq.

Atalghan jinalysta Qazaqstan Halyq jazushysy Qabdesh Júmәdilov, aqyn Jәrken Bódesh, Temirhan Tebegenov, Arystan qajy Shәdetúly, Órken Nәbiyúly (batyrdyng nemeresi), Jәdy Shәkenúly, Múrat Shaymaran qatarly jiyn qatysushylary Ospan batyr jәne onyng mereytoyyna arnalghan sharalar jóninde óz oilaryn ortagha saldy.

Qazaq halqy ýshin qabyrghadan qan keshken Úly dala batyryna arnalghan is-sharalardyng úzyn-yrghasy bylay týzilmek:

- Ospan batyrdyng 120 jyldyghyna oray ótkiziletin sharalarda qazaq kýresinen respublikalyq turnir (29-30 nauryz kýnderi); Sәuir aiynda «Súlubaydyng әni» atty teatrlanghan qoyylym men halyqaralyq jyr mýshayrasy jәne búqaralyq aqparat qúraldaryna arnalghan bәige jariyalanady; Búlarmen qatar Týrkiya ortalyq qalasy Ankaradaghy Mimar Sinan uniyversiytetinde Ospan batyrgha arnalghan ghylymy talqy otyrysy bolmaq; Mamyr aiynda Mongholiyanyng Bayanólgey aimaghynda as berilip, arnayy jiyn ótkizilse, mausymda osyghan úqsas shara Reseyding Oby qalasynda ótkizilmek; Mausym aiynda dәstýrli «Er Janibek Cup» shaghyn futboldan turnir batyrdyng merey toyyna arnalyp, әlem qazaq jastary Kókshetauda bas qospaq; Tamyz aiynda Shyghys Qazaqstan oblysynda as berilip, aqparat qúraldaryna jariyalanghan bәikeni qorytyndylaudy josparlaghan; Qyrkýiek aiynda Ospan batyr turaly monografiyanyng tanystyrylymy ótkiziledi; Qazan aiynda ShQO-da batyr atyndaghy meshitting ashylu salty;  Qarasha aiynda Astana qalasynda «Ospan batyrdyng 120 jyldyghyn» taqyryp etken respublikalyq aitys ótpek; Jeltoqsan aiynda jalpy sharalardyng qorytyndysy Almatyda jasaludy josparlaghan.

Ayta keterligi, atalghan sharalardyng bәri Elbasy úsynghan "Ruhany janghyru" baghdarlamasy ayasynda jýzege aspaq. Elimizding túnghysh preziydenti ýnemi aityp jýretin "Úly dalanyn" úlaghatty úlany retinde Ospan batyr býgingi úrpaqtyng úlaghattauyna әbden layyq túlgha.

Abai.kz

0 pikir