Seysenbi, 30 Sәuir 2024
Kórshining kólenkesi 6202 16 pikir 5 Nauryz, 2019 saghat 15:25

Lukashenko: "Ortaq valuta rubli bolady"

Jaqynda Belarusi preziydenti Aleksandr Lukashenko Reseymen arada ortaq valuta engizudi jәne ortaq emissiyalyq (qúndy qaghazdar) ortalyq qúrudy qoldaytynyn mәlim etti. 

«Qazir bizge ortaq valuta engizu turaly úsynys týsip jatyr. Biz múny qoldaymyz! Jәne búl valuta – rubli bolady», – dedi Belarusi preziydenti. Sonymen qatar, Lukashenko búl valutanyng Resey rubline de, Belarusi rubline de qatysy bolmaytynyn, biraq valutanyng aty – rubli dep ataluy kerek ekenin aitty.

Biz búl jerde óz elimizden kemshilik taba almay, Belarusi biyligin synaghaly otyrghan joqpyz. Bizdi mazalaytyny, býgin Belarusi Reseymen ortaq aqsha engizse, erteng qazaq biyligi de osy qadamdy qoldap shygha ma degen qauip. «Ógizge tughan kýn búzaugha da tuady» degen mәtel búl jerge esh jaraspasa da aitpaghymyz osy. Kenes odaghynyng kóne júrtynda berekesi jarasyp Belarusi, Resey jәne Qazaqstannyng otyrghany bәrimizge belgili. Oshaqtyng ýsh bútynday bolghan osy ýsh elding alghashqy ekeui ortaq valutagha ótip ketse, Qazaqstannyng da qarap qalmaytyny sózsiz. Ýsh siraghynyng birinen aiyrylsa ortaq qazannyng qaynamasyn biletin ana ekeui de Astanany jayyna qaldyrmas.

相关图片

A. Lukashenko, V. Putiyn

Ortaq aqsha jayly әngimening aitylyp jýrgeni býgin ghana emes. Tipti Resey men Belarusi arasynda ghana emes, EAEO-qa mýshe elderge ortaq valuta engizsek deytinder de bar. El preziydenti Núrsúltan Nazarbaev: «eshqanday ortaq aqsha bolmaydy» dep ashyq aitqanymen, búl úsynystyng tamyryna tolyq balta shabylghan joq. EAEO elderimen birdey aqsha paydalansaq shekemiz shylqyp ómir sýrer edik degen týsinik bizding elde de qalyptasyp ýlgergen. Tipti keybir deputattarymyz ashyq aityp ta jýrdi.

Reseyding jer betindegi janashyr jaqyndary Qazaqstan men Belarusi ekeni jasyryn emes. Batys júrtynyng bas dúshpanyna ainalghan Mәskeuding kýii mәz emes. Sansyz sanksiyalardyng salmaghy belin qayystyryp barady. Resey soghan qaramastan manyndaghylardyng mazasyn aludy jalghastyryp jatyr. Osy qatarda Minsk pen Astanagha Mәskeuding әseri mol ekenin aita ketken jón. Tipti songhy uaqytta keybir sarapshylar Reseyding Belarusi eline qysymy kýsheygenin aitady. Sondaghy basty maqsaty Belarusiti óz qataryna qosyp alu bolsa kerek.

Qazirgi tanda Belarusi Reseymen ortaq aqsha engizgeni bylay túrsyn, birigip ketui mýmkin ekeni jayly sóz osydan shyghyp otyr. Eldi 25 jyl biylep kele jatqan Lukashenkonyng tym Reseyshildigi osynday kýdikke jeteleydi. Biraq búny Belarusi preziydentining ózi joqqa shygharady. 15 aqpanda Sochiyde ótken jurnalistermen kezdesuinde:

«Býginde eki memleket bar. Egemendik degen úghym - qasiyetti, al tәuelsizdik degen - salystyrmaly úghym. Eger eki elding azamattary qalasa ghana Reseymen birge bir joldy tandaugha bolady», - dedi Lukashenko.

Endi Reseyge iltipaty erekshe Aleksandr Grigorievichting ústanyp otyrghan sayasaty jayly bir auyz sóz aitayyq.

Aleksandr Lukashenko «Kenes odaghynyng adal qorghaushysy» bolghan adam. KSRO-ny saqtap qalu ýshin baryn saldy. 1991 j. 8 jeltoqsanynda Belarusi jogharghy kenesining tóraghasy S. Shushkevich, Resey basshysy B. Elisiyn, Ukraina basshysy L. Kravchuk qatarly kisiler «Belovej kelisimine» qol qoyyp, KSRO-ny taratugha sheshim shygharghanda Belarusi tarapynan qarsy pikir bildirgen jalghyz adam dәl osy Lukashenko (Belarusi jogharghy kenesining ókili) bolatyn. Osydan keyin kóp adam Lukashenkonyng Kenes odaghyna degen «tereng sýiispenshiligine» kóz jetkizgen.

L. Kravchuk, S. Shushkevich, B. Elisiyn

Qansha qarsy bolghanymen, ol kezde aty-jóni beymәlim Lukashenko tarih donghalaghyn toqtata alghan joq. Biraq KSRO-nyng tarauy onyng Belarusi biyligine keluine mýmkindik tughyzdy. Shushkevich Belarusi elin baqytty ete alghan joq. Ol biylikte túrghan jyldary el ekonomikasy qatty qúldyrap ketti. Osy oraydy myqty ústaghan Lukashenko el nazaryn ózine audaryp, biylikke keldi. 1994 jyly preziydent bolyp saylanghannan beri 25 jyl boyy el tizginin eshkimge bergen joq. 2013 jyly shetel aqparat qúraldary onyng jeke baylyghy 9 mld. dollargha jetip, Belarusiting eng bay adamy atanghanyn jazghan. Alayda Lukashenko búny moyyndamady. «Eger onday aqshany taba alsandar, 99%-yn sender alyndar» dep әzilge búrghan.

Lukashenko biylikke kelgen song el ekonomikasyn jaqsartyp, tura jolgha sala aldy. Jekeshelendirudi barynsha tejep, kez-kelgen nysanda memleketting ýlesi 51%-dan kem bolmauyn talap etti. Qogham ornyqtylyghyn qorghau ýshin preziydentting pәrmenin barynsha kýsheytti. Alghashqy jyldary oppozisiyanyng jii qarsylyghyna úshyrap otyrdy. Osyghan oray ol qatang sharalar qoldanyp, sayasy qarsylastaryn jendi. Sóitip elde «Preziydent eng kýshti, parlament әlsiz, ýkimet qorash» jaghday qalyptastyrdy. 2004 jyly eldegi birneshe oppozisiyalyq úiym Litva astanasy Vilinus qalasyna amalsyz qonys audardy.

Kenes odaghyna degen sýiispenshiligin Lukashenko tәuelsiz el basshysy kezinde de esh jasyrghan joq. Elde KSRO kezine tәn sipat jalghasyp jatty. Reseymen birge NATO yqpalynyng shyghysqa qaray kenenine qarsy túrdy. AQSh pen Euroodaq nazarynda Lukashenko jaghymsyz obraz sanalady. Tipti keybir batys elderi Ukraina men Gruziyadaghy jaghdaydy Belarusi elinde de iske asyrmaqshy bolghan kórinedi. Alayda Reseyge sheksiz adal Lukashenko tarapynan múnday qadam kýtu mýlde orynsyz edi.

Uaqyt ótken sayyn Belarusi Reseyding qoltyghyna kirip bara jatqany bayqaldy. Elding energiya kózi Reseyge tәueldi deuge bolady. 80% ónim Reseyden alynady. Osynday jipshe shyrmalghan sayasi-ekonomikalyq baylanystar Belarusi elin Reseyden aiyryla almaytyn kýige keltirgen. Osyny anyq biletin Mәskeu tarapy Minsk basshylaryna әrkez qabaq týiip túrady. Keyde tipti múnay men tabighy gazyn halyqaralyq baghadan әldeqayda qymbatqa satyp alugha mәjbýrleydi. Osynday kezde Lukashenko Putiyngha «ókpelep» qalatyny bar. Mәselen byltyr 10 tamyz «Gomselimash» auylsharuashylyghy kompaniyasyn tekseru barysynda Reseyding pozisiyasyn synap, «Belarusiti beyne Reseyding otary sekildi kóredi» dep búlqan-talqan bolghan. Negizi Lukashenkonyng arghy atalary ukrainalyq. Osyghan baylanysty 2014 jyly Ukraina-Resey qaqtyghysynda kim jaghyna shygharyn bilmey, eki oily bolghan desedi. «Ukrain birligin» qoldaytynyn da birneshe mәrte bildirgen. Aleksandr Lukashenko ótken aida sheteldik derjava tarapynan agressiya kýsheygenin aitqan. Biraq naqty qay el ekenin ataghan joq.

Taghy bir aita keterligi, 2018 jyly 18 tamyzda Lukashenko el Premier ministri, Viyse-premier jәne ministrleri arasynda auys-týiister jasady. Belarusi preziydenti búl qadam el ekonomikasyn onau ýshin jasalghanyn aitty. Belarusi basshysy múnday sheshimge Visebskaya oblysy Vorsha rayonyn tekseru barysynda kelgen. Atalghan ónirding ekonomikalyq ahualy óte nashar bolghandyqtan, ministrlerding qyzmetin auystyru kerek dep sheshken.

Lukashenko Reseyge sheksiz jaqyndyghyn saqtay otyryp, ózge odaqtas izdeudi de úmyt qaldyrghan emes. Ásirese Qytaygha qúshaq asha jaqyndap bara jatqanyn bayqaugha bolady. Lukashenko Qytaydy ekonomikalyq qoldau kórsetetin әri iri elder arasyndaghy baylanysta tepe-tendikti saqtaytyn kilt dep sanaydy. Byltyr 6 sәuir Qytay qorghanys ministrimen kezesude Lukashenko Qytay tarapynyng ekonomikalyq kómegine alghys bildirdi. Sonymen qatar Qytaydy Belaruiting eng jaqyn dosy dep atady.

相关图片

Nikolay Lukashenko, Aleksandr Lukashenko

Aleksandr Lukashenkonyng ýsh balasy bar. Ýlken úldary sayasat salasynda tәp-tәuir ósip keledi. Eng ýlkeni Viktor Lukashenko qauipsizdik kenesining mýshesi. Ekinshi úly Dmitriy Lukashenko shekara qorghanys qyzmetinde. Al eng kishisi Nikolay Lukashenko. Belarusi basshysy osy úlyn qasynan tastamaydy. Basqalardan artyq kóretin sekildi. Lukashenko kishi úlynyng anasy kim ekenin barynsha jasyrady. Alayda Angliya aqparat qúraldary Nikolaydyng anasy preziydentting jeke dәrigeri Irina Abeliskaya dep biledi.

Lukashenko 14 jastaghy Nikolaydy ózining izbasary sanaytynyn ashyq aitqan. Alayda onyng taq múrageri ekenin joqqa shygharady. Eldi 25 jyl biylese de, ózin әli jas (64 jasta) sezinetin Aleksandr Grigorievich taghy birneshe mәrte preziydent boludan ýmitti. Angliyalyq «Gardian» gazetine bergen súhbatynda Lukashenko «Elime kóp kóp enbek sinirdim» dep mәlimdegen bolatyn. Sarapshylar qazirshe densaulyghynan alandamaytyn Lukashenko kem degende eki mәrte qayta saylana alady deydi. Eger búlay bolsa onyng kishi úly bolmasa da, ýlken balalarynyng biri taq múrageri atanugha mýmkindik alady.

Basta aitqanymyzday, Belarusi pen Qazaqstan Reseyding eng senimdi serigi sanalady. Kezindegi odaqstan on bes elding ishinde Mәskeuge sheksiz adaldyq tanytyp otyrghan osy eki el ghana. Resey men Belarusi búrynnan bauyrlas el. Al qazaqqa ne joq?!  Mәskeudi qoldaudan aldymyzgha jan salmaymyz. Halyqarada Reseyding sózin sóileymiz. Biylik ókilderi memlekettik tilge qaraghanda Resey elining tiline beyim. Bayqonyr men Saryshaghannan Reseyding raketasy úshyp, әskery synaqtary ótip jatyr. Reseyding yqpalynan shygha almaghan aqorystardyng qanday kýige tap bolghanyn jogharyda jazdyq. Endeshe bizding de qauip oilamasqa qaqymyz joq...

Quanysh Qappas

Abai.kz

16 pikir