Júma, 3 Mamyr 2024
Áne, kórding be? 4721 12 pikir 16 Qazan, 2018 saghat 09:23

Finlyandiya - jerdegi júmaq

Qazaqstan Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev 16-17 qazan kýnderi Finlyandiya Respublikasyna resmy saparmen barady, - dep habarlaydy Aqordanyng resmy sayty.

Reseylik «Russkaya semerka» internet-sayty: "Halyqaralyq enbek úiymynyng statistikasy boyynsha Finlyandiyada ortasha jalaqy 250 myng rublige juyq, al ortasha zeynetaqy 100 myng rubliden asady. Búl Reseyde ghana emes, sonday-aq Batys Europanyng kóptegen elderinde úqsas kórsetkishterden asyp týsedi. Al Finlyandiya halqynyng jan basyna shaqqandaghy JIÓ Reseyge qaraghanda 4 ese kóp. Finlyandiya ómir sapasynyng resmy reytingisinde ol 12-shi orynda. Al, Resey – 72 orynda, Indoneziya men Siriya arasynda. Nelikten búl suyq jәne panasyz el 100 jyldan az uaqytta óz azamattary ýshin jerdegi júmaqqa ainaldy?" dep jazady.

Finlyandiya bir uaqytta Resey imperiyasynyng qúramyna boldy jәne 1917 jylghy qazan aiyndaghy bolishevikter tónkerisinen keyin tәuelsiz memleketke ainaldy, ol sol kezde tәuelsiz ekonomikany janghyrtudyng ózekti qajettiligine tap boldy. Finlyandiya Europadaghy eng basty aghash óndeu ónimderdi shygharumen ainalysty. Erkin naryq júmys istey bastaghanda, Finlyandiya kóp úzamay europalyq naryqta qaghazy men sellulozany shygharatyn elge ainaldy.

«Bastapqyda fin qaghazy salystyrmaly týrde tómen sapaly boldy, biraq ol óte kóp jәne óte arzan boldy. Finlyandiya sapasyz qaghaz ónerkәsibinde sheksiz ormandary men europalyq standarttargha say emes aghash kesetin materialdarymen óte bәsekege qabiletti boldy. Tabys innovasiyagha, óndiristing jaqsaruyna júmsaldy, al Finlyandiya jaqsy aq qaghazdy shygharugha qabiletti boldy. Osy sektordyng arqasynda el Ekinshi dýniyejýzilik soghysqa deyin túraqty týrde damy bastady.

Elding damuynyng túraqtylyghynyng taghy bir manyzdy faktory - demokratiya men erkin naryqqa degen úmtylys. Finlyandiyalyqtar radikaldardyng basshylyghymen jýrmedi, beybit jәne tynysh ómirdi qoldady, solgha jәne ongha mәn bermedi. Finlyandiyalyq tarihshylar - O.issila, S. Hentilya jәne Yu.Nevakivy - aituy boyynsha, 1932 jyly elding odan әri damuy ýshin óte manyzdy ýsh oqigha boldy.

Birinshiden, Finlyandiya KSRO-men diplomatiyalyq qatynastardy qalpyna keltirdi. Ekinshiden, Finlyandiyada kommunistik partiyagha tyiym salyndy. Ýshinshiden, Lapua qozghalysynyng fashistik kóterilisine jol berilmedi. Demokratiyalyq memleket konstitusiyalyq tәrtipti qatang әdistermen qorghady. Sondyqtan, Finlyandiya Ispaniya men Vengriya siyaqty, totalitarlyq taghdyrdan aulaq túrdy. Ekinshi dýniyejýzilik soghysta finder fashisterding tarapynan shayqasugha tura kelse de, óz demokratiyalyq rejimdi aman saqtap qalyp otyrdy.

Totalitarlyq iydeologiyalardy qabyldamau, demokratiyagha jәne erkin naryqqa degen adaldyq Finlyandiyagha soghystan keyin óz damuyn jalghastyrugha kómektesti. Eng damyghan aumaqtardyng 10% -yn joghaltqan jәne KSRO-gha reparasiyalardy tóleuge mәjbýr bolsa da, ol túraqty ekonomikalyq damuyn jalghastyrdy». (http://russian7.ru/post/pochemu-finlyandiya-takaya-bogataya/?utm_referrer=https%3A%2F%2Fzen.yandex.com)

Ekinshi dýniyejýzilik soghystan keyin Finlyandiya ózining dana jәne kóregen syrtqy sayasatynyng arqasynda Batys pen onyng Shyghys kórshisimen, eng aldymen KSRO men qazirgi Resey Federasiyasymen ózara tiyimdi qarym-qatynastardy ornatty. Keybir jaghdaylarda búl sayasat bizding Preziydentimizding sayasatyna úqsas, Reseymen jәne alys jәne jaqyn shet eldermen Elbasy konstruktivti-pozitivti qatynastardy ornatty.

Finlyandiya óz azamattarynyng densaulyghy, әl-auqaty men bilimine ýlken mәn beredi. Memleket basshysy 2018 jyly qazan aiynda Qazaqstan halqyna Joldauynda osy mәselelerdi qozghay kelip, qazaqstandyq qoghamdy odan әri progressivtik damytu jolyn úsyndy.

Býgin Finlyandiyada aqparattyq ekonomika damyghan sektory payda boldy. Eng keremet mysal - Nokia korporasiyasy. Sonymen qatar, finder óndiristing dәstýrli týrlerin jaqsartudy jalghastyruda - búl Valio men әlemdegi UPM-Kymmene eng iri qaghaz óndirushi kompaniyasy.

Preziydentimizding Finlyandiyagha sapary bizding ekonomikamyzdy janghyrtugha, industriyalandyrugha jәne sifrlandyrugha odan әri serpin berip, barlyq qazaqstandyqtardyng әl-auqatynyng dengeyin kóteretinine senim bildirgim keledi.

Kerimsal Júbatqanov, tarih ghylymnyng kandidaty, Qazaq-Orys Halyqaralyq Uniyversiytetining dosenti

Abai.kz

12 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 731
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 547
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 453
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 468