Júma, 10 Mamyr 2024
Janalyqtar 2589 0 pikir 5 Sәuir, 2011 saghat 03:30

Serik Erghali. Sóz bostandyghy. Qoghamdyq telearna. Sayasy yryq

Bizding qoghamymyzda býginde qoghamdyq telearna qúru jónindegi iydeya últtyq pikirge úlasuda. Biraq, «aytasyng da qoyasyn» degendey kýy keshudemiz. «Bireu zang kerek» deydi, endi bireu «Qarjy kózi kerek» deydi, әiteuir, nashar biyshige ne bolsa, sonyng kedergi bolatynynday ahualdamyz. Shyn mәninde, qoghamdyq telearnanyng boluy eldegi sayasy yryqtyng kórinisi bolyp tabylady, dәliregi, elding shynayy demokratiyalyq әleuetin әigileydi. Osynday aqparat qúraly arqyly birjaqty emes, qoghamdyq aluan pikirding bir sarapqa týsip, onyng bir tarapqa ainalatynday últtyng mýmkindigi payda bolmaq. Sonda ghana halyqtyng sanasyn әrkim әr jaqqa tarta almaytynday jәne onyng atynan oigha kelgenin isteytindey bylyqtar joyylmasa da, azayady.
Endeshe, osy jolda bizge ne kedergi bolyp otyr? Biylikti aitpaghanda, qoghamdyq oi-pikirding baskeri retinde tanylghan túlghalarymyzdyng pikiri jogharydaghyday. Shyn mәninde búghan zang da, qarjy kózining joqtyghy da kedergi emes. Oryndalmaytyn zannan, onyng bolmaghany jaqsy. Al, qarjy kózi degenimiz  halyq! Qaneki, sanap kóreyik, eldegi ortasha jalaqy mólsheri  45000 tengedey.

Bizding qoghamymyzda býginde qoghamdyq telearna qúru jónindegi iydeya últtyq pikirge úlasuda. Biraq, «aytasyng da qoyasyn» degendey kýy keshudemiz. «Bireu zang kerek» deydi, endi bireu «Qarjy kózi kerek» deydi, әiteuir, nashar biyshige ne bolsa, sonyng kedergi bolatynynday ahualdamyz. Shyn mәninde, qoghamdyq telearnanyng boluy eldegi sayasy yryqtyng kórinisi bolyp tabylady, dәliregi, elding shynayy demokratiyalyq әleuetin әigileydi. Osynday aqparat qúraly arqyly birjaqty emes, qoghamdyq aluan pikirding bir sarapqa týsip, onyng bir tarapqa ainalatynday últtyng mýmkindigi payda bolmaq. Sonda ghana halyqtyng sanasyn әrkim әr jaqqa tarta almaytynday jәne onyng atynan oigha kelgenin isteytindey bylyqtar joyylmasa da, azayady.
Endeshe, osy jolda bizge ne kedergi bolyp otyr? Biylikti aitpaghanda, qoghamdyq oi-pikirding baskeri retinde tanylghan túlghalarymyzdyng pikiri jogharydaghyday. Shyn mәninde búghan zang da, qarjy kózining joqtyghy da kedergi emes. Oryndalmaytyn zannan, onyng bolmaghany jaqsy. Al, qarjy kózi degenimiz  halyq! Qaneki, sanap kóreyik, eldegi ortasha jalaqy mólsheri  45000 tengedey.
Eger әrbir júmysy bar azamat ózining jalaqysynyng aiyna bir-aq payyzyn (450 tenge ghana) osy ortaq telearnagha beruge dayyn bolsa, eldegi júmysqa jaramdy 7 millonnan ay sayyn 3 milliard 150 million tenge, yaghny 26 million 033 058 AQSh dollary jinalmaq! Jylyna 312 million 396 694 AQSh dollary týsetin budjet qúralmaq! Búl Qazaqstanda óte jaqsy sapaly jәne bilikti telearna jasaqtaugha bolatynday qarjy. Eger bir jyl óz qaltamyzdan ústaugha shydasaq, odan әri búl telearna ózine ózi-aq qarjy tabady, tipti, biylik te úyalghannan aqsha úsynady. Demek, mәsele azamattyq qoghamnyng sayasy yrqynda.
Bizge, yaghny halyqqa, qazir nәtiyjesi dýdamal bolatynday, Konstitusiyany júlmalau jobasynan góri, elge qoghamdyq telearnany jasaqtaugha arnalghan sharanyng nәtiyjesi mol! Tipti, ony birden halyqtyq aksionerlik qogham etip qúrugha da mýmkindik bar jәne onyng aksiyasyn shýpirletip túryp satyp alugha - halyq dayyn. Óitkeni, qazir júrt óz sózin jetkize almay qor boluda jәne múnday halyqtyq BAQ-tyng kerek ekenin óte jaqsy úghyp otyr. Sóitip, búl arqyly memlekettik qazirgi qúndy qaghaz iydeologiyasy da ózinen ózi jýrip keteri sózsiz.
Neden bastau kerek?  Eng әueli, qoghamgha yqpaly bar, sózi týzu azamattardan qúrylghan qoghamdyq top qúru kerek. Búl top әlgi telearnanyng tújyrymdamasynyng jobasyn jәne ony qúru men engizuding alghyshartyn jasaumen ainalysady. Aytalyq, 9 adamnan túratyn búl topqa 3 tәuelsiz jurnalist, 3 biylikting adamy jәne 3 qogham, óner qayratkeri ense jetkilikti. Qoghamdyq teletop qúramyn Parlament maqúldap, Preziydent jarlyghymen bekitilui onyng júmysyna barynsha jol ashar edi. Sonda biz Ebropanyng aldynda da, ózimizding aldymyzda da kim ekenimizdi tolyq ashamyz. Sonda biz ainalada bolyp jatqan aluan týsti tónkerister men basqa da irkilisterdi ainalyp ótu mýmkindigine ie bolamyz. Alayda, múny pisiru ýshin el boyynsha qoghamdyq bastamashylardyng pikirin toghystyryp, ýderisti ornynan qozghaytyn sharalar kerek. Ony oqyrmannyn, yaghny bolashaq qoghamdyq telearnanyng kórermeni aitar.

«Abay-aqparat»

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1885
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 1945
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1637
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1489