Júma, 3 Mamyr 2024
46 - sóz 4365 0 pikir 10 Shilde, 2018 saghat 11:47

Dala shonjarlary bolystyq mansapqa nege úmtyldy?

Kórneki suret

Birinshiden, ókimet bolys basqarushysyna jaqsy jalaqy tóledi. Ekinshiden, býkil bolystyqtan jinalatyn salyq aldymen bolys basqarushysynyng qolyna týsti. Ol týsken qarajattyng belgili bir bóligin jasyryp qalugha mýmkindigi boldy. Onyng ýstine 1867 jylghy Erejening 112 paragrafyna sәikes bolys basqarushysyna óz qarauyndaghy túrghyndargha belgili bir aiyby ýshin 3 somgha deyin aiyppúl salugha qúqyghy boldy. «Kensesi» qorjynynda jýretin bolys basqarushysynyng qarjy esebin tolyqqandy baqylauda ústaugha ýkimet dәrmensiz edi.

Týrkistan ólkesin tekseru ýshin Resey Senaty qúrghan komissiyany basqarghan senator graf Palenning esebi negizinde jasalghan Áskery Ministrlikting 1906 jylghy «Týrkstan ólkesining memlekettik jәne qoghamdyq-ekonomikalyq múqtajdyqtary turaly jazbalarynda» kóshpendiler arasyndaghy bolys, starshyn, by saylaulary turaly bylay deydi: «...saylaushylardy satyp alu men ýgit-nasihat júmystaryna 40-50 myng somgha jetetin orasan kóp aqsha júmsalatyn boldy. ...Saylaushylardy satyp alu jýiesi keng etek aldy», «Biylikke osynday jolmen kelgen lauazymdy qyzmetker eng aldymen óz shyghynyn qaytarugha tyrysatyny –tabighy jaghday, sondyqtan lauazym iyesi tegin sausaghyn qimyldatpaydy, al syiaqy ýshin barlyghyn sheshedi»...

«Boldy da partiya, el ishi býlindi...», «Qalyng elim - qazaghym...» ―dep Úly Abaydyng kýnirenetini osy kez. Qazaqtyng jana atqaminerleri paragha júmsalghan shyghynnyng barlyghyn qara halyqtyng moyynyna saldy. Elde arty adam ólimimen atalatyn «barymta, barymtagha qarymta» degendey úrlyq-qarlyq, onyng arty birining ýstinen biri oyazgha shaghymdanyp, eki jaqty jem bolu kóbeydi.

Búryn janyndaghy aqyn-jyrau, sal-serilerimen maqtanatyn qazaqtyng bay-baghlandary, endi baukespe úrylarymen bәsekelesetin jaghdaygha jetti. Qazaqtyng songhy hany Kenesarynyng erjýrek úly, býkil qayratty ghúmyryn Reseylik otarshylarmen kýreske baghyshtaghan Sadyq súltan ómirining songhy kezenin Qarabúlaqtyng manyndaghy «Hanqorghan» degen jerde ótkizgeni belgili. Osy Sadyqtyng 3 jylqysyn Mashat bolysynyng búrynghy bolysy Isa Batyrbekov pen starshyny Ábish Pirimqúlov degender úry júmsap, aldyryp sotty bolady. Isti Shymkent uezdik soty 1894 jyly 18 nauryzynda qaraydy. Bolys pen starshynnyng ash emes ekeni týsinikti bolsa kerek?! Eng soraqysy, qazaqtyng biy-bolystaryna «jandaraldyn» (general-gubernator) qolynan medali alu dýniyedegi eng ýlken mәrtebeli iske ainaldy. (Ókinishke oray, atalarynyng otarshylardyng qangha malynghan qolynan alghan #salpynshaqtaryn» maqtan etetin aghayyndar әli kýnge aramyzda barshylyq).

"Auyl tarihy - el tarihy" kitabynan...

Ómir Shynybekúlynyng Facebook-tegi paraqshasynan alyndy

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 725
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 545
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 453
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 466