Sәrsenbi, 22 Mamyr 2024
Janalyqtar 2846 0 pikir 2 Aqpan, 2011 saghat 04:44

Kóne qalanyng tarihy bazardyng astynda jatyr

Elimizdegi barlyq oblys ortalyqtaryndaghy bazarlardy qala syrtyna kóshiru mәselesi sheshimin tapty dep aitugha әli erte.

 

Býginde oblys ortalyqtaryndaghy bazarlardy qalanyng shetine kóshirip, onyng ornyn kóriktendiru mәselesi qolgha alynghany belgili. Mәselen, Shymkenttegi kól manyndaghy qalanyng qaq ortasynda ornalasqan bazar qala shetine kóshirilip, onyng ornyna Shәmshi atyndaghy sayabaq ashylyp, demalys ornyna ainaldy.

Búryn búl oryn bazar emes, "bardak" bolatyn. Qoqystan kóz ashpay, kólik tyghyny da etekten tartqan mәselening biri edi. Endi el de riza, zamanauy oryngha kóshken bazardaghylar da riza. Biraq býginde elimizdegi barlyq oblys ortalyqtaryndaghy bazarlardy qala syrtyna kóshiru mәselesi dәl osylay sheshimin tapty dep aitugha әli erte.

Mәselen, Taraz­da­ghy ortalyq bazardy basqa jaqqa kóshiru mәselesi әl-әzir kýrmeui sheshiletinge úqsa­may­dy.

Arheologterding aituynsha, qa­zir­gi bazardyng astynda birneshe metr te­ren­­dikte ejelgi qalanyng biregey sәulet qú­ry­lystary bar.

Taraz qalasynyng beki­til­gen bas josparynda oblys ortalyghynda eko­lo­giyalyq jayly jәne әleumettik túr­ghy­dan ynghayly ortalyq qúru jónindegi sharalar kesheni qarastyrylghan bolatyn. Ortalyq bazar 20 gektarday jerdi alyp jatyr. Osy bazar aumaghy da kiretin qala­nyng tarihy or­talyghy qúrylys jýrgiziletin audannyng biri bolyp tabylady.

Elimizdegi barlyq oblys ortalyqtaryndaghy bazarlardy qala syrtyna kóshiru mәselesi sheshimin tapty dep aitugha әli erte.

 

Býginde oblys ortalyqtaryndaghy bazarlardy qalanyng shetine kóshirip, onyng ornyn kóriktendiru mәselesi qolgha alynghany belgili. Mәselen, Shymkenttegi kól manyndaghy qalanyng qaq ortasynda ornalasqan bazar qala shetine kóshirilip, onyng ornyna Shәmshi atyndaghy sayabaq ashylyp, demalys ornyna ainaldy.

Búryn búl oryn bazar emes, "bardak" bolatyn. Qoqystan kóz ashpay, kólik tyghyny da etekten tartqan mәselening biri edi. Endi el de riza, zamanauy oryngha kóshken bazardaghylar da riza. Biraq býginde elimizdegi barlyq oblys ortalyqtaryndaghy bazarlardy qala syrtyna kóshiru mәselesi dәl osylay sheshimin tapty dep aitugha әli erte.

Mәselen, Taraz­da­ghy ortalyq bazardy basqa jaqqa kóshiru mәselesi әl-әzir kýrmeui sheshiletinge úqsa­may­dy.

Arheologterding aituynsha, qa­zir­gi bazardyng astynda birneshe metr te­ren­­dikte ejelgi qalanyng biregey sәulet qú­ry­lystary bar.

Taraz qalasynyng beki­til­gen bas josparynda oblys ortalyghynda eko­lo­giyalyq jayly jәne әleumettik túr­ghy­dan ynghayly ortalyq qúru jónindegi sharalar kesheni qarastyrylghan bolatyn. Ortalyq bazar 20 gektarday jerdi alyp jatyr. Osy bazar aumaghy da kiretin qala­nyng tarihy or­talyghy qúrylys jýrgiziletin audannyng biri bolyp tabylady.

2007 jyly "Mәdeny mú­ra" memlekettik bagh­dar­lamasynyng ayasynda qau­ly qabyl­da­nyp, jýrgiziletin arheo­lo­giyalyq qaz­ba­lar­dyng audany jәne júmys­tar­dy qar­jy­lan­dyrudyng somasy anyqtal­ghan-dy. Alay­da qaulynyng oryndaluy týiening etin jegendey, "tolghaghy pispey" úzaq uaqytqa sozylyp ketti. Oblysqa jana basshy kelgennen keyin búl isting tamyryna az-maz su jýgire bastaghanday.

Or­talyq bazar biylghy jyly jana oryngha kóshirilip, arheologiya­lyq qazba júmystary bastaluy kerek.

Qanat Bozymbaev qol astyndaghylargha bazardy kóshiru josparyn tezirek dayyndau turaly pәrmen bergen bolatyn. Jana "ssenariy" boyynsha, or­talyq bazar biylghy jyly jana oryngha kóshirilip, arheologiya­lyq qazba júmystary bastaluy kerek. Biraq kóptegen kedergining kesirinen búl mәselening shideri sheshiler týri joq. Juyrda qaladaghy bazarlardyng әkimshilikteri jiyn ótkizgen bolatyn. Osy jinalysta bazardy kóshiru mәselesining býgin-erteng sheshilmeytini, әli de biraz jylgha shegerilgeni habarlanypty. Al qala­lyq әkimshilik­te­gilerding aituynsha, bazarlardy kóshiruding merzimi ózgertilmegen.

Hibat Asqarbekov, qalalyq kәsipkerlik jә­ne auyl sharuashylyghy bólimining bas­ty­ghy:

- Qazir jana bazar ornalasatyn aumaqtaghy jer telimderining qojayyn­da­rymen kelissózder jýrgizilip jatyr. Ondaghy barlyq jer telimderi satyp alyndy dep aitugha әli erterek, ol jer­ler­ding kimderge tiyesili ekendigin jәne olar­dyng qalay satyp alynatyndyghyn anyq­tau kerek.

Aldymen qalalyq әkimdik jana bazar­ ornalasatyn jerde ainalma joldar salu jәne injenerlik kommunikasiyalar tartu túrghysynan eng tiyimdi núsqany anyq­tauy qajet. Búdan keyin osy mәselening bәri qala basshylyghy men bazar basshylyghymen birlesip sheshiletin kórinedi. Ortalyq ba­zar­dyng ornynda qazba júmystaryn jýr­gizip, ashyq aspan astyndaghy múrajay úiym­dastyru iydeyasy sheteldik turisterdi keninen tartatyn jambyldyq brendige negizdelip otyr...

Bazar degening - "tiri aqsha", aiyna - million, jylyna milliard tenge sauyn siyr­day qúiylyp jatatyny belgili. Qazan aiynda "Karavan" bazaryna jýrgizilgen tekseruden anyqtalghany: múnda 2 276 sau­da nýkteleri, 1 760 sauda qatary, 431 kon­teyner, 72 dýngirshek, bes ashana bar eken. Ay sayynghy jaldau aqysy әr sauda qatarynan - 2 300 tenge, konteynerden - 6 myng men 30 myng tengening aralyghy, dýngirshek - 16 myng men 38 myng ten­gening aralyghynda. "Karavandaghy" bir ai­lyq kiris kózi 11 million 363 myng ten­geni qúraydy.

Osynday tekseru "Erkebúlan" bazarynda da jýrgizilgen. Eshqanday qar­sy­lyqsyz. Al tekserushi organdargha "Tó­lebay" bazary túmsyq batpas qalyng orman bolyp túr. "Orman qojayyn­da­ry­nyn" әzirge әl berer týri joq. Tekseru komiys­siyasynyng qolynda qalalyq Salyq basqarmasynyng prokuratura organdarynda tirkelgen tekseruge qúqyq beretin qaghaz­dary bolghan. Alayda bazar qojayyn­da­ry olardyng bazargha tekseru jýrgizuine rúqsat bermegen.

Jergilikti biylik ókilderining juyq arada bazardy jana oryngha kóshiru turaly búi­ry­ghyna bazar basshylary da, qatar­daghy saudagerler de miyghynan kýle qaraydy.

Biylghy jyldyng budjetin bekiterde Jambyl oblystyq mәslihatynyng kezekten tys ótkizilgen XXX sessiyasynda deputattar ar­heo­logiyalyq qazba júmys­taryna dep 30 million tenge bóluge dauys bergen bolatyn. Jyrtyq auyzgha jy­ryq qasyqpen su qúighanday, az-maz bó­lin­gen aqshanyng jetpey­tini anyq. Áli ol aqsha naqty iske júm­sala ma, joq, iygerilmey budjetke keri qaytaryla ma - ol jaghy әzirge kór túman. Al basty mәsele bazar basshylarynda bolyp túr. Jergilik­ti biylik ókilderin bazar manyna da jolat­pay otyrghandar bazardy jana oryngha kóshiruge tipten kelispesi anyq. Osylaysha bazar basshylary men jergilikti biylik ara­syndaghy teketiresting nemen ayaqtalary bel­gisiz bolyp túr.

Tarihy derekter boyynsha kóne Taraz ben Áulieata bekinisi qala ortalyghyndaghy iri kóshelerding astynda jatqany belgili.

Dәl osy aumaqta býginde bir jaghy - "Shahristan", ekinshi jaghy - "Dýisebay", ortasynda "Tólebay", "Erkebúlan", "Nazar", "Atelie", "Rayhan" jәne "TRT" atty irili-úsaqty 20-dan astam bazar ornalasqan. Osy bazarlardyng ainala­syn­da­ghy túrghyn ýilerdi kóshiru mәselesi de, salyq tólep otyrghan halyqtyng jagh­­dayy da nazardan tys qalmauy tiyis.

Qanshama jyldardan beri daugha ta­myzyq bolyp kele jatqan bazar mәselesi býgin-erteng sheshilmeytin sy­qyl­­dy. Áli qanshagha sozylary taghy belgisiz. Tarih pen bazar tarazynyng qos ta­baghyna tartylyp túr. Qaysysy basym týsetini - tóreshi uaqyttyng enshisinde.

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2253
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2605
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2590
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1692