Senbi, 11 Mamyr 2024
Anyq-qanyghy 7766 115 pikir 6 Aqpan, 2018 saghat 10:39

Jer mәselesi: әlemjelidegi әngime ótirik bop shyqty

 

Ótken aptadan beri әleumettik jelilerde Qazaqstannyng Auylsharuashylyghy ministrligi qazaq jerin sheteldikterge 25 jylgha jalgha beredi eken degen әngime tarady. Álgi әngimeni әlemjeliden oqyghan júrt qayta dýrlige jazdady.

Preziydent pәrmen berip, jer satugha ýzildi-kesildi moratoriy jariyalaghanymen, qiytúrqylyghy kóp Jer zanyn Mәjilis maqúldap, Senat oqyp, tekserip jatyr eken desti әlemjelidegi belsendiler. Olardyng aituynsha, Jer reformasy turaly jana zang Preziydent jariyalaghan moratoriyding kýshin joyady-mys. Búl qanshalyqty shyndyq?

Keshe Últtyq arnanyng «Bas taqyryp» baghdarlamasynda qonaq bolghan qogham qayratkeri, Jer turaly jana zang jobasyn qarap jatqan Mәjilistegi júmysshy toptyng mýshesi, dәl osy jana zang jobasyn jazyp shyqqan toptyng ókili Múhtar Tayjan әleumettik jelilerdegi әngimening shyndyqpen janaspaytyndyghyn jariya etti.

«Ol - 100 payyz arandatushylyq. Ótirik. Búl hattyng avtory da, eshqanday negizi de joq. Osy aqpannyng 14-ne deyin jana zang qabyldanady. Ol zang halyqqa kerisinshe paydaly, kerek zan. Jәne bizding zannyng moratoriy zanyna esh qatysy joq»,-deydi Múhtar Tayjan.

Sonymen birinshi mәsele, júmysshy top әzirlegen zang endi qabyldanady. Jәne onda «jer sheteldikterge satylady nemese jalgha beriledi» degen sóz joq.

«Bizding zanymyz Jer komissiyasynyng sheshimderi boyynsha dayyndalghan. Ol mysaly, jayylym jer, 10 sotyq jer turaly. Latifundisterge qarsy normalar bar búl zanda. Jer beretin kezde konkurs ashyq boluy kerektigi qarastyrylghan. Sheteldikterge jer jalgha berilmeui kerek dep aityp otyrmyz ghoy. Zandy túgha bolsyn, basqa bolsyn, 1 payyz bolsyn jer jalgha berilmeydi. Búl bizding zanymyzda bar. Aldynda kompaniyanyng 50 payyz ýlesi sheteldik bolsa, jer beriletin. Endi, tipti ,sheteldik túlghanyn 1 payyz ýlesi bolsa da jer berilmeydi»,- dedi  «Bas taqyryptyn» qonaghy. Ýzildi-kesildi. Endi sheteldik jeke túlgha da, sheteldik ýlesi bar qazaqstandyq kompaniya da jerdi jalgha ala almaydy.

2016 jyly Jer dauy kezinde beybit mitingke shyqqan qazaq – jerding sheteldikterge jalgha beriluine jәne satyluyna qarsy bolghan edi. Álemjelide búl mәsele asqan qiytúrqylyqpen sylap-sipap,jert turaly búqara halyqtyng talabymen qiyspaytyn zandy ótkizip jibermek degen әngime aitylghan.

Al endi pәlenbay myng gektarlap jerdi iyelenip alghan latifundisterding jolyna kim tosqauyl bolmaq?

«Kez kelgen jeke nemese zandy túlghanyng iyeligine beriletin jer kólemine naqty shekteu bolady. Búl - latifundisterding jolyn kesuge baghyttalghan naqty qadam. Endi әlgi latifundister jayylym jerlerdi memleketke qayta berui kerek bolady. Ár auyldyng manynda jayylym jerler boluy kerek. Ol da Jer komissiyasynda kóterilgen bolatyn»,-deydi Múhtar Bolathanúly búl jayynda.

Preziydent jariyalaghan moratoriy 2022 jyldyng basyna deyin kýshinde saqtalady. Al Jer komissiyasy men júmysshy top әzirlegen jana zang qashan kýshine enedi? Biyl ma, әlde sol 2022-de me? Búl súraqtyng da jauaby aitylypty.

«Joq, biyl. Qúday qalasa, Mәjilis ekinshi oqylymda zannyng jobasyn maqúldaydy. Sosyn Senat qarap, Preziydent qol qoyady. Boldy, sonymen. Al 2022 jylda ne bolatynyna men kepildik bere almaymyn. Mening óz pikirim búl. Qazaq eshqashan óz jerin sheteldikterge satqyzbaydy da, jalgha da bergizbeydi»,-dedi Múhtar Bolathanúly.

Zang qabyldanady. Al jer berumen ainalysatyn jergilikti basqaru organdary, әsirese, әkim-qaralar búra tartyp, agha-kókelikke, qúda-jegjattyqqa salynbasyna kim kepil?  Jana zandy búzghandargha qanday shara qoldanylady?

«Búryn әkimderde tek әkimshilik jauapkershilikter bolghan. Al endi qylmystyq jauapkershilik bolady. Eger zandy búzyp, sheteldikterge jer beretin bolsa, qylmystyq jaupkershilikke tartylady. Búrynghy zanda múnday norma bolghan joq. Ókinishke oray, týsindiru júmystary kemshin. Men Parlament tarapynan saliqaly týsindiru júmystaryn kórgen joqpyn. Búl zang halyqqa óte kerek zan. Sondyqtan, eki apta búryn men premier-ministr Saghyntaevqa arnayy hat joldadym. IYә, zang qabyldanady. Al әri qaray osy zandy jýzege asyru ýshin arnayy komissiya qúryluy kerek. Arnayy shtab boluy kerek»,-dep týiindeydi Múhtar Tayjan.

Búl arada QR Auylsharuashylyq viyse-ministri Erlan Nysanbaev myrza da Jer mәselesine qatysty әlemjelide taralghan әrtýrli qauesetke baylanysty naqty jauap berdi.

«Ózderinizge belgili, 2016 jyldyng mamyr aiynda Elbasynyng Jarlyghymen Jer kodeksining jekelegen normalaryna 2021 jyldyng 31 jeltoqsanyna deyin moratoriy engizildi. Atap aitqanda, auyl sharuashylyghy maqsatyndaghy jerlerdi qazaqstandyqtargha jeke menshikke, sheteldikterge beruge mýldem tyiym salyndy. Búl rette Parlament deputattarynyng ortalyq uәkiletti organdary, qogham qayratkerleri men azamattyq qogham belsendilerining qatysuymen arnayy jer reformasy boyynsha komissiya qúrylyp, tiyisti júmystar atqaryldy», - deydi viyse-ministr.

Týiin. Sóitip, әlemjelidegi әngime әzirshe ótirik bolyp shyqty. Sózding qysqasy - osy.

Núrzat Toghjan

Abai.kz

115 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1926
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2075
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1725
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1523