Seysenbi, 30 Sәuir 2024
Arandatu 8751 15 pikir 18 Qyrkýiek, 2017 saghat 15:57

Bojkonyng bastamasy zangha qayshy

Mәjilisting viyse-tóraghasy Vladimir Bojko «birtýrli» bastama kóterdi. Bastama bolghanda da, "auyl-auyldan kýnkóristing qamymen qalagha aghylghan júrt kóshin toqtatu kerek" dep sóiledi.

Búl bylay boldy. «Toz-tozy shyqqan auyldan qalagha qashyp kelip, múnda layyqty dengeyde jaghday jasay almaghan, narazy jastar – Qazaqstannyng tynyshtyghyna qauip keltiredi» dedi Bojko (Ozloblennosti seliskoy molodeji, uezjaishey v goroda iz depressivnyh aulov y ne vstrechayshey na novom meste dostoynyh usloviy, ugrojaet stabilinosty v Kazahstane).

Sóitti de, ótkende Astanada bolghan qazaq-ýndi júmysshylarynyng arasyndaghy qaqtyghysty mysal etti. «Abu-Daby Plazada» bolghan dauda auyl jastary әleumettik jelidegi provokasiyalyq materialdargha erip, әidik shahardyng әinek kóshelerinde shep qúrdy" dep sókti. "Búl iste radikalizm men ekstremizmnin, narazylyq pen óshpendilikting iysi aqtyp túr" dep aiyptady.

Búghan qosa, birneshe jyl búryn Astanadaghy «Artem» bazarynda  bolghan tóbelesti de tilge tiyek etti.

Sonymen, Mәjilisting viyse-tóraghasy, Qazaqstan halqy Assambleyasynyng mýshesi Vladimir Karpovich Bojkonyng búl aitqandarynan ne úqtyq? Astanadaghy júmysshylar dauyna kinәli – kýnkóris qamymen qalagha kelgen auyl jastary eken. IYә, ailyghynyng azdyghyna, jatar jerining joqtyghyna ashynghan auyl jastary, Bojkonyng tilimen aitsaq, ishki enbek migranttary kinәli.

Sondyqtan, auyldan júmys izdep keletin jastardyng jolyn tosyp, kóshin toqtatu kerek dep tótesin aitty. Múny basqa-basqa emes, deputat aitty. Deputat bolghanda da Mәjilis tóraghasynyng orynbasary aitty.

Vladimir Karpovich sózin týiindey kele, jastardy auyldan qashyrmay ústap otyru ýshin auylda jaghday jasau kerek degendi qosyp qoydy.

Qazaqstan Tәuelsizdik alyp, óz týtinin ózi týtetip otyrghanyna 26 jyl toldy. Auyldar men eldi-mekenderdi aitpaghanda monoqalalardyng ózi megapolsiyterding kólenkesinde qantarylyp túrghany jasyryn emes.

Bojko myrza auyldy abattandyru, infraqúrylymdardy janartu kerek degendi beysauat jetkizdi dep aqtasaq ta, auyldaghy aghayynnyng kóshin, urbanizasiyany toqtatamyz deui – utopiya, diskriminasiya.

Al sarapshylar ne deydi? Bojko nege búlay aitty? Búl adam qúqyghyn shekteu emes pe?

Esh qisyngha syimaytyn, esh jónge kelmeytin sóz aityp otyr

Aydos Sarym,

sayasattanushy:

- Deputat Vladimir Bojkonyng osy sózin estigende birinshi kezekte Jeltoqsannan keyin Almatyda plenum ótkizgen Ortalyq Komiytetting hatshysy Solomensevting sózderi eske týsti. Esterinizde bolsa, osy kisi: "Kak vy dopustili, chto kazahov stalo 12 prosentov?" degendey əngime aitqan bolatyn.

Ekinshiden deputattyng búl sózi onyng kesheligi men bilimining tayazdyghyn bildiredi. Urbanizasiya - əlemdik ýderis. Odan syrt qalu, sol ýderisti úqpau - baryp túrghan kertartpalyq, aqymyqtyq.

Men Bojkonyng syralas dosy, ne bolmasa psihoterapevti emespin. Naqty ne oilap, ne aitqysy kelgenin dóp basyp aita almaymyn. Biraq, esh qisyngha syimaytyn, esh jónge kelmeytin sóz aityp otyr. Adam qúqy, jastar tandauy, ómir salty degendi mýldem aitpay-aq qoyalyq. Búl kategoriyany búl kisi mýldem úqpaytyn synayly. Ótkende bir aityp edim: Əbu-Daby plaza astanalyqtar ýshin shok boldy dep. Sodan əli aiygha almay otyrghan synayly búl kósem.

Urbanizasiyany esh bir memleket jengen joq

Arman Sqabylúly,

Aqjol Partiyasy Ortalyq Kenesining hatshysy, jurnalist:

- Búl kisi ghalamdyq ýrdisterdi mýlde týsinbey otyr. "Auyl jastaryn qalagha keltirmeu kerek" degen synaydaghy búl jolghy aitqany urbanizasiyagha ashyq qarsy shyqqandyq. Búl endi baryp túrghan sauatsyzdyq demeske sharam joq. Sebebi, odan jenildetip ne aitugha bolady? Urbanizasiyany esh bir memleket jengen joq - Amerika bolsyn, Europa bolsyn, Qytay nemese Resey de.

Biz zamanaui, damyghan ekonomika qúrayyq dep otyrmyz. Al kez kelgen damyghan memlekette ekonomika qalalyq óndiriske negizdelgen. Mysaly, auylsharuashylyq tehnologiyalardyng  arqasynda  auyl túrghyndarynyng 10% -y qala túrghyndarynyng 90%-yn azyk-týlikpen, shiykizatpen tolyq qamtyp otyr.

Qala túrghyndarynyng sany artuy qalypty qúbylys. Onyng eki joly bolady. Biri - tabighy ósim. Yaghni, tuu kórsetkishi arqyly. Ekinshisi – ishki migrasiya. Yaghni, Bojko aityp otyrghan auyldyng júmyssyz jastary sol ekinshi kategoriya arqyly urbanizasiyalanyp jatyr. Qarapayym ghana osy prosessti týsinbeui, ony qabyldamauy – kertetpalyq emey nemene?

Jәne bir aita ketetin fakt -  bizding selolyq túrghyndardyng sany qazirgidey 8 million emes, 2 milliongha deyin qysqarady. Yaghni, osy 6 million jasty biz auylda emes, qalada baspanamen, júmyspen qamtamasyz etuimiz kerek.

Esterinizde bolsa, «Abai.kz» saytynyng redaktory Núrgeldi Ábdighany men Aqjol Partiyasynyng tóraghasy, Mәjilis deputaty Azat Peruashev myrza dәl osy mәseleni, auyldan aghylghan baspanasyz jastardyng janayqayyn jataqhana salu arqyly sheshudi úsynghan bolatyn. Orytildi BAQ búl bastamany kýlkige ainaldyrdy. IYә, ash bala toq balamen oinamaydy.

Jәne bir eskere ketetin jayt – auyldan nan tauyp jesek dep qalagha aghylghan jastardyng deni qazaq jastary. Al, myna Abu-Daby Plazadaghy oqigha barshamyzgha ashy sabaq boldy.

Búl Konstitusiyalyq qúqyqty búzu

Abzal Qúspan,

zanger:

- Deputat Vladimir Bojkonyng "auyl jastaryn qalagha kirgizbey túru kerek, migrasiyany tejeu kerek" degen sózi әleumettik jelide qyzu talqylanyp jatyr.

Men zanger retinde aitarym, Bojko myrzanyng búl bastamasy zang qayshy. Kerek deseniz, baryp túrghan diskriminasiya. Yaghni, adam qúqyghyn shekteu. Qazaqstan azamattarynyn, sonyng ishinde auyldyq jerde túratyn azamattardyng Konstitusiyalyq qúqyghyn búzu bolyp tabylady.

Oghan myna baptar dәlel bola alady. 14 bapta: «Tegine, әleumettik, lauazymdyq jәne mýliktik jaghdayyna, jynysyna, nәsiline, últyna, tiline, dinge kózqarasyna, nanymyna, túrghylyqty jerine baylanysty nemese kez kelgen ózge jaghdayattar boyynsha eshkimdi eshqanday kemsituge bolmaydy» dep anyq jazylghan. Yaghni, auyl jastaryn qalagha kirgizbeu – túrghylyqty jerine baylanysty alalau emes dep kim aita alady? Tipti, auyl jastarynyng deni qazaq últynyng ókilderi ekenin (Abu-Daby Plazadaghy dauda kóshege shyqqan azamattar qazaqtar edi – rej.) eskersek, búl jerde últyna qatysty da kemsitu bar. Búl Konstitusiyany búzu ekeni anyq.

Odan qalsa, 21-bap  bar. Sonyng 1- tarmaghynda:  «Qazaqstan Respublikasy aumaghynda zandy týrde jýrgen әrbir adam, zanda kórsetilgennen basqa retterde, onyng aumaghynda erkin jýrip-túrugha jәne túrghylyqty mekendi óz qalauynsha tandap alugha qúqyghy bar» dep jazylghan. Sonda Bojko myrza nege sýienip auyl jastaryn, qazaq jastaryn qalagha kirgizbeu kerek deydi? Týsiniksiz? Anyghynda sauatsyzdyq.

Dayyndaghan Núrgeldi Ádighaniyúly

Abai.kz

15 pikir