Ýrjardaghy "Bәtua" JShS-ne qatysty jer dauy qayta bastaldy. Qytaylyq kompaniyanyng 45 payyz ýlesi bar "Bәtua" JShS auylsharuashylyghy maqsatyndaghy jerding qojasyna ainalghan. Qalay? Ótken jylghy Jer dauy kezinde búl mәsese Ýkimettik komissiyanyng qarauynda bolghan. Saghyntaev pen Sabiliyanov sheshuge uәde bergen mәsele әli kýnge kýn tәrbininen týspey kele jatyr. "Bәtuany" kimder qoldap otyr? Búl turaly zanger Maqsat Iliyasúlynan súrap bilgen edik.

-Maqsat agha, Shyghys Qazaqstan oblysy, Ýrjar audanyndaghy jer dauy qayta kýn tәrtibine shyqqan siyaqty ghoy? Ol jerdegi «Bәtua» jauapkershiligi shekteuli seriktestigining Qytaymen qatysy bar ekenin de bilemiz. Osy mәselening basy qasynda siz jýrsiz. Ótken jolghy Jer dauy kezinde, arnayy qúrylghan komissiyada deputat Sabliiyanov pen Ýkimet basshysy Saghyntaev ta atalghan seriktestikting mәselesimen tanysqan edi.

- Ras aitasyng Núrgeldi, Ýrjar audanynda «Bәtua» seriktestigining qytaylarmen birlesip, 91 432,5 gektar auylsharuashylyq jerin zansyz alghany turaly ótken jylghy jer mәselesi turaly Ýkimettik komissiyanyng alghashqy jinalysynda Aydyn Egeubaev aitqan. Sodan bastap biz osy mәseleni jan-jaqty zerttep, kóptegen jayttyng betin ashtyq. Bәrin tәpishtep aitsaq úzaq әngime, desek te qysqasha bayandap kóreyin.

Ret-retimen aitar bolsaq, elimizding birneshe azamaty «Mәnfaghat», «Yrghyn», «Dәremet» taghy basqa seriktestigin qúrady da, 91 432,5 gektar auylsharuashylyq jerlerin 49 jylgha jalgha alady. Keyin barlyq jerdi 45% ýlesi Qytaydyng «Ueyz grup» seriktestigine tiyeseli «Bәtua» seriktestigine jarghylyq kapital retinde beredi. Sonyng nәtiyjesinde «Bәtua» JShS 91 432,5 gektar egistik jerding iyesi bolyp shygha keledi.

Ol az deseniz, QR Jer kodeksinde sheteldik jeke nemese zandy túlghagha, azamattyghy joqtargha, sheteldik ýlesi bar kompaniyalargha auylsharuashylyq jerler jeke menshikke berilmeydi dep túrghanyna qaramastan qytaydyng ýlesi bar «Bәtua» JShS 5,3 gektar jer jeke menshigine ótip ketedi.

Ekinshi jaghynan Ýrjar audany әkimining bir qaulysymen «Dәremet» JShS berilgen 7 250 gektar jerding 6080 gektary sol Ýrjar audanyndaghy «Ghani» seriktestigine berilgen.

Bir sózben aitqanda Ýrjar audanynyng әkimdigi bir jerge eki kadastrlyq nómir berip, ony eki seriktestikke bergen.

- Ol turaly tiyisti oryndargha jazdynyzdar ma? Memlekettik organdar, onyng ishinde qúqyq qorghaushylar tarapynan tekseru, anyqtau sharalary boldy ma?

- Iya. Biz osy bir jyldan asa uaqyt boyy QR Auylsharuashylyq ministrligine, Shyghys Qazaqstan oblystyq, Bas prokuraturagha, Últtyq qauipsizdik komiytetine, qauipsizdik kenesine, Sybaylas jemqorlyqqa qarsy agenttikke, taghy basqa organdargha  ondaghan hat jazdyq. Sebebi, ol jerde halyqaralyq mәsele, elding qauipsizdigin, jerding tútastyghyn saqtau mәselesi túr.

- Sol әreketterinizden bir nәtiyje shyqty ma?

- Shyghyp jatyr, biraq tolyqtay emes. QR Auylsharuashylyq ministrligining revizorlary arnayy tekseru jýrgizip, shynymen de  91 432,5 gektar auylsharuashylyq jerlerining «Bәtua» JShS zansyz ótip ketkenin anyqtap, ol turaly ótken jyly ShQO audanaralyq mamandandyrylghan ekonomikalyq sotyna aryz berdi.

Sot sheshimimen 84 myng gektardan asa jer memleketike qaytaryldy. Eng qyzyghy ministrlikting aryzynda 91 432,5 gektar jerdi týgel qaytarudy súraghan. Al sot sheshiminde ShQO audanaralyq mamandandyrylghan ekonomikalyq sotynyng sudiyasy J. Shakenova ministrlikting talabyn tolyq qanaghattandyrghanyna qaramastan sheshimge 7250 gektar jer kirmey qalghan. Ony sudiya әdeyi istedi me, әlde shatastyryp aldy ma, bile almadyq.

- Sonda, 7 250 gektar jer solarda qalatyn boldy ma?

- Joq, qaytadan jazyp, týsindirip jýrip QR Auylsharuashylyq ministrligine qayta aryz jazghyzyp, 7250 gektar jerdi de qaytarugha әreket jasap jatyrmyz. Biraq, «Bәtua» JShS basshylary óz tamyr-tanystaryn qosyp, týrli jalghan aqparattar taratu arqyly sotqa, ministrlikke qysym jasaugha әreket etip jatqan siyaqty.

- Sizding әleumettik jelide jazghan aqparattarynyzgha qaraghanda deputat Núrtay Sabilyanov pen eks-deputat Múrat Ábenov «Bәtua» seriktestigin qoldap jatqan siyaqty ghoy?

- Núrtay Sabilyanov «Bәtuany» qoldamaghan siyaqty. Onyng qazaqsha bergen súhbatyn «Astana TV» arnasy búrmalap jiberipti. Ol turaly Núrtay Sabilyanov ózi de telefon shalyp týsindirdi, artynan «Astana TV» basqasha, janasha  aqparat berdi.

Al, Múrat Ábenov shynymen de «Bәtuany» qoldap otyr. Sebebi, onyng «Bәtua» JShS basshysy Núrlan Biyadilovpen dostyq qarym qatynasy bar. Qazirgi aqparattyq qysymdy da «Sybaylas jemqorlyqqa qarsy birinshi media ortalyq» RQB tóraghasy Tolegen Baygulovpen birlesip jasap otyr. Sebebi, olar búrynnan dos, joldas bolsa kerek.

Sonau 2014 jyly «Bәtua» JShS memleketten beriletin subsidiya birneshe aigha keshigip qalady. Sol kezde Tólegen Bayghúlov marqúm Mihail Klenchinmen birigip QR Auylsharuashylyq ministrligine aqparattyq qysym jasap, «Bәtua» JShS subsidiya alugha kómektesken. Ol turaly sol kezde birneshe sayttarda shyqqan.

Búl joly da sol әreketti qaytalap, aqparattyq qysym jasau arqyly jerdi saqtap qalamyz dep jatsa kerek.

Shyn mәninde 7250  gektar jerge qatysty zansyzdyqtardan at sýrinedi.

- «Bәtua» seriktestiginde 500 adam júmys istep jatyr, jerdi tartyp alsa solardyng bәri júmyssyz qalady dedi ghoy?

- Ol aqparat shyndyqqa janaspaydy. Ýrjar audanynyng túrghyndarynyng sózine sensek «Bәtua» JShS songhy eki jylda egin ekpegen. Sol jerdegi bir azamat «2015 jyly ekken 90 gektarday kýzdik bidayyn, ótken jyly shauyp aldy, odan keyin eshnәrse egilgen joq»,-dedi.

Eger 500 adam júmys istep, naqty ailyq alyp otyrghan bolsa naqty qújattaryn kórsetsin, enbek kelisim sharttary boluy kerek, әrkimning ailyq alghanyn dәleldeydin, zeynetaqy tólemderin tólegeni turaly qújat boluy tiyis qoy.

- Sonymen mәsele nemen ayaqtalady dep oilaysyz?

-  Búl dauly mәselening nýktesin sot qoyady dep oilaymyn. Desek te, «Bәtua» JShS basshylarynyng nemese olardyng sybaylastarynyng sotqa nemese ministrlikke qysym jasauyna mýmkindik bermeuimiz kerek.

Sot әdildigine jete almasaq ol daudyng nýktesi qoyylmaytyny anyq. Jalpy, jer ýshin kýres toqtamaydy.

- Iske sәt. Ángimenizge rahmet. 

Súhbattasqan Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz