Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Qogham 5277 0 pikir 20 Aqpan, 2015 saghat 10:05

BÚL SAYLAUGhA NAUQAN SIYaQTY QARAUGhA BOLMAYDY

Sottyng sheshimimen jabylghan ADAM bol jurnalynyng tóniregindegi mәsele әli de tolastar emes. Jergilikti jәne sheteldik qogham ókilderi tyiym salynghan jurnaldy qoldau isin jalghastyruda. Búl jaghdaygha baylanysty jurnaldyng bas redaktory Gýljan Erghaliyeva súhbat bergen edi.

- Gýljan Hamiytqyzy, juyrda Qazaqstandaghy birqatar tәuelsiz basylymdardyng bas redaktorlary Sizdi qoldap baspasóz mәjilisine shyqty. Olar ADAM bol gha qatysty sotty eldegi tәuelsiz búqaralyq aqparat qúraldaryn jong sayasatynyng kórsetkishi retinde baghalady. Sonymen qatar, eldegi tәuelsiz BAQ - ty qorghau úiymyn qúru úsynysy aityldy. Áriptesterinizding búl bastamasyna qatysty siz ne oilaysyz?

- Mening oiymsha, jyl sayyn bir tәuelsiz BAQ-tan airylyp, qysymdy bastarynan ótkerip jýrgen әriptester men oqyrmandarymyzdyng búl alandaushylyghy oryndy. Jaghday shynymen ushyghyp barady. Eger shyndyqtyng betine tura qaraytyn bolsaq, kóp jyldan beri elimizde tәuelsiz BAQ júqpaly auru syndy joyyldy - biylik ony totaldy jәne jýieli týrde, zandylyqqa esh nazar audarmastan ayausyz janshydy. Barlyghy da memleketimizding negizgi ústanymdary turaly úmytqanday, onyng ishinde, bizding konstitusiyamyzda bekitilgen demokratiyalyq normalar turaly kepildikti, sonymen birge sóz bostandyghyna qúqyq pen senzuragha tyiym salu turaly týsinikti jayyna qaldyrdy.

Búl jaghday tәuelsiz basylymdardyn, onyng oqyrmandary men tanymal әri tartymdy BAQ jasay alatyn mediamenedjerlerdi qúrtudy konveyerge qoyghan biylik arasyndaghy tartysqa әkeldi.

Osynday kezende ADAM bol-gha qarsy úiymdastyrylghan qudalau shydamnyng shegi bolghanday. Qogham men tәuelsiz әriptester jurnaldyng jaghyna shyghyp, ony qorghau nauqanyn bastady. Qashanghy shydaugha bolady? Tәuelsiz BAQ – qogham qúndylyghy, kerek bolsa, memleketimizding kelbeti emes pe?! Sondyqtan, ol qúndylyqtyng joyyluy, taptaluy bayqausyz әri qarsylyqsyz ótui mýmkin emes. Osynyng nәtiyjesi retinde elde tәuelsiz BAQ qúqyghyn qorghau úiymyn qúru turaly oy payda boldy. Búl bastama ýlken qoldau tabady degen senimdemin. Sebebi, shynayy aqparat alghysy keletin qalyng oqyrmannyng sayasy jәne zandy qúqyghyn qorghaytyn kýsh boluy kerek emes pe? Yaghni, kóp jyldan beri jalghasyp kele jatqan eng aldynghy qatarly BAQ-qa qarsy ayausyz kýres endi ghana soghan sәikes jauap aldy.

- Tәuelsiz BAQ-ty joi elding aqparattyq qauipsizdigine qalay әser etpek?

- Áriyne, teris әser etedi. Biylikshil BAQ-tyng tayyz sayasaty oqyrmannyng býgingi talaptaryna say kelmeydi. Azamattar kýndelikti ómirimizge tikeley qatysy bar әlemdik jәne eldegi aqparattyng anyghyn, shynayy baghasyn bilgisi keledi. Qazirgi zamanda adamdar týrli arandatushylyq pen qaterli yqpalgha týsip ketpes ýshin dúrys aqparattanghan әri sauatty boluy shart. Múnday senim sayasatyn (aldau sayasaty emes) eng birinshi kezekte BAQ qalyptastyra alady. Biraq, bizding elde barlyq BAQ-qa senim joq ekenin týsinuimiz kerek. Halyq kóbine biraz jyldan beri qanday da qiyndyqtargha qaramastan, shyndyqty aitudan taymaghan sanauly tәuelsiz, oppozisiyalyq basylymdargha senedi. Aqparattyq qauipsizdikting basty negizi de osy – elde halyq senetin, onyng sózine qúlaq asatyn BAQ boluy tiyis. Biraq bizding biylikting sayasaty kerisinshe, halyq senimine ie BAQ joqtyng qasy, al shyndyqty aitugha tyrysatyn sanauly basylymdar týrli sebeptermen qudalanyp keledi.

- Songhy uaqytta eng kóp talqylanyp jatqan mәsele - kezekten tys preziydent saylauy. Eger Sizding jurnal jaryq kórip túrghanda búl mәseleni qay túrghydan jazar ediniz?

- ADAM bol-dyng 21 qarasha kýni shyghuy tiyis sany dәl osy mәselege arnalghan edi. Sol jerde búl saylaudyng naghyz sebepteri men saldary, onyng ótuine mýddeli ishki, syrtqy kýshterding yqpaly, preziydentting mýmkin qarsylastary men klandar arasyndaghy ishki tartys turaly zertteulerimizdi bastaghan edik. Songhy ýsh ay ishinde elimiz ýshin manyzdy búl nauqan jayly anyq әri shynayy aqparattyng birazyn aityp ta ýlgerer edik biz. Sebebi, búl jolghy saylaugha әdettegi nauqan siyaqty qaraugha bolmaydy.

Alda kele jatqan saylaudyng obektivti zandylyqtaryn biz tereng týsingen edik, búl nauqannyng sayasy ómirge ýlken ózgerister әkeletinin de saraptadyq. Biz әriyne ýirenshikti, eshkim de senbeytin, qogham qabyldamaytyn «núrotandyq» jattandy úrandardy jazudan aulaq bolar edik, әriyne.

Qazir Nazarbaevtyng elbasy, yaghny kósem men konstanta retinde rólin emes, býgingidey almaghayyp kezende - syrtqy jәne ishki qiyn jaghdaylargha, iri derjavalar arasyndaghy geosayasy qaqtyghystargha, elde sayasi, әleumettik, ekonomikalyq salalarda jiberilgen qatelikterding saldarynan tuyndaghan daghdarysqa baylanysty - elimizdi jana sapaly dengeyge kótere alatyn naghyz sayasatker әri strateg retindegi beynesin tarazylaytyn әri týsinetin uaqyt keldi.

Dәl qazirgi jaghdayda Qazaqstan men Nazarbaev – tolyq adekvatty týsinik, basqa tandau bizde joq, dayyn emes jәne búghan deyin synnan ótpedi. Qazir «2050» siyaqty strategiya emes, 2015; 2016; 2017 jyldargha arnalghan taktika manyzdy. Biz ýshin búl Resey siyaqty sayasy teketireske úrynyp, oqshaulanugha týsip, ekonomikalyq daghdarysqa úshyramas ýshin, qoghamymyzdyng moralidyq jәne psihologiyalyq ahualyn sauyqtyru ýshin qajet. Mine, saylau nauqany turaly osy túrghydan jazyp, preziydenttikke ýmitker Nazarbaevqa belgili dengeyde ýmit artyp otyrghan qoghamnyng búl pikirin de jetkizuge tyrysar edik.

Elding kóshbasshysyn tereng saraptan ótkizip saylaytyn uaqyt jetti – adresti týrde, oilanyp, tolghanyp, ýnemi kenesip, Ortalyq saylau komissiyasynyng nominaldy tizimderi emes, shynayy dauys berushiler qoldaytyn adal әri qajetti iydeyalardy aita alatyn qoghamnyng intellektualdy mýmkindigin paydalanyp. Dәl býgin, búrynghygha qaraghanda, shynayy saylau ótkizetin jәne ony zandy, legitimdi dep tanitynday jaghday tuyndady.

Súhbattasqan Inga Imanbay.

Abay.kz

Derekkóz: «Ashyq Alan» gazeti.

0 pikir