Beysenbi, 2 Mamyr 2024
Mәiekti 6465 0 pikir 30 Nauryz, 2015 saghat 11:20

ORTALYQ AZIYa... AYMAQTYNG AHUALY QALAY?

Azattyq radiosy AQSh memlekettik departamentining Ortalyq Aziyadaghy ekonomikalyq jәne sayasy jaghdaydy eskere otyryp, aimaqqa qatysty jana strategiyalyq baghyt ústanghanyn habarlady (http://www.azattyq.org/content/central_asia_us_news_strategy/26913371.html).   

Vashingtonnyng Ortalyq Aziyagha qatysty jana strategiyasy basty eki faktordy eskere otyryp әzirlengen kórinedi. Birinshiden, Ukrainadaghy janjaldyng kesirinen ekonomikasy keri ketken Reseymen tyghyz baylanystaghy búl aimaqtyng ekonomikalyq bolashaghy búlynghyr, ekinshiden, aimaqtaghy biylikting auysu mehanizmderi әli qalyptaspaghan.

«AQSh әkimshiligi jaqynda әzirlegen vedomstvoaralyq strategiyada bizding Ortalyq Aziya halqy jәne ýkimetterimen ózara senimdi әriptestik túrghydaghy is-qimyldarymyzdyng baghdary qayta bekitilgen» dedi Azattyqqa bergen súhbatynda AQSh memlekettik departamentining baspasóz hatshysy.

AQSh ókimetining atalghan jana strategiyasynda Aughanstan halqynyng jay-kýiine qayta mәn beriletinge úqsaydy. Sonday-aq, Reseyding yqpalynda qalyp bara jatqan Ortalyq Aziyadaghy tabighy resurstargha bay el Qazaqstannyng da ahualy, býgini men bolashaghy qarastyrylghan.

«Resmy Vashington «Mәskeuding aimaq elderin sayasy túrghydan mәjbýrleuge qaqysy joq» degendi songhy kezderi jiyi ayta bastady» dep jazady Azattyq.

– Ortalyq Aziya memleketterining Reseymen sayasi, ekonomikalyq túrghyda, qauipsizdik salasynda, el men el arasynda tyghyz qatynasyp otyrghanyn bilemiz. Degenmen ózge elding sayasy jәne ekonomikalyq baghytyn birjaqty anyqtaugha eshbir elding qaqysy joq ekenin de basa aitqymyz keledi, – dedi Hougland.

Onyng aituynsha, «Reseyding Ukrainada jasap jatqany Ortalyq Aziya elderin de alandatuy tiyis». Búghan qosa ol «oqighalargha antiamerikalyq, antieuropalyq sipat berip, aimaqta ýgit-nasihat jýrgizip otyr» dep, Mәskeudi aiyptaghan.

AQSh-tyng Ózbekstandaghy búrynghy elshisi Djon Herbst Ukrainadaghy oqighalar Ortalyq Aziya elderining aldynda túrghan ýlken bir mәselege nazar audartty deydi. Ol – jan-jaqtan qaumalaghan, niyet-pighyldary әrkelki derjavalarmen qarym-qatynas mәselesi.

Herbst Resey preziydenti Vladimir Putinning byltyr tamyzdaghy «qazaqtardyng eshqashan memlekettiligi bolmaghan», «orys әlemining shenberinde qalghan qazaqtar ýshin dúrys bolar edi» degen pikirlerin mysalgha keltiredi.

«Qazaqstandy «jasandy el» dep atau arqyly is jýzinde Putin [shekara] belgilerin alyp tastady» degen Herbst Azattyqqa bergen súhbatynda.

Pol Stronsky da, Djon Herbst te AQSh pen NATO kýshteri Aughanstannan shygharylghaly Ortalyq Aziyada islam ekstremizmi qaupi artqany anyq deydi. Áytkenmen, AQSh búghan deyin aimaqtaghy qauipsizdik mәselesin basty nazarda ústap kelse, endi olar «ekonomika jәne sayasy modernizasiya mәselelerine kóbirek kónil bólui kerek» dedi Stronsky Azattyqqa bergen súhbatynda.

Onyng ýstine, aimaq elderinin, әsirese Qazaqstan men Ózbekstannyng sayasy bolashaghy búlynghyr ekendigin aitqan Stronskiy:

– Instituttargha emes, jeke túlghalargha ghana negizdelip qúrylghan ýkimetter bar. Búl úzaq merzim túrghysynan alghanda ýlken problemalar tudyruy mýmkin, – deydi.   

Batys ýkimetteri men halyqaralyq ýkimettik emes úiymdar Ortalyq Aziya respublikalarynda «adam qúqyqtarynyng jii búzylatyndyghyn» tilge tiyek etedi. 

AQSh-tyng Ortalyq Aziyagha qatysty jana strategiyasynda búl jayttar da aiqynyraq kórinis tabuy yqtimal. AQSh memlekettik hatshysynyng Ortalyq Aziya boyynsha orynbasary Deniyel Rozenblam qantar aiynda «Amerika dauysynyn» Ózbek qyzmetine bergen súhbatynda búl strategiyanyng «sayasy reformalargha» jәne «adam qúqyqtaryn saqtaugha»basa mәn beretinin aitqan dep jazady Azattyq (http://www.azattyq.org/content/central_asia_us_news_strategy/26913371.html).

 Maqala qysqartylyp alyndy. Siltemesi kórsetildi: (http://www.azattyq.org/content/central_asia_us_news_strategy/26913371.html).

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 406
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 220
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 243
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 232