Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Janalyqtar 3179 0 pikir 1 Mausym, 2009 saghat 07:02

Qarashash TOQSANBAY. ÚLY DALANYNG KÁUSAR ÝNI

Jazira dalany jaylaghan babalar ruhynyng janghyryghy el jýregine imandylyq pen adamgershilikti, sýiispenshilik pen meyirbandyqty úiytyp, halyqtyng has óneri qalyby búzylmay qaynap jatsa, kónil-kókjiyekti múng torlamaq emes. Ámire Qashaubaev atyndaghy respublikalyq dәstýrli әnshiler bayqauynyng basqa mәdeny sharalardan qanday ereksheligi bar degende, osynday qyrlaryn basa kórsetkenimiz abzal. Kiyeli ónerdi keninen nasihattap, tól múrany múrat tútqan jas jampozdar dala men qyrdy qyrmyzy jyrgha toltyrghan dodagha búryn-sondy jaydaq-jayau manaylap kórmepti, janamyn degen keudege ot beripti, laulaymyn degen jýrekke núr syilapty, ózendey kýrkirep, dýldýldey dýrkiregen tastýlek ýnder ýlbirep shyghypty.
Bәigege qatysyp jatqan jastardyng birli-jarymyn әngimege tartqanymyzda jyr úshqyny úshyrasqanday, syr iyirimi terenge tartyp ala jónelgen.

Erlan RYSQALI, Qúrmanghazy atyndaghy Qazaq últtyq konservato¬riyasynyng týlegi:

Jazira dalany jaylaghan babalar ruhynyng janghyryghy el jýregine imandylyq pen adamgershilikti, sýiispenshilik pen meyirbandyqty úiytyp, halyqtyng has óneri qalyby búzylmay qaynap jatsa, kónil-kókjiyekti múng torlamaq emes. Ámire Qashaubaev atyndaghy respublikalyq dәstýrli әnshiler bayqauynyng basqa mәdeny sharalardan qanday ereksheligi bar degende, osynday qyrlaryn basa kórsetkenimiz abzal. Kiyeli ónerdi keninen nasihattap, tól múrany múrat tútqan jas jampozdar dala men qyrdy qyrmyzy jyrgha toltyrghan dodagha búryn-sondy jaydaq-jayau manaylap kórmepti, janamyn degen keudege ot beripti, laulaymyn degen jýrekke núr syilapty, ózendey kýrkirep, dýldýldey dýrkiregen tastýlek ýnder ýlbirep shyghypty.
Bәigege qatysyp jatqan jastardyng birli-jarymyn әngimege tartqanymyzda jyr úshqyny úshyrasqanday, syr iyirimi terenge tartyp ala jónelgen.

Erlan RYSQALI, Qúrmanghazy atyndaghy Qazaq últtyq konservato¬riyasynyng týlegi:

– Dәstýrli әn¬shi¬ler bayqauynda al¬ghash ret baq sy¬nap otyr¬myn. Hal¬qy¬myz¬dyng talay búlbúl kómey әn¬shi¬leri iz qal¬dyrghan ainaday ai¬dynda jekpe-jek¬ke shyq¬paghan adamnyng keyin ataq-aby¬roy¬gha kenelgeni kemde-kem. Biraq oghan kóp jastar býginde olay atyn asyr¬ghaly keledi dep oila¬¬may¬myn. Óner degen ózi bir shyn¬dal¬masan, shynyqpasan, shyrqauyng qiyn jar¬tastaghy qúz sekildi bir nәrse ghoy. Sol meken auyq-auyq osylay shaghalaly kólge úqsap ketkende jas әnshilerding qay-qaysysy bolsyn qanatyn bir qomdap qalyp jatady. Men de talay ret sonday kýige týskenmin. Alayda, oigha alyp qoi degen nәrse bar da jәne kókeyge sol armandy qondyratyn kez degen taghy bar. Sol aitqanday, әiteuir júrtpen birge kóp dabyrgha atoylap qoyyp ketken jayym joq, aldyn-ala bәigening talap-sharttaryn  әbden tanyp, bilip alghan song ghana tәuekel ettim. “ Múnsyz da júrt sening ónerindi “kógildir ekrannan” kýnde estip jýrgen joq pa? Qaytesing búl bayqaudy?” dep jolymnan qaytarghysy kelgender de az bolghan joq. Biraq Ámire babamyzdyng atyndaghy bayqaugha qatyspau maghan ónerindi óz qolynmen bughanmen teng siyaqty kórinedi. Ol – mektep, al biz shәkirt emespiz be?!.

Amangeldi KÝZEUBAY, Qúrmanghazy atyndaghy Qazaq últtyq konservatoriyasynyng týlegi:

– Bala kýnimnen Arqa әnderine qúlaq qúryshymdy qan¬dyryp óstim. Býginde osy ónirding tamyryn býlkildetken sazdy dýniyeni tegis simirip almasam da, bir¬ta¬la¬yyn repertuaryma engizip ýlgerdim. Bay¬qaugha “Aghash ayaq”, “Balqadisha”, “Aq siy¬sa” siyaqty shoq¬ty¬ghy biyik әnder jәy qo¬sylghan joq dep oi¬lay¬myn. Osynday jauharlar kómekeyding kómbesinde búghyp jatatyn  boyau-bederdi kórsetetin, shyn daryndy tanytatyn, darhan dalanyng qay qyrqasyna shyghatynymyzdy anyqtaytyn. Estaydyng “Qorlany”, Segiz Serining “Bes qarageri”, Birjan saldyng “Jalghyz arshasy”, Aqan serining “Syrymbeti”, әrqaysysy biz ýshin úly dalanyng klassikalyq shygharmalary sanalsa, al sol tóltuma dýniyelerding ruhyn tómendetpey, sheber oryndaushy – әlgi qúndylyqtardy qayta janghyrtushy hәm halyqpen aradaghy ruhany kópir siyaqty túlgha. Búl kez kelgenning qoly jete bermeytin biyik. Al Ámire Qashaubaev atyndaghy bayqau sol biyikke qaray bir adym bolsa da ilgeri jasalghan qadam. Sondyqtan enbegim esh ketpeytinine senemin.

Dina NAZARBEKOVA, Qazaq últtyq muzyka akademiyasynyng I kurs studenti:

– Men ýshin búl bayqaudyng orny bólek. Jalpy shyn jýirikting jibek jaly tek bәigede jelbireydi desek, óner adamy da dәl sol sekildi, synda, bәsekede shyn¬dalady. Qyryq adamnyng ishinen suy¬rylyp shyghu onay¬lyqpen keletin olja demeymin, bi¬raq múnday alaman bәigede namysty qol¬dan berip qoigha taghy bolmaydy. Odan әrkim ózine paydaly oy týiedi, sabaq alady dep oi¬laymyn. Mәrege bos keldim dep eshkim ókinbeydi. Búl bir jastardyng etek-jenin jiy¬ghyzatyn, baghyt-baghdaryn týzeytin, shynyghu alany siyaqty. Bir әndi әr mektepting ókilderi óz naqyshymen oryndaghanda qúlpyryp, ózge¬she týrlenedi eken. Qazaq әnining tabigha¬tyn¬daghy osynday súlulyqty basqa qay elding mәdeniyetinen kórdiniz. Án janry men janyn qauzap, zerttey berseniz, tipti úshy-qiyryna jete almas ediniz. Dәstýrli әn óneri iyirimining kýrdeli bolatyn sebebi sol. Múnday qúby¬lystar notagha syimaytynyn, ýndegi nәzik di¬ril, kómekeyding býlkili qazaqtyng tól ónerining qanyna ghana tәn ekenin údayy aityp jýrsek te, sol sózding rastyghyna bayqauda taghy da kó¬zim jete týsti. Al tikeley bayqaudyng ótu bary¬sy turaly aitatyn bolsam, Qúrmanghazy atyn¬daghy qazaq últtyq konservatoriyasy men Qazaq últtyq muzyka akademiyasynyng týlekteri biri¬nen biri qalyspay, qatar shauyp kele jat¬qan¬day. Biraq sayystyng aty – sayys, әli naghyz ter tógiletin belester alda. Key jýirikting myqtylyghy sonyna qaray kórinetin әdeti. Ánning qúdiretti qúpiyasy degen sol bolar.

 

Jazyp alghan Qarashash TOQSANBAY.
«Egemen Qazaqstan» gazeti  29 mamyr 2009 jyl

0 pikir