Beysenbi, 9 Mamyr 2024
Kәsip-týbi nәsip 4257 0 pikir 27 Shilde, 2016 saghat 11:55

DIYZELDIK OTYN BAGhASYN MEMLEKETTIK RETTEU JOYYLADY

Jyl sayyn astyq jinau nauqany tayaghanda janar-jagharmay mәselesi ózektilene týsedi. Astyq jinau júmystary kezinde  auylsharuashylyq tauar óndirushilerin  memlekettik qoldau sharalary osy energiya kózderimen qamtamasyz etuge tikeley baylanysty. Osy uaqytqa deyin auyl sharuashylyghyna egis júmystaryn jýrgizuge arnalghan diyzelidik otyn jetkizuge memleket tarapynan basymdyq berilip keldi.

Atap aitqanda,   «Múnay ónimderining jekelegen týrlerin óndiru jәne onyng ainalymyn memlekettik retteu turaly» Zangha sәikes, kóktemgi-kýzgi egis júmystary kezinde eng aldymen auylsharuashylyq óndirushileri, odan keyin Qazaqstan temir jolynyng jyljymaly qúramy, týrli dengeydegi әkimdikterge osy otyn týri basymdyqpen bólinedi. Respublika boyynsha diyzelidik otyndy ortasha jyldyq tútynu shamamen 4,5 mln. tonnany qúraydy. Onyng 4 mln. tonnasy otandyq múnay óndirushilerdin, al 0,6 mln. tonnasy importtyng ýlesinde.  Biylghy jyly auylsharuashylyq tauar óndirushilerine arnap kóktemgi egis júmystary ýshin 366,8 myng tonna jәne egin jinau nauqany ýshin 391,6 myng tonna diyzelidik otyn bólindi. Jóneltilim tólemaqygha sәikes der kezinde jýrgiziledi.

Biylghy jyly QR Energetika ministrligi 2016 jyly sharualar ýshin egis júmystaryna arnalghan diyzelidik otynnyng kóterme baghasy litrine 79 tenge bolady dep mәlimdedi, al bólshek sauda baghasy litrine 99 tengeni qúrap otyr. Yaghni, auylsharuashylyq óndirushileri alatyn bagha jalpy diyzelidik otyn baghasynan birshama arzan. Biraq, sonyng ózinde auylsharuashylyq tauar óndirushilerine osy diyzelidik otyndy jetkizu mәselesinde týitkilder az emes. Aytalyq, Qazaqstanda janar-jagharmay týrlerining baghasy kórshi eldermen salystyrghanda anaghúrlym arzan ekeni belgili. Sol sebepti diyzelidik otyn men AIY-80 markaly benzindi kórshi Resey men Qyrghyzstangha jóneltu faktileri beleng aldy. Ásirese, kórshi elder men Qazaqstandaghy bólshek saudadaghy baghanyng aiyrmasy ýlken, bizding janarmay qúy beketterinde – 99 tenge bolsa, Reseyde – 189, Ózbekstanda – 239 tenge (búl baghalar ýzdiksiz ósude). Osydan kelip, elimizding soltýstik aimaqtary arqyly Reseyding shekaralyq oblystary arzan ónimdi satyp alugha mýddeli. Sondyqtan da  soltýstik oblystarda janar-jagharmay tútynu kólemi basqa ónirlerlen joghary bolyp otyr.  Aytalyq, Pavlodar oblysy jalpy diyzelidik otyn kólemining 11%-yn, Atyrau oblysy 10%-yn tútynady (basqa oblystar 5-7 payyz kóleminde).  

Osyghan oray, tayauda QR Energetika ministrligi Qazaqstan Respublikasynyng 2015 jylghy 19 mamyrdaghy «Memlekettik retteu belgilengen múnay ónimderin bólshek saudada satudyng shekti baghasyn belgileu turaly»  búiryghyna ózgertuler engizu turaly búiryghynyng jobasyn jariyalady. Atap aitqanda, búiryqtaghy diyzelidik otyn baghasyn bekitu turaly sóilem alynyp tastaldy. Búiryq jobasy jariyalanghan  2016 jyldyng 19 shildesinen bastap  on kýn ishinde qújattaghy ózgertuler talqylanyp, Últtyq ekonomika ministrligi tarapynan týsindirme berilui kýtilude.  Eger de búiryq jobasyna  týbirli ózgertuler men úsynystar engizilmeytin bolsa, joba osy mәtinde bekitilmek. 

Ministrlikting týsindiruinshe, diyzelidik otyn baghasyn retteuden bas tartqannyng ózinde auyl sharuashylyq óndirushileri sol kólemde, sol jenildikti baghamen, yaghny diyzelidik otynnyng bir litrin 79 tengemen satyp alatyn bolady (jylyna 700 myng tonna).  Biylghy jyly elimizde diyzelidik otyn jetispeushiligi joq ekendigin eskersek, auylsharuashylyq tauar óndirushileri búiryqtaghy ózgertulerden ziyan shekpeui tiyis. Óitkeni, qalay bolghanda da  memleket baghany qatang baqylauda ústaytyn bolady. Osylaysha, baghany memlekettik retteudi joy ishki naryqtaghy diyzelidik otyn jetispeushiligining aldyn alugha mýmkindik beredi. 

Abai.kz

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1792
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 1785
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1501
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1400