Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Qogham 5741 0 pikir 29 Shilde, 2016 saghat 15:56

«QAZPOShTA» QAShANGhA BASYNA BEREDI?!.

Almaty qalasyndaghy Jambyl men Áuezov kóshelerining qiylysyndaghy «Qazposhtanyn»  baylanys bólimshesi mayda tenge ornyna keyde kerek emes gazetterdi kliyentterine beredi. 2016 jyldyng 31 mamyrynda men kommunaldyq tólemderdi jasadym. Al, qaytarylugha tiyis tengelerding ornyna baylanys bólimshesining Aynúr Jylqybaeva esimdi kassiyri mening qolyma  bes kýn búryn, yaghny 2016 jyldyng 26 mamyrynda shyqqan gazetti ústatty. Mysaly, mende aqsha jetpese, men әlgi kassirge qajetsiz zattarymdy bersem, ol odan bas tartady ghoy. Sonda nege men olargha kerek emes zattardy aluym kerek?! Búnday әreket, iri kompaniyanyng ókildigine mýldem jaraspaydy. Osylay kishigirim kioskerler nemese úsaq taksistter ghana isteydi. Aytpaqshy, atalghan baylanys bólimshesinde maghan talay ret mayda aqshanyng ornyna kerek emes gazetterdi tyqpalady. Sondyqtan men olardyng Astanadaghy shtab-pәterine shaghym joldadym. Baylanys monopolisti jauap retinde jәy ghana keshirimdi súrady. Áriyne, olar maghan keltirilgen materialdyq shyghyndy óteuge asyqpas. 

Býgingi zamanda «Qazposhta» sapaly baylanys qyzmetin kórsetui tiyis edi. Alayda, jiyrma birinshi ghasyrdyng qarqyndy qozghalysy týgil, «Qazposhtanyn»  shaban júmysy ótken ghasyrdyng bayau tirshiligining artynda qaldy. 1912 jyly ataqty jazushy, tarihshy Marietta Shaginyan (1888 – 1982) úly kompozitor, diriyjer, pianist Sergey Rahmaninovpen (1873 – 1943) hat jazysyp túrdy. Keremet óner qayratkerlerining jazbasha dostastyghy Mәskeu men Peterburgting arasynda ótti. Bir qyzyghy, jyldam úshaqtary men jýrdek avtokólikteri joq Reseyding patshalyq poshtasy osy danyshpan túlghalardyng hattaryn bir kýn ishinde jetkizetin. Ekspress jiberilim emes, kәdimgi jay poshta. Osy ghajayyp jaghdaylar turaly  Marietta Sergeevnanyng «Chelovek y vremya» estelikterinen tolyghyraq oqy alasyz. Siz qazir Almatydan Astanagha hatty jiberseniz, sizding adresatynyz ony mýmkin bes-alty kýnnen keyin ghana alady. Kórdiniz be, Qazaqstandaghy baylanys salasy qazir qanday kýide!

«Qazposhtanyn» qymbat tarifteri men shaban qyzmeti elimizding ekonomikasyna da túsau saluda. Mysaly, qytaylyq baylanys kәsiporyndary shetelge shygharatyn qytay tauarlaryn ýlken jenildikterimen nemese, tipti, tegin jóneltedi. Sarang qazaq baylanysshylary osynday últjandylyqqa barmaydy. Oghan qosa, shetelden keletin banderolider Qazaqstannan syrtqa shygharatyn jiberilimderden әldeqayda arzan.

Kenes Odaghynyng birtuar әzil-syqaq әrtisi Arkadiy Raykin qúrylysshylardyng  enjarlyghyn mazaqtap, óz miniaturasynda bylay dedi: «Anau joq, mynau joq... Ne isteyik? Shay isheyik». Baylanys salasynda hat tasushy retinde istegen adamnyng habarlauynsha, keybir hattar kóptegen uaqyt boyy bólimshede jatyp, tiyisti adresatqa jiberilmeydi eken. El aman, júrt tynysh. Temir joly, әue joldary da óz qyzmetin oryndauda. Biraq, jalqau baylanys «júmysshylarynyn» kesirinen hattar men banderolider asyqpay jóneltiledi.

Áue jiberilimderi de bir-eki kýn ishinde emes, aptalap sozylady. Al, Kenes Odaghynyng talaptaryna say әue jiberilimderi tez jóneltiletin. 1986 jyly jaryq kórgen Svetlana Popovanyng «Aeroflot ot A do Ya» anyqtama kitabyndaghy «Pochta» maqalasy әue poshtasynyng aldyna qoyylghan qatang talaptar jayynda tolyghyraq bayan etedi. Al, qazirgi tanda Qazaqstannyng ishinde de «әue» poshtasymen jiberilgen hattar men banderolider úzaq jýredi. Sonda, ne? Úshqyshtar әr auyl men qystaqqa qonyp, ýzilis jasay ma?

Baylanys salasyndaghy qauipsizdik dengeyi de kónildegidey emes. Tarifteri joghary bolsa da, hattar men banderoliderding qúpiyalylyghy tómengi dәrejede qalyp túr. Pogon taqqan kóringen «qyzmetker» kez kelgen adamnyng jiberilimderin aqtara alady. Osynday zymiyan әreketterge zandy rúqsat ta qajet emes. Mysaly, 2005 jyldyng tamyz aiynda qauipsizdik komiytetining arnayy aqparattyq qyzmeti Aqmola aimaghy beybit túrghyndarynyng hattaryn oqydy. Tarazdaghy narkobaron nemese Lubyankadaghy terrorshyl kósemning hattary emes. Jәy әnsheyin, qatardaghy adamdardyng kýndelikti tirshiligi jónindegi jazbasha әngimeler. Mysaly, Kókshetau qalasynyng túrghyny, ukrain әieli Efiymenko belorussiyalyq tuysqanymen syrlasady: «Pәterlerimiz óte qymbat, baghalary kýrt ósti. Biraq, kreditterdi alugha bolady jәne kredit arqyly avtokólikter, jihaz ben pәterlerdi alugha bolady». Sonda ne? Osynday jeke әngimelerdi oqyp, qauipsizdik komiyteti kimning qauipsizdigin nyghaytpaq?! Aqmolalyqtardyng jeke ómirine qol súqqan tynshylar bayaghydan beri auystyrylghan. Alayda, búqara halyqty tәulik boyy baqylaytyn qylmystyq jýie ózgermedi. Álgi tynshylar tek qana atqarushy biylikting núsqaularyn oryndauda. Búl salada eshbir qoghamdyq, parlamenttik baqylau jýrgizilmeydi.

Kólik pen kommunikasiyalarymyzdyng basqa bólikterining de qauipsizdigi kónildegidey emes. Almaty halyqaralyq әuejayynda tanys kedenshi-mayyr qyzmet etti. Sol kisi aitushy edi: «Eger maghan qauipsizdik komiytetining ofiyseri aitsa: «Pәlen jýkti tekserissiz ótkiz» dep, men onyng núsqauyn búljytpay oryndaugha tiyispin». Áriyne, әlgi kedenshi-mayyr zang boyynsha jazbasha búiryqty talap etse, kelesi attestasiyadan sýrinip, ornynan aiyrylar edi. Baylanys salasyndaghy pәlen kompaniya perlustrasiya (bóten adamdardyng hatyn oquy) ýshin tiyanaqty týrde jazbasha búiryqty talap etse, aqyr sonynda liysenziyasynan aiyrylady.    

Biz – qarapayym el túrghyndary, baylanys kompaniyalarynyng negizgi tapsyrys berushileri bolyp tabylamyz. Bizding salyghymyzdyng arqasynda QR Ýkimeti «Qazposhta» sekildi monopolisterge qarjylay kómek kórsetedi. Degenmen, is jýzinde baylanys salasy qoghamdyq, parlamenttik baqylaudan tys qaluda. Onyng sapasyz qyzmetine, tútynushylarynyng jeke basynyng qúpiyalylyghyn saqtamaytyn dóreki qylyghyna toytarys beretin uaqyt keldi.  "Qazposhta" qashangha deyin bizdi basyna berui kerek?!.

Daniyar Nauryz

Abai.kz

 

 

 

0 pikir