Júma, 3 Mamyr 2024
Alashorda 7909 0 pikir 13 Mausym, 2016 saghat 08:41

«ALTYN ADAM» ÓTTI DÝNIYEDEN...

Keshe Esiktegi «Altyn adamdy» tauyp, býkil әlemge tanytqan qazaqtyng belgili arheology Bekmúhanbet Núrmúhanbetov 81 jasynda dýniyeden ozdy.

Bekmúhanbet Núrmúhanbetovti kópshilik Beken ata deytin edi. Beken ata ómir boyy Esiktegi saq obalarynyng shyraqshysy bolyp, úrpaq sanasyna saq dәuirindegi babalardyng ruhyn siniruge ólsheusiz ýles qosty.

Qazirgi qazaq memleketining basty ruhany qúndylyghyna ainalghan «Altyn adamdy» eng alghash qabirden arshyp alyp, әlemge tanytu baghy Kemel Aqyshev pen Bekmúhanbet Núrmúhanbetovting mandayyna búiyrghany tegin bolmasa kerek.

Beken ata 1962-1993 jyldar aralyghynda Qazaq KSR-i ghylym akademiyasynyng Sh.Uәlihanov atyndaghy Tariyh, arheologiya jәne etnografiya institutynda loborant, agha ghylymy qyzmetker, bólim mengerushisi bolyp qyzmet etti. 1993 – 1998 jyldary Almaty oblysy Esik qalasynda ashylghan oblystyq ólketanu múrajayynyng diyrektory, 1998 jyldan Qazaq Últtyq ghylym akademiyasynyng Á.Marghúlan atyndaghy Arheologiyalyq institutynda ghylymy kenesshi, osyndaghy arheologiyalyq múrajaydyng qor saqtaushysy qyzmetterin atqardy. Ol Qazaqstan aumaghynda akademiyk Á.Marghúlan men K.Aqyshev basqarghan ghylymy ekspedisiyalargha qatysyp, qazaq arheologiyasynda ózining óshpes izin qaldyrdy. Jetisu arheologiyalyq ekspedisiiyasyn basqardy. Zertteushilik joly qola dәuirinen (b.z.b. 14 gh.) ortaghasyrlyq (b.z. 10 – 12 gh-lar) kezenderge deyingi aralyqty qamtidy. Qanly zamanyn (b.z. 2 – 4 gh-lar), kóne týrki dәuirin (b.z. 4 – 8 gh-lar) túraqty zerttedi. Atap aitqanda, Otyrar ónirining Kókmardan, Kýiikmardan qalalarynyng júrttaryndaghy zirattarda, Arys ózeni boyyndaghy Bórijar, Qaraaspan, Bógen obalarynda qazba júmystaryn jýrgizdi. Kóne múralardy qorghau jәne paydalanu júmystaryn jolgha qoy maqsatymen 1980 jyly jedel kómek tobyn qúrdy. Búl shaghyn top keyin Qazaqstan aumaghyn týgel qamtyp, saq qorghandaryn, atap aitqanda Shúbart, Molaly, Qyrghauyldy, Boralday, Esik, Týrgen obalaryn qamqorlyqqa aldy.

1999 jyly Almaty oblysy Enbekshiqazaq audanynda “Altyn adam” Úrpaqtar sabaqtastyghy assosiasiyasyn qúrdy. Assosiasiyanyng basty maqsaty – “Altyn adam” tabylghan Esik obalaryn ashyq aspan astyndaghy múrajay-qoryqqa ainaldyru edi. Bekmúhanbet Núrmúhanbetov osy obalardyng qoghamdyq negizdegi shyraqshysy mindetin atqaryp keldi.

Beken ata ashyq aspan astyndaghy múrajay-qoryqqa ainaldyrghan osy bir qasiyetti mekenge keyin «Esik» tarihiy-mәdeny qoryq-múrajayy salyndy.

Qazir búl orda elimizdegi belgili múrajaylardyng biri.

Bizding oiymyzsha, osy múrajaydy qazaq arheologiyasyna ólsheusiz enbek etken Bekmúhanbet Núrmúhanbetovting atymen atau qajet.

Óitkeni Beken ata osy uaqytqa deyin múrajaydyng «tiri jәdigeri» boldy. Olimpiada jýldegerlerine shetinen sport keshenderining atyn berip jatqan kezde búl anau aitqanday qiyn is bolmasa kerek.

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 874
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 732
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 567
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 574