Seysenbi, 30 Sәuir 2024
Alashorda 5088 0 pikir 21 Mausym, 2016 saghat 12:12

ALASh PARTIYaSY: «HALYQTY DINY FANATIZMNEN SAQTAU KEREK»

Darhan dalamyzdy, anghal da adal niyetti halqymyzdy, ata-babadan kele jatqan últtyq dәstýrlerimizdi maqtan etip, azdy-kemdi  kemshilikterimiz uaqyty kele týzeler dep, bolashaqqa keremet senimmen qarap jýrgen júrt edik. Eldegi keybir kemshilikter – til, rushyldyq pen jershildik, jemqorlyq siyaqty dýniyeler edi. Osynyng ózi kәdimgidey ýlken problema bolyp kórinushi edi. Keyingi qoghamdy dýr silkindirgen jaghdaylardan keyin әlgi problemalar qalypty jaghdaydaghy, kýndelikti ómirdegi bola beretin bolmashy dýnie dengeyinde qalyp qoydy. Sóitsek, problemanyng atasy basqada eken.

Kelmeske ketken kenes zamanyndaghy ateistik kózqarastan alystap, Alash balasy Allany tany bastady dep, bir quanghanymyz bar. Araq pen shylymnan, qylmys pen basqa da jaman qylyqtardan arylyp, mandayy sәjdege tiygen qazaqtyng qarasy kóbeygeni kónilge júbanysh bolghany jasyryn emes. Elde meshit pen medresseler kóptep salynyp, imandy jastardyng  beti beri qaray bastaghan edi. Osy uaqytta jaqsy men jamannyng qatar jýretinindey, jat aghymdar da lap qoyyp, keregemizdi irgeley oryn teuip aldy. Memleket qanshalyqty saraptama jýrgizgeni bizge beymәlim, biraz dindi tirkep, júmys isteulerine jol ashyp berdi. Olardyng ishindegi mysyqtileu missionerlerding joldary bolyp, dinnen sauatsyz, on-solyn tanyp ýlgirmegen jastardy jәne túrmysy túralap, aqshagha múqtaj bolyp jýrgenderding barlyq derligin qaqpandaryna týsirdi. Osylaysha, din atyn jamylghan jalmauyzdar qargha tamyrly qazaqty qyryqqa bólip, jolynan taydyrdy, qadirin qashyrdy. Biylik óz qatesin ózi týzemekke bel buyp, olardyng birazymen kýreskendey bolghanymen, onysynan pәlendey eshtene shyqpady. Keyinnen kesh bolsa da keybir dәstýrli emes diny toptardy qudalap, olardyng emin-erkin ýgit-nasihat jasaularynan tyighanyn aitugha bolar. Búlardyng ishindegi eng kýrdelisi Islam dinin jamylghandary bolyp shyqty. Qazaqsha aitqanda qoy terisin jamylghan qasqyrlar qas qylghan zaman tudy. Dana halqymyz «Jau joq deme jar astynda, bóri joq deme bórik astynda», «Ishten shyqqan jau jaman»  dep, eskertip otyratyn jylqy minezdi óte sekemshil júrt qoy. Bir kezderi dinnen habary bar aghalarymyz vahabiyt, sәlәfit jәne osy siyaqty taghy basqa aghymdardyng qauiptiligin aityp, baybalam salghanda eshkim qúlaq aspaghan edi. Sol kezde ashylmay qalghan aqiqattar Aqtóbede qayghyly oqighamen әshkere boldy. Ókinishti әriyne...

Namaz oqymaghandardyng bәrin kәpirge shygharyp, ata-anagha balany qarsy qoyyp, meshit imamdaryn moyyndamau siyaqty Islam sharighatynyng eshbir ýkimine say kelmeytin úghym-týsiniktermen adastyryp, el arasyna iritki salatyn ibilister kóbeydi. Namaz oqityn, Islamnyng tura jolyn ústanatyn adamnyng jýzi jyly, jýregi meyirimge toly boluy kerek emes pe edi. Onday adamnyng kiyim kiyisi men jýris-túrysy, sóilegen sózi ghibrat alarlyq bolmas pa edi. Saqaldy bey-bereket ósirip, shalbar balaghyn sholtita short qighan nemese pәkistandyqtardyng kiyimine úqsas, qoghamgha jat kiyimder kii, tipti әielderining túla boyyn týgel qara matamen túmshalap aluy qay qazaqtyng tanym-týsiniginde nemese kiyim ýlgisinde bar edi. Qabaqtary qatuly, qimyldary shalt, sayaq jýristi keletin sәlәfit aghymyndaghylardy naghyz din adamy dep tanu óte qiyn. Solardyng bәri әri-beriden song ózimizding qara kóz bauyrlarymyz ghoy. Óz barmaghyndy ózing kesuine tura keledi, eger kespesen, onyng uyty túla boyyna biraq jayylyp, býkil aghzany jansyzdandyrmaq. Bir qiyn jeri de osy. Alla Taghala  senderdi últtar men úlystargha bóldim demedi me. Yaghni, әr últtyng geografiyalyq ornalasqan jerine, memleketine, zanyna, salt pen dәstýrine, әdet-ghúrpyna say ózindik keshendi mәdeniyeti bar ghoy. Nege sol zandylyq búzylyp, arabshyldyq, vahabittik nemese sәlәfittik bolyp ózgerui kerek. Qazaqtyng dәstýrin biydghat  dep kýstәnalaugha qanday qúqyqtary bar. Jol ortadan býkil halyqtyng atyna pәtua shygharatynday kim edi olar?! Olardyng týpki maqsattary ne? -  degen súraqtyng jauabyn izdep kóretin bolsan, úiqyng qashady. Elimizding erteni qalay bolady, balalarymyzdyng bolashaghy ne bolmaq, últ retinde qúndylyqtarymyzdy saqtap qala alamyz ba, әlde joq pa, degen kýmәndi súraqtar seyiler emes.

Bir kezderi baqylaudy bosansytyp alghan kezde-aq syrttan kelip azamattarymyzdyng sanasyn ulap ýlgergen olar, jyl sayyn qatarlaryn kóbeytip, tipti halyq sonyna eretin sheshen tildiler men qolynda әjeptәuir biyligi bar túlghalardy tura joldan taydyryp, óz halqyna qarsy qoydy. Sóite-sóite birtindep biylik baspaldaghyna shyqty. Olardy qalamymen quattap otyratyn jurnalisterdi de qarmaqtaryna ilipti. Endi qaranyz, olar biylikte bar, yqpaldy búqaralyq aqparat qúraldarynda otyr, tipti halyqqa sózi ótetin azuly aqyndar men el aldynda jýrgen әnshilerding arasynda da sәlәfittik baghytty ústanatyndar payda bola bastapty. Áleumettik jelide ózderin ashyq sәlәfiylermiz dep aitudan da tartynbaytyndardyng qatary tóbe kórsete bastady. Yaghni, olar qylmystary ashylyp qalghannan keyin ayaq tartyp otyrghan joq, kerisinshe órshelenip túrghangha úqsaydy. Sóz joq, búl syrttan qúiylyp jatqan qyruar qarjynyng buy bolsa kerek. Sonda radikaldy diny aghymdardyng osylaysha erkin tayrandauyn tyyatyn qúzyrly organdarymyzdyng olargha shamasy kelmegeni me? - degen oy mazalaydy. Eger, olardyng shamasy kelmese,  jaghdayymyz tym mýshkil eken. Balaqtan órip basqa shyqqan bittermen kýresetin qauqarly qazaq qaldy ma ózi?  Preziydentting ózi de Aqtóbedegi jaghdaydan keyin múny sәlәfitterding isi ekenin aityp, olarmen kýresu kerektigin mәlimdegen bolatyn. Endeshe biylik búlarmen qalay kýresedi, әueli kýresuge qauqary bar ma? Búl súraqtyng naqty jauabyn әzirge eshkim bilmeytindey kórinedi. Keshegi Alash partiyasynyng 10 bólimnen túratyn baghdarlamasynyng birinde «Halyqty diny fanatizmnen saqtau kerek» degen bólim bar. Dәl sol kezde diny fanattardyng qanshalyqty bolghynyn bilmeymin. Biraq, alashtyqtar baghdarlamany bir nemese eki jyl ýshin jasamaghany anyq. Mening oiymsha, olar bolashaq úrpaq ýshin, biz ýshin dayyndaghan siyaqty. Bizding biylikte ótkenge sholu jasap, keshegining kemengerleri qanday memlekettik baghyt ústanghanyn nazargha alar bolsa, alashtyqtardyng ainytpay aitqanyn alatyn edi. Olardyng osynday saqtyq sharalaryn beker jasamaghanyn angharyp, soghan oray saraptama jýrgizip, bir tújyrym jasaytyn edi. Biraq, Alash dese at tonyn ala qashatyn kәmýnistik iydeologiyanyng tas milary ondaydy qaydan oilasyn?  Qosh. Endi qaytpek kerek, sol manyzdy.

Qanat Túrar 

Abai.kz

0 pikir