Norvegiya SIM yadrolyq synaqtardyng seysmologiyasy men monitoringin jasaytyn oqytu ortalyqtaryn qúru ýshin $1 mln bóldi
Almaty. 21 mausym. QazTAG- Ádil Ormanov. Norvegiyanyng syrtqy ister ministrligimen qarjylandyrylatyn seysmologiyalyq NORSAR ortalyghy yadrolyq synaqtar men seysmikalyq qúbylystargha monitoring jasaytyn mamandardy dayyndaytyn halyqaralyq ortalyqty qúrugha $1 mln bóldi. Búl turaly «Últtyq yarolyq ortalyq» RMK (ÚYaO) bas diyrektory Qayrat Qadyrjanov mәlim etti.
«Norvegiyalyq tarap bizge ortalyq qúrugha $1 mln bólmekshi. Búl kóp emes, biraq bizge әzirge jetedi», - dedi Q. Qadyrjanov ortalyqtyng dýisenbi kýni ashylu rәsiminde sóilegen sózinde.
«Oqu ortalyghynyng bizde qúryluynyng bir sebebi biz yadrorlyq synaqtardyng sesmikalyq monitoringi jýiesin damytuda KSRO tәjiriybesin saqatap jәne damyta alghandyghymyzda. Bizding mamandar jogharghy dengeyge qol jetkizip, endi ózderi oqyta alady (basqa seriktesterin - QazTAG)», - dedi ÚYaO basshysy.
«Zerthana mamandarynyng biliktilik dengeyi qay jerde jәy qoparylys bolghanyn, al qay jerde yadrolyq synaq bolghanyn,onyng quatyn, al qay jerde jәy әsheyin dauyl ótkenin dәl anyqtaytynday dәrejede boluy tiyis», - deydi ÚQYaO basshysy.
Qazaqstandyq mamandardyng biliktilik dengeyi turaly aita otyryp, Q. Qadyrjanov, ÚYaO sarapshylary 1998 jylghy Ýndistan men Pәkistandaghy, sonday-aq 2006 jәne 2009 jylghy KHDR-daghy yadrolyq synaqtardy dәl anyqtay alghanyn eske saldy.
Almaty. 21 mausym. QazTAG- Ádil Ormanov. Norvegiyanyng syrtqy ister ministrligimen qarjylandyrylatyn seysmologiyalyq NORSAR ortalyghy yadrolyq synaqtar men seysmikalyq qúbylystargha monitoring jasaytyn mamandardy dayyndaytyn halyqaralyq ortalyqty qúrugha $1 mln bóldi. Búl turaly «Últtyq yarolyq ortalyq» RMK (ÚYaO) bas diyrektory Qayrat Qadyrjanov mәlim etti.
«Norvegiyalyq tarap bizge ortalyq qúrugha $1 mln bólmekshi. Búl kóp emes, biraq bizge әzirge jetedi», - dedi Q. Qadyrjanov ortalyqtyng dýisenbi kýni ashylu rәsiminde sóilegen sózinde.
«Oqu ortalyghynyng bizde qúryluynyng bir sebebi biz yadrorlyq synaqtardyng sesmikalyq monitoringi jýiesin damytuda KSRO tәjiriybesin saqatap jәne damyta alghandyghymyzda. Bizding mamandar jogharghy dengeyge qol jetkizip, endi ózderi oqyta alady (basqa seriktesterin - QazTAG)», - dedi ÚYaO basshysy.
«Zerthana mamandarynyng biliktilik dengeyi qay jerde jәy qoparylys bolghanyn, al qay jerde yadrolyq synaq bolghanyn,onyng quatyn, al qay jerde jәy әsheyin dauyl ótkenin dәl anyqtaytynday dәrejede boluy tiyis», - deydi ÚQYaO basshysy.
Qazaqstandyq mamandardyng biliktilik dengeyi turaly aita otyryp, Q. Qadyrjanov, ÚYaO sarapshylary 1998 jylghy Ýndistan men Pәkistandaghy, sonday-aq 2006 jәne 2009 jylghy KHDR-daghy yadrolyq synaqtardy dәl anyqtay alghanyn eske saldy.
Seysmikalyq stansiyalar jelisin damytu, deydi ol, Yadrolyq synaqqa jappay tyiym salu (YaSJTS) jónindegi kelisim rejiymine tehnikalyq qoldau kórsetuge mýmkindik tudyrady.
YaSJTS oqu ortalyghy QR ÚYaO GZY (Qazaqstannyng últtyq yadrolyq ortalyghynyng geofizikalyq zertteuler instituty) arnayy seysmikalyq aqparatty jinau jәne óndeu bazasynda júmys isteytin bolady. Búl ortalyq halyqaralyq monitoring jýiesinde Qazaqstan últtyq mәlimetter ortalyghy (QÚMO) atymen tanys.
Oqu ortalyghy basqa memleketter ýshin, eng aldymen Ortalyq Aziya elderi ýshin mamandar dayyndaydy. Sonday-aq europalyq elder tarapynan da ótinimder týsti.
Osynyng arqasynda barlyq elderde qoldanylatyn óndeu tәsilderi bir izge týsirilip, monitoringting tiyimdiligin artyru ýshin mәlimettermen almasu bolyp otyrady. Múnyng barlyghy seysmikalyq qauipsizdik mәselesin sheshuge kómektesedi.
Qazirgi uaqytta Qazaqstanda YaSJTS qoldau retinde halyqaralyq monitoring jýiesining birneshe sesmostansiyalyq toby júmys isteydi. Ol stansiyalardyng barlyghy 2002-2006 jyldary tabysty halyqaralyq sertifikasiyadan ótti jәne tәulik boyghy ýzdiksiz rejimde júmys isteydi.
1999 jyly Almatyda QÚMO ashylyp, ol sputniktik baylanys arnalary arqyly barlyq stansiyalardan uaqytyly mәlimetter alyp, olardy óndep jәne әlemdik mәlimetter ortalyghyna jiberip otyrady. Infradybystyq monitoring mәlimetteri de operativti týrde óndelip túrady. Bizding ortalyq 7 halyqaralyq jәne últtyq ortalyqtarmen mәlimettermen túraqty týrde almasyp túrady.
