Júma, 26 Sәuir 2024
46 - sóz 7530 0 pikir 29 Qyrkýiek, 2015 saghat 17:04

«IShIMNIN» IYDEOLOGIYaSY - SALAFIZM

Basynda Iraqta syrtqy basqynshylargha qarsy Ábu Músa Zarkauy bastaghan «jamaaghat al tauhid ua al jihad» toby qúrylady. Búlardyng maqsaty Irakty ezip otyrghan syrtqy batystyq ortalyqtar men әskery kýshterdi elden alastamaq bolatyn. Sosyn sol batystyq kýshtermen odaqtasyp qúral bolyp otyrghan Irak músylmandaryn «tazalaudy» maqsat etti. Sosyn belgili Iraktaghy shiizm iydeologiyasy men olardyng әskery potensialyn qúrtudy kózdegen, tolyghymen tek sharighat zanymen basqarylatyn Islam memleketin qúru bolatyn. IYdeologiyasy — salafizm.

Búl Batys pen Shyghys arasyndaghy diylemmany kóriktegen jahandyq qúbylysqa ainaldy. Sebebi salafizm globalizmning qúraly bolyp keledi. Oghan qosa músylmandardyng artta qalushylyghy men eziluining artyndaghy sebep osy Batys dep tanyldy. Sodan Batysqa jihad jariyalaudy kóksegen diny sana men psihologiyadaghy músylmandar osy Ishimge aghylyp jatyr.

Sonda búl qúbylystyng mazmúnynda qanday syr bar?

Uahabizmning diny tanymy hadiske negizdelgen formalizm men mәtinge beriktik, sosyn «taza islam, yaghny ózderin hidayat ortalyghy» retinde tanytyp, basqalardy bólekteuge negizdelgen. Búlardyng hadisshiligi men mәtinshiligi negizinen grek filosofiyasynan engen «bolmys pen sananyng qatynasynan» túratyn oilau shablonyna baryp tireledi. Taza islam týsinigi de «payghambar aitty dep tanylatyn jetpis ýsh jamaghatqa bólingen ýmmetimning tek biri ghana hidayatke jetedi» degen hadiske negizdeledi. Al ózderinen basqalardy bólekteui de «shirk, kufr, biydghat» anyqtamalarymen sipattalady. Búl — tolyghymen islam әlemin bólshekteuge aparatyn tetik.

Islam tarihynda qanday orny bar?..

Búl diny tanymnyng tarihy bar. Toghyzynshy ghasyrda Ahmed bin Hanbal «ashab al hadiys» jamaghatymen belgili bolsa, on tórtinshi ghasyrda Ibn Taymiya, on segizinshi ghasyrda da Múhammed Ibn Abduluahhab arqyly osy tanymdy jalghastyryp keledi. Búl arab músylmandyghy retinde qazir әlemde, arab islam fundamentalizmi, arab músylman metatradisionalizmi dep tanylady. Sebebi búl tanym tolyghymen tek qana arabtar tarapynan islamdy ózderining ghana basty qúndylyghy retinde tanytady. Din men mәdeniyet, dәstýr arasyndaghy ýndestik pen ýilesimdilik degen tanydy, oilaudy tolyghymen joqqa shygharady. Kezinde Ábu Hanifanyng ústanymyn «ahl al ray» retinde biydghat dep ýkim bergen edi. Kezinde uahabizm iydeologiyasynyng jalauyn kótergen Abdulaziz Mәdiyne halqyna «sender kәpir boldyndar, endi islamgha qaytyndar» dep hat jazghany belgili. Búghan múqiyat qarau kerek. Kim kimdi islamgha shaqyryp otyr? Mәdiyne tarihy túrghydan islam dinining ortalyghy, otany. Ózderi Najdiyde otyryp alyp, býlik shygharyp otyr. Mine sol tarihty tolyghymen joqqa shygharyp otyr. Búl revolusiya bolatyn. Búl hristiandyq tarihyndaghy luterandyq tendensiya bolatyn. Mine sol kezdegi tanymnyng býgin uahabizm retinde jalghasyp otyrghandyghyn kóruge bolady. Osynday tanymy ýshin de uahabizm qazir islamofobiyanyng qúralyna ainalyp ýlgerdi. Búl tanym qazir qazaqtar arasynda da bar. Olar keshegi qazaqtyng jýrip ótken joly men diny tәjiriybesin joqqa shygharu arqyly, osy iydeologiyanyn, sananyng ókili ekendigin dәleldep otyr.
Endi Ishim qúbylysy da osy uahabizm iydeologiyasyna negizdelip otyr. Sebebi búl iydeologiyada ekstremizm men terrorizm bar, qorqytu, ýrkitu bar. Uahabizmning eng basty dúshpany shiizm, sufizm.

Tayau shyghysta «jihad» bar ma?..

Siriyadaghy soghys eshqanday da jihad shenberine syimaydy. Biz músylmandar Siriyada jihad joq deymiz. Soghys bar, biraq búl jihad emes. Siriyada Batys pen Reseyding ózara alynbaghan ýlesteri bar. Dimashq sol kenestik kezennen beri strategiyalyq odaq bolyp tabylady. Búl topyraq ýsh órkeniyetting toghysqan jeri, kópir. Osy qúbylysty saraptaushylar, Tayau Shyghystan Batysqa qashqan bosqyndar da kelesi jahandyq sayasy oiynnyng bastamasy dep baghalaydy. Ol qanday oiyn ekenin kóre jatarmyz…Biraq qazirgi Tayau Shyghys shyrghalany Qazaqstangha da qatysty bolyp otyr. Sebebi bizde de «uahabizm» iydeologiyasynyng әskerleri sap týzep keledi.

Tayau Shyghys pen býgingi Qazaqstan jastary turaly….

Jalpy Tayau Shyghys shyrghalany — QAZAQ JASTARYNA DEGEN TÚZAQ…

BIRINShIDEN: QAZAQSTANDY «TAGhUT» MEMLEKETI REJIYMI RETINDE KÓRSETEDI. DAR AL HARB YaGhNY KÁPIRLERDING MEKENI;
EKINShIDEN,JIHAD ALLA DIN JOLYNA ShAQYRYP JATYR;
ÝShINShIDEN, OL JERDE KÝRESE ALMAYSYNDAR SONDYQTAN, «HIJRA» JASANDAR ShAMGhA, SIRIYaGhA, AUGhANSTANGhA DEP BAGhYT BEREDI;
QÚRANDY EREJELER MEN ZANDAR JINAGhY RETINDE KODEKS DEP TANYTADY;
«DAREJELERINDI KÓTERINDER» DEP ÚRAN TASTAYDY. OL DA QARU ALYP JIHAD, HIJRA JASAU EKEN;
ALLANYNG JANNATY SOL JERDE JIHAD PEN HIJRADA DEP TÝSINDIREDI;
QMDB GhALYMDARY «TAGhUTQA» QYZMET ETEDI, OLARDY TYNDAMANDAR DEP OTYR;
«TAGhUT» DEP OTYRGhANY — BIZDING ATA BABALARYMYZ GhASYRLAR BOYY ARMANDAP KETKEN EGEMEN QAZAQSTAN BABALAR AMANATY!!!
Qazir etimiz ólip, kózimiz ýirene bastady…..Ol jer soghysqa dayyndaytyn jaqsy praktikalyq ortalyq degendi aita bastadyq..Shahidtik degendi mәnin týsinbesek te «modagha» ainaldyrdyq…

Sonda kimmen qalay soghyspaqpyz? Qay soghysqa dayyndalyp jatyrmyz?

FSb tynshylary dep qazaqty qazaqqa qyrqystyryp qoydy. Saghan shablon dayyndap jatyr..Qazaqtyng jauy qazaq degen. Ol erteng úlghaya beredi… «Sopy qazaq — salaf qazaqtyng jauy, sary qazaq — qara qazaqtyng jauy» bolyp terendey beredi… Olar islamdy din emes qaghidagha, maqsatqa emes qúralgha, argha emes jargha, oishyldyqqa emes nadandyqqa, beybitshilikke emes fanatizmge, aghyzyp bara jatqan aqpannyng seli siyaqty…

Batys pen Shyghys ózara yqpaldy әlem…Uahabizm men Batystyq oilau arasynda ortaq tústary bar ma?!

Sonymen, uahabizm — Batys jaulaushylarynyng oilap tapqan islamdaghy «luterandyq jikteri». Men búl jerde tereng teologiyalyq oilar emes, uahabizmning qalay islam әlemine «shaynalyp júttyrylghandyghyn» qysqasha aitpaqshymyn. Sebebi Batys búl tordy sonau on altynshy ghasyrlardan bastap, jýieli týrde zerttep, damyta bastady. 1517 jyly Martin Luterding Vittenberg shirkeuining mandayshasyna toqsan bes baptan túratyn ózining tezisterin asyp ketkeni turaly bilesizder. Luterding kýresi Papa men Týrikterge qarsy baghyttaldy. Luter papa men týrik ekeuin «tajaldyn» ruhy men tәni retinde tanytty. Papa qúdaydyng qaharyn hristain dinin búrmalau arqyly, al týrikter qúdaydyng jazasy retinde baghalaghan «Týrikterding soghysy turaly» enbegin jazdy. Osy әreketi arqyly islam halifatyna Batys bolyp týregelip, biriguge yqpal etti. Alghashqyda Vatikan Luterdi jazghyrghanymen, onyng osy eren enbegine bas iyip, keyinnen islam әlemin bólshekteuding ozyq ýlgisi retinde qabyldady. Onyng luterandyqtyng revolusiyalyq ruhyn alyp, islam halifatynynng tizginin ústaghan Osmanlygha qaray oiysty. Sol maqsatta syrttan Batys, ishten,»islam lurerandyghynyn» uahabizm topyraghy suaryla bastady. Aradan ýsh ghasyr ótkende búl maqsat jýzege asty. Áli kýnge jalghasyp keledi. Búl oiyndy әri qaray Batys pen Shyghys súhbatynda islamdy epistemiologiyalyq mesheulikte qaldyrudyng taptyrylmas túghyry retinde damytyp keledi. Búghan islam әleminde qanshama revolusiyalyq ruhtaghy Maudidiyler dayyndaldy. Maqsat islam tútastyghyn ishten syrttan qatar әlsiretu. Búl oiyndy Resey de qoldandy. Keshegi Kenestik rejim de qoldandy. Sebebi oriyentalistika Shyghysqa baghyttalghan tek qúral bolyp qala beredi. Al bizde әli sana joq. Uniyversiytetterimizde әli kýnge «shyghystanushylar» mamandyq retinde dayyndalyp keledi. Keshegi sana býginge jauap bermese de onyng aty men zaty siresip túr, myzghymay.
Sonymen, uahabizm, yaghny islamdaghy luterandyq túghyrdyng soyylyn soghyp jýrgender kimderge qúral bolyp kele jatqandyghyn sezinetin kez kele jatyr. Saudiya onyng ishinde «Mekke Mukarrama» býkil islam әlemining ruhany ortalyghy. Sol ortalyqty uahabizm arqyly islam әleminen izolyasiyalap, kerisinshe sol ortalyqqa qúndylyq retinde emes, tek qajylyq paryz oryndau jerine ainaldyrdy….

- «Ali-Kaida», «Islam memleketi» siyaqty lankestik úiymdar әlem sayasatyna kýrt ózgerister engizuge tyrysyp jýrgen әlemdik alpauyttar tobynyng arnayy jobasy degen qauesetke siz ne degen bolar ediniz? Sonday-aq, «Islam ekstremizmi» degen týsinik nege tek qana Islamgha tanylady — osynyng syry nede dep oilaysyz?
— Búl tirkester ghylymy tanymdyq negizge de, Islamnyng ruhyna da qayshy keletin anyqtamalar. Batystyq jobalar. Músylman sol jobanyng qúraly ghana. Jahandyq qysymnyn, sayasattyng kórinisi. Ýrey men qaralaudyng ortalyghy. Kez-kelgen dinning mәninde ekstremizm, terrorizm joq. Ol sayasy ústanym. Islam qazir әlemdik dinderding ishindegi eng belsendi din. Onyng jer sharyna jayylyp ketuinen Batys alandaydy. Olar da Islamy qúndylyqtardyng basymdyqqa ie boluynan qorqady da, aldymen әreket etip, әlemdi ýreylendirip otyr. Jalpy, adamdyq ruhany qúndylyqtar men aqyldyng ústanymy Islamda túnyp túr. Ony rasionaldy qoldanudy músylmandar úmytqan. Hristiandar mengergen. Sondyqtan Islam din retinde músylmandarda, al órkeniyet retinde hristiandarda tirshiligin jalghastyryp otyr. Myna býgingi adamzattyng damuynda Islam ýlken ról oinaydy. Onda adam, әlem jәne Alla arasyndaghy baylanys tetikteri eng kemel mәnde qalyptasqan. Býgingi Batys órkeniyetining negizinde de osy Islam jatyr. Al evropasentrizm psihologiyasy múny moyyndaugha jar bermeydi.

- Jan-jaghymyzdan «jihadshylar» qaumalaghan qazirgi dýniyejýzilik dýrbeleng kezeninde QAZAQtar ne isteu kerek?
— «Jihad» degen — Islamdaghy eng keremet, eng qasiyetti úghym. Onda adamnyng ózimen-ózi kýresi, aqyldy qoldanu erki, Allagha bet týzeu tәjiriybesi, ardy oilau, niyet pen sanany tazartudyng ýzdiksiz ýderisi oryn alghan. Búl qasiyetti úghymnyng da ishin bosatyp, ony «saqal men balaqqa», «kalashnikovqa» (avtomatty aitady), sodyrlyqqa toltyrdyq. Ózimiz búghan kinәlimiz. Biz býgin qazaq degen bolmysqa, últymyzdyng jәne memleketimizding de atauy men anyqtamasyna ie bolyp otyrsaq, onyng túghyry osy — Islamda jatyr. Qazaq ózine ózi oraluy ýshin de, ózin ózi tanuy ýshin de ózining Islammen býginge deyingi jýrip ótken tarihy tәjiriybesi men sanasyna qayta ýnilui shart. Ol degenimiz qazaqtardy tariyhqa shegeru emes, kerisinshe — tarihymen ýndesuge shaqyru. Sonda ghana qazaq pen qúndylyqtar arasynda anyq, naqty súhbattar payda bolady. Qazaqty myna jahandyq dýrbelennen alyp shyghatyn jol — onyng sol qúndylyqtarymen shynayy qatynasy, adaldyghy, mahabbaty, beriktigi, sanalylyghy, ózimen-ózining jihady ghana.

Dosay Kenjetay

Derek kózi: Ult.kz

0 pikir