Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
46 - sóz 4387 0 pikir 10 Shilde, 2015 saghat 15:45

QAYRAN, TÚMAGhANG

«Birde Túmaghang “Qalay oilaysyn, men ólgen song myna Múqash aghana (Múqaghalidy aitady) qoyghanday maghan da eskertkish qoya ma?” dep súrady. Tóbemnen múzday su qúiyp jibergendey boldy. “Siz ólmeysiz!” dedim tura Qúdaydyng Qazaqstandaghy tótenshe jәne ókiletti elshisi sekildi. Sol joly “Áy, shyraghym-ay, onday sózge senetin kezden men ótip kettim ghoy, qoymasa qoymasyn, tek Dәurendi qorlamasa eken býitip…” dep jalghyz úlynyng bolashaghy ýshin qorqyp, kózi jasauraghan qayran aghamnyng kónilin kótereyin dep, bizding auyldyng bir әngimesin aityp berdim. “Túmagha, bizding elde “Jemeneyge úzatylghan apang aitpaqshy” dep bastalatyn әzil-shyny aralas sikl әngimeler bar. Jemeney degeni – myna professor Jauynbay Qaraev ininizding auyly. Bizding bir apamyz boyjetken son, bala kezinen aittyrylghan Jemeney auylynyng bir jigitine úzatylady. Ol kýnde qazaq kóship-qonyp jýredi. Sol jyly qys qatty bolyp, qar qalyng týsedi de, apamyzdyng sonynan eshkim izdep bara almasa kerek, kelesi jyly qys qystaugha qúlaghanda sonynan at terletip, ara qonyp jetken inilerine jylap kórisken apamyzdyng ashugha bulyghyp aitqan sózi eken deydi: “Auylymnyng qonghan jeri Tory at taghy, Basyna qargha-qúzghyn qonaqtady, Sender izdemesender, izdemey-aq qoyyndar, Sender apa demesender demey-aq qoyyndar, Qúday apa dese bolad-daghy”. Sol mening Jemeneyge úzatyl¬ghan qojanasyrlau apam aitpaqshy, resmy biylik qoymasa qoymasyn, Siz elinizding jýregine jyrdan Eskertkish soqqan aqynsyz, Túmagha!”.
Sóitken Túmaghannyng eskertkish túrmaq, eng bolmasa ózi tuyp-ósken auylgha atyn da qimay otyrmyz. Ony aitasyz, ózi ólerdey sýigen Almatysynda bir kóshening aty berilgen joq. Marqúm Masanchy atyndaghy kóshede túrdy. Masanchy degen kim edi? Maghaz Masanchy atyshuly revolusioner boldy, Jetisuda Kenes ókimetin ortatu jolynda kýresti, Qazaqstannyng basqa aimaghy onday dýngendi bilmeydi de. Alash balasy ýshin ol jasaghan tónkeristen góri qazaq ruhaniyatynda Túmaghang jasaghan ózgerister qúndyraq emes pe? Túmaghannyng audanynyng aty – Enbekshi qazaq, auylynyng aty – Kazatkom, osynyng ekeui de kelisip túrghan at emes. Asyly, ózgeris (qay ózgeris te) ólilerge emes, tirilerge kerek. Eshtene ózgermese de Túmaghannyng eshtenesi ketpes, Qadyr tirilip kelip, óz atyna kóshe súramaydy. Ahmetjan Esimovting Saghy Jiyenbaev degen aqynnyng óleni túrmaq, atyn estimegenine óz basym qatty senemin. Esimov estimegen nәrse kóp, biraq búl estimey ketedi degen sóz emes, bәri ýshin jauap alynady erten. Bir kezdegi Memlekettik hatshy Qanat Saudabaev turaly ziyaly qauym ne aitpady, ne jazbady, biraq ony qúlaghyna ilgen eshkim joq, endi shulay bastadyq…»

 

Esenghaly Raushanov

"Qazaq ýni" últtyq portaly

0 pikir