بەيسەنبى, 28 ناۋرىز 2024
46 - ءسوز 4337 0 پىكىر 10 شىلدە, 2015 ساعات 15:45

قايران، تۇماعاڭ

«بiردە تۇماعاڭ “قالاي ويلايسىڭ، مەن ولگەن سوڭ مىنا مۇقاش اعاڭا (مۇقاعاليدى ايتادى) قويعانداي ماعان دا ەسكەرتكiش قويا ما؟” دەپ سۇرادى. توبەمنەن مۇزداي سۋ قۇيىپ جiبەرگەندەي بولدى. “سiز ولمەيسiز!” دەدiم تۋرا قۇدايدىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكiلەتتi ەلشiسi سەكiلدi. سول جولى ء“اي، شىراعىم-اي، ونداي سوزگە سەنەتiن كەزدەن مەن ءوتiپ كەتتiم عوي، قويماسا قويماسىن، تەك داۋرەندi قورلاماسا ەكەن ءبۇيتiپ…” دەپ جالعىز ۇلىنىڭ بولاشاعى ءۇشiن قورقىپ، كوزi جاساۋراعان قايران اعامنىڭ كوڭiلiن كوتەرەيiن دەپ، بiزدiڭ اۋىلدىڭ بiر اڭگiمەسiن ايتىپ بەردiم. “تۇماعا، بiزدiڭ ەلدە “جەمەنەيگە ۇزاتىلعان اپاڭ ايتپاقشى” دەپ باستالاتىن ءازiل-شىنى ارالاس تسيكل اڭگiمەلەر بار. جەمەنەي دەگەنi – مىنا پروفەسسور جاۋىنباي قاراەۆ iنiڭiزدiڭ اۋىلى. بiزدiڭ بiر اپامىز بويجەتكەن سوڭ، بالا كەزiنەن ايتتىرىلعان جەمەنەي اۋىلىنىڭ بiر جiگiتiنە ۇزاتىلادى. ول كۇندە قازاق كوشiپ-قونىپ جۇرەدi. سول جىلى قىس قاتتى بولىپ، قار قالىڭ تۇسەدi دە، اپامىزدىڭ سوڭىنان ەشكiم iزدەپ بارا الماسا كەرەك، كەلەسi جىلى قىس قىستاۋعا قۇلاعاندا سوڭىنان ات تەرلەتiپ، ارا قونىپ جەتكەن iنiلەرiنە جىلاپ كورiسكەن اپامىزدىڭ اشۋعا بۋلىعىپ ايتقان ءسوزi ەكەن دەيدi: “اۋىلىمنىڭ قونعان جەرi تورى ات تاعى، باسىنا قارعا-قۇزعىن قوناقتادى، سەندەر iزدەمەسەڭدەر، iزدەمەي-اق قويىڭدار، سەندەر اپا دەمەسەڭدەر دەمەي-اق قويىڭدار، قۇداي اپا دەسە بولاد-داعى”. سول مەنiڭ جەمەنەيگە ۇزاتىل¬عان قوجاناسىرلاۋ اپام ايتپاقشى، رەسمي بيلiك قويماسا قويماسىن، سiز ەلiڭiزدiڭ جۇرەگiنە جىردان ەسكەرتكiش سوققان اقىنسىز، تۇماعا!”.
سويتكەن تۇماعاڭنىڭ ەسكەرتكiش تۇرماق، ەڭ بولماسا ءوزi تۋىپ-وسكەن اۋىلعا اتىن دا قيماي وتىرمىز. ونى ايتاسىز، ءوزi ولەردەي سۇيگەن الماتىسىندا بiر كوشەنiڭ اتى بەرiلگەن جوق. مارقۇم ماسانچي اتىنداعى كوشەدە تۇردى. ماسانچي دەگەن كiم ەدi? ماعاز ماسانچي اتىشۋلى رەۆوليۋتسيونەر بولدى، جەتiسۋدا كەڭەس وكiمەتiن ورتاتۋ جولىندا كۇرەستi, قازاقستاننىڭ باسقا ايماعى ونداي دۇنگەندi بiلمەيدi دە. الاش بالاسى ءۇشiن ول جاساعان توڭكەرiستەن گورi قازاق رۋحانياتىندا تۇماعاڭ جاساعان وزگەرiستەر قۇندىراق ەمەس پە؟ تۇماعاڭنىڭ اۋدانىنىڭ اتى – ەڭبەكشi قازاق، اۋىلىنىڭ اتى – كازاتكوم، وسىنىڭ ەكەۋi دە كەلiسiپ تۇرعان ات ەمەس. اسىلى، وزگەرiس (قاي وزگەرiس تە) ولiلەرگە ەمەس، تiرiلەرگە كەرەك. ەشتەڭە وزگەرمەسە دە تۇماعاڭنىڭ ەشتەڭەسi كەتپەس، قادىر تiرiلiپ كەلiپ، ءوز اتىنا كوشە سۇرامايدى. احمەتجان ەسiموۆتiڭ ساعي جيەنباەۆ دەگەن اقىننىڭ ولەڭi تۇرماق، اتىن ەستiمەگەنiنە ءوز باسىم قاتتى سەنەمiن. ەسiموۆ ەستiمەگەن نارسە كوپ، بiراق بۇل ەستiمەي كەتەدi دەگەن ءسوز ەمەس، ءبارi ءۇشiن جاۋاپ الىنادى ەرتەڭ. بiر كەزدەگi مەملەكەتتiك حاتشى قانات ساۋداباەۆ تۋرالى زيالى قاۋىم نە ايتپادى، نە جازبادى، بiراق ونى قۇلاعىنا iلگەن ەشكiم جوق، ەندi شۋلاي باستادىق…»

 

ەسەنعالي راۋشانوۆ

"قازاق ءۇنى" ۇلتتىق پورتالى

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1562
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2256
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3532