Seysenbi, 30 Sәuir 2024
46 - sóz 4920 0 pikir 14 Shilde, 2015 saghat 09:13

QADIR TÝNGI TILEK: QAZAQ GEPTILDEN ULANBASA EKEN!

Qúrmetti qazaq halqy, músylman bauyrlar! Qasiyetti ramazan aiynda ústaghan orazalarynyz ben qylghan qúlshylyqtarynyz qabyl bolsyn! 

Alla taghala sizderding bergen pitir-sadaqa, jasaghan jaqsylyqtarynyzdyng sauabyn eselep jazsyn. Ramazan aiynda 83 jyl 4 aidyng sauabyna teng keler qasiyetti qadir týni bar. Sol týnde iysi músylman balasy jaratushy Alla taghaladan izgi tilek tilep, tang atqangha deyin qúlshylyq qylady. Qadir týni tilegen tilek sheksiz qabyl bolady. Mine, osy týni barsha júrt elimizge tynyshtyq, otbasyna amandyq tileydi.

Ardaqty aghayyn! Qadir týni barshamyz birauyzdan jerimizge uly qaldyqtardyng tógilmeuin, ondaghan jyldar boyy tógilgen ziyandy geptilden ata-babamyz aq nayzanyng úshymen, aq bilekting kýshimen qorghap qalghan qasiyetti jerimizding tazaruyn tileyikshi. Alla taghala kópshilikting dúghasyn qabyl etedi deydi imamdar. Qay basylymnan oqyghanym esime týspey túr, Japoniyada 300 adam bir mezgilde Jaratqannan lastanghan kólding tazaruyn tilepti. Sonda ne boldy deysiz ghoy? Keyin ghalymdar kólding әjepteuir tazarghanyna qayran qalghan eken.

Tayauda QR Parlamenti Senatynyng otyrysynda Senator Múrat Baqtiyarúly «Bayqonyr» gharysh ailaghynyng ainalasynda tuyndap jatqan ekologiya mәselesine jiti nazar audarghany belgili. Búl jóninde «Abay kz» sayty «Qazaq jerine 2500 tonna geptil tógilgen» degen atpen maqala jariyalady (10.06.15). Senator Múrat Baqtiyarúly:«Osy ónirden saylanghan deputat retinde «Bayqonyr» gharysh ailaghyna baylanysty qordalanyp qalghan bir-eki mәselelermen oy bóliskim kelip otyr. Bayqonyr gharysh ailaghynyn eng ózekti mәselelerining biri — ekologiya mәselesi. Árbir úshyrylghan zymyrandargha qarap jergilikti túrghyndar janyn shýberekke týiip otyrady. Qyzylorda oblysy, әsirese, Bayqonyr, Tóretam, Aqay, Qarmaqshy ónirlerining túrghyndarynyng arasynda ýlken alandaushylyq bar. Kóptegen hattar da kelip týsude. Bayqonyr gharysh keshenining № 15, 25, 148-shi synaq ailaqtarynda songhy 30 jyl boyy «Proton» zymyrandaryn synaqtan ótkizu barysynda geptilmen lastanu dengeyi orasan zor bolghandyqtan, búl ara ómir sýruge qauipti aimaqqa ainaldy.  «Rosaviakosmostyn» búrynghy bas diyrektory Yuriy Koptevting aitqanyna sýiensek, gharyshqa úshyrylghan 250 zymyrannyng әrbir onynshysy jerge qúlap týsken. Geptil otynymen negizinen Bayqonyr gharysh ailaghynan úshyrylghandyqtan, Qazaqstan jerine 2500 tonna geptil tógilgen. Geptilding asa uly sianit kislotasynan da alty ese uly ekenin ghalymdar dәleldep otyr. Elimizde geptilmen lastanghan jer kólemi ókinishke qaray, jyldan-jylgha keneyip keledi. Qazir lastanghan jer aumaghy Qyzylorda oblysynan basqa Qaraghandy, Qostanay aimaqtaryna da jetti. Mysaly, 1999 jyly «Proton» zymyrany Qarqaraly ónirine qúlaghannan keyin Qaraghandy men Qostanay oblystarynyng 50 mynday túrghyny medisinalyq zertteuden ótkizilgen. Zertteu nәtiyjesinde Qarqaraly, Janaarqa, Úlytau audandary halqynyng 87 payyzy әrtýrli aurulargha shaldyqqany anyqtalghan. Qyzylorda oblysyndaghy bala tuu jasyndaghy qyz-kelinshekterding 73 payyzy anemiyalyq, qan azdyghy syrqatyna úshyraghan. Sonymen birge, qan-tamyr jýiesi men jýrek aurulary jәne psihikalyq auytqular, sonday- aq jýike aurularyna shaldyqqan adamdar sany jyldan-jylgha kóbeyip keledi… Geptil uynan zardap shekken aimaqtardaghy azamattardy medisinalyq tekseruden ótkizu men zertteu jobalary da joq. Aurudyng taralu kartasynyng da bolmauy jәne apat bolghan aimaq túrghyndaryn der kezinde shynayy aqparattandyrudyng dúrys jolgha qoyylmauynan osy ónirdegi halyqtyng ýreyi men qorqynyshyn seyilte almay otyr. Asa uly giptil otynymen úshatyn «Proton» zymyrandarynan bas tartudyn bir joly osy hattamada kórsetilgen «Ankara» úshyratyn keshendi salyp ýlgeruimiz kerek. Jergilikti túrghyndardyn densaulyghy men ómiri, ekologiyalyq qauipsizdigi birinshi orynda túru kerek dep esepteymin» degen janayqayy әrkimge oy salsa kerek.

Mine, qadir týni ózining jerine jany ashityn, elining bolashaghyna alandaytyn әrbir Qazaqstan azamaty Alla taghaladan jerimizden «Proton» zymyrandarynyng úshyrylmay, uly geptilding tógilmeuin, halqymyzdyng densaulyghy týzelip, dýniyege deni sau úrpaq keluin tilese eken! Qadirli aghayyn, qasiyetti qadir týngi tilegimiz bir jerden shyghady dep ýmittenemin.

 

Ashat ÓMIRBAEV,

jazushy.

Qaratal audany,

Almaty oblysy.

JetysuNews aqparattyq portaly

0 pikir