Á dedik, mә dedik...
Bәribir ssenaristing ózining pikiri qajet bolyp túrdy. Ssenarist bir auyz lebiz bildirse, bәri ornyna kele salatyn edi...
Alayda... ssenarist joq! Tәkeng – Talasbek Ásemqúlov «Qúnanbaydyn» montajy jasalyp jatqanda, altyn kýzde mәngi mekenge jol tartyp ketken-di...
Al biylghy 1 tamyz kýni Talasbek Ásemqúlov 60 jasqa tolar edi. Qazaqtyng ruhaniyat әlemi tym-tyrys qaldy. Alapat daryn iyesi, myqty romanist, qarymdy publisist, dәulesker kýishi, baysaldy tarihshy, miftanushy Ta­las­bek Ásemqúlov ómirde bolmaghanday, qazaqtyng ózi qazynasyn ózine qaytaru jolynda enbektenbegendey, «qondy­gerdin» tarihyn bir-aq betke syidyryp jazbaghanday – bir óli tynyshtyq...
Myna zaman qay zaman, baghy zaman...
Tәkeng ózi de qonyr tirshilik keshti. Abay atamyzsha aitqanda, «ózinde barmen kózge úryp, ózgeden artylam demedi». «Adam jazushy bolu ýshin ishinde bir baqytsyzdyq boluy kerek» dep týiip, ózining baqytsyzdyghyn qazaqtyng baqytyna almastyrugha dayyn bolyp, eshkimning aldyna týsuge tyryspady, eshkimmen jarysqan joq. Ghúmyr boyy jinaghan bilimi sabyryna ainaldy, bilim jighan jan óz bolmysynda kishireye týsetinin týsindi, qazaqtyng HHI ghasyrgha esesi ketip bara jatqanyn týisindi. «Bizding tarihymyz әli әdebiyetke, kinogha ainalghan joq» deuinde ýlken ókinish iyisi bar, onysy ras, arghyny qoyyp, bergi ashtyqtyng ózi bir-eki eskertkish bolyp qonyrayghany bolmasa, әli tom-tom qasiretti shygharma, qasiretti taspalar bolyp tizilgen joq. «Birjan saldy», «Qúnanbaydy» kino tilinde sóiletip, qazaqy ortagha keshegi qalypty elestetuge tyrysty. Onysy óte nәtiyjeli boldy.
Talasbek aghamen jaqyn aralas­qanymyz joq. Biraq osynday azamat­tardyng bar ekenine, ýndemey jýrip ýlken is tyndyratynyna, eng bastysy, inige baghdar bola alatynyna shýkir deytinbiz. «Bilim jәne mәdeniyet» arnasynan bir dәrisin tyndap, qayran qaldyq. Osynsha bilik pen bilim qonyrayghan qazaqtyng basyna qalay syiyp jýrdi eken? Talas­bek aghamyz sózdi әltek-tәltek bastap, әr jerden bir sýrinip, bir oiy ekinshisin basyp ketip, tyndaushynyng qúlaghyn sharshatyp alady eken de, bir kezde aghady eken... Oipyr-ay, aghatyny sonday, managhy ynghaysyzdyqtan siz de, dәrisker de tolyqtay qútylyp, ekeui birtútas әlem bolyp ketedi eken. Ekrannyng syrtynda otyrghan biz sonday kýy keshtik, qarsy aldynda otyrghan «qalqan­qúlaq­tar» qaytti desenizshi!.. Sóitip, biz bәri­miz osynday dәriskerge jarymay jýr­genimizdi shyn týsindik. Sóitip, ýn­de­meytin, biraq ishinde janartauy bar agha­­larymyzdy jaghalap jýruge tyrys­tyq.
Talasbek agha bәribir ýndemes emes edi. «Ótýken» saytyn ashyp, soghan ózining degdar materialdaryn saldy da otyrdy. «Ótýken», bir qaraghanda sonday tar­tymdy sayt emes, dizayny kózge úryp túrghan joq. Biraq ishi qazyna. Búl qazy­nagha kirgen sanauly adam qayta-qayta ai­nalyp soghyp túratynyna senimimiz zor. 
Talasbek aghanyng maqalalaryn sydyrtyp oqyp shygha almaysyz. Ájep­tәuir dayyndyq kerek. Oqyp otyrsanyz, qonyr kýy kýmbirine eltigendey, qúla­ghynyzdan saryn ketpey, tylsym әlemge ene beresiz. Sonda avtordyng taza qazaqy bolmysynyng ghylymmen ýileskende, tamasha duet bola alghanyn kýmәnsiz mo­yyndaysyz. Mysaly, Tәkeng A.Kupriyn­ning «Granatovyy brasletin» «Laghyl bilezik» dep óte tamasha audarady. IYә, laghyl degen sózding maghynasyn bylaysha biletinbiz, biraq myna bilezik sózine qalay ýilesip túrghanyn qaranyzshy! Hemingueyding «Po kom zvonit kolokol» degen tamasha hikayatyn Talasbek agha «Seni joqtap kýnirengen qonyrau» dep audarypty. Bylay qarasan, konteksten alshaq. Biraq hikayadaghy oimen tamasha ýilesip túr. Álemning qazynasyn qazaqy qabyldau degen osy bolar, sirә...
Ózi de kóp qiyndyq kórgen song ba, jazushy Talasbek «men ýshin adam taghdyrynan tys kórkemdik joq jәne adam basynan biyik qazyna joq» dep ótti. «Eseymegen kýii qartayghan әdeby shaldardyn» keyingi úrpaq nesibesine auyz salyp jýre beretinine nalyp, «zamany birding bәri úrpaq emes» dep týidi. Úly shygharmalardyng eksperiy­mentting naq ózi ekenin dәleldep túryp, «osy dýniyede bolyp jatqannyng barlyghy – eksperiyment» dep qorytyndylady. Eng bastysy, ol qazaqqa sendi. «Qazaq, kókireginde namys qalsa, sonau kóne zamandardan tamyr tartqan jәne býgingi arnagha úlasqan bayyrghy әdebiyetin tolyqtay saqtaydy» dedi búl túrghyda. 
Sóitip, ózi aralasqan salanyng bә­rinde qazaqqa kerek nәrseler qaldyra aldy. Ókinishtisi, ózi aitqan, basynda әbden pisirgen, qaynauyn jetkizgen eki romanyn, birneshe ondaghan әngimesin hatqa týsirip ýlgermedi. «Kókbalaqtyng ólimi» hikayatyndaghy (M.Maghauiyn) qúlaghy qalqayghan keyipker bala bәribir boyyndaghyny artqy úrpaghyna ama­nattap, ómir bәigesining mәresinen óte shyqty. 
Jazushy Dәuren Quat Feysbuktaghy paraqshasyna bylay dep jazypty: 
– Bir tylsym qonyr әuen keshken jandy kórdim. Ol – Talasbek Ásemqúlov edi.
Telegey teniz bilimin pendelik ómirding jyrtysyna salyp, shashyp-tókpegen shyn kemengerdi kórdim. Ol – Talasbek Ásemqúlov edi.
Túyaqqapty tirlikting shyrmauyna týspey, parasat biyiginde ómir sýrgen degdar túlghany kórdim. Ol – Talasbek Ásemqúlov edi.
Kónili qúlaghan adamdy asqaraly biyikke kóterip, mәrtebesin asyryp, mereyin tasytyp, myna núr jaryq dýniyede tóbesine kóterip jýruge bar dos-bauyr jandy kórdim. Ol – mening Talas agham edi.
Nebir qiyn týiindi op-onay sheshe salyp, jadyray kýlip túratyn dana kelbetti danyshpandy kórdim. Ol – qazaqtyng qalam ústaghany dәrpin asyryp dauystap aitpasa da, ishtey ýnsiz moyyndaghan Talasbek Ásemqúlov edi. 
Qayran Tәkeng keshe 60 jasqa keldi. Zamandastary ony tyrs etip ýn shygharmastan úmytugha keliskendey... Biraq Ásemqúlov әlemi aldymyzda qol búlghap túr. Ádebiyettin, әdeby synnyn, muzyka men mif tanudyng bolashaghy týbi bizdi Ásemqúlov әlemine, mening ghaziz dosym Ámirhannyng әlemine alyp barady.
Búghan ne alyp-qosarsyz, a?.