Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Biylik 4394 0 pikir 29 Tamyz, 2015 saghat 02:00

ÁDILETTI SOT - QÚQTYQ MEMLEKETTING NEGIZI

Ata Zanymyzdyng «Adam jәne adamzat» dep atalatyn II bólimining 24-baby, 2-tarmaghynda «Árkimning qauipsizdik pen tazalyq talaptaryna say enbek etu jaghdayyna, enbegi ýshin nendey bir kemsitusiz syiaqy aluyna, sonday-aq júmyssyzdyqtan әleumettik qorghalugha qúqyghy bar», dep naqty kórsetilgen. Múny aityp otyrghan sebebimiz, qazirgi kezde Qazaqstanda týrli salalar boyynsha júmys isteytin otandyq jәne sheteldik kәsiporyn, mekemeler az emes. Ol jerlerde enbek etetin milliondaghan azamattarymyzdyng enbek qúqynyng qorghaluynyng negizi jogharyda atalghan 24-baptyng tórt tarmaghynda jatyr. Osydan bastau alatyn arnayy zandar ayasynda enbek qúqyna qatysty daular men mәseleler týiini tarqatylady. Al onyng týiinin tarqatyp, nýktesin qoi sot qyzmetining qúzyretine jatady. Demek, Elbasy eskertpesinen keyin qazirgi kezde Jogharghy Sottyng ózinde enbek daularyn sheshuge qatysty birqatar qúrylymdyq ózgerister qolgha alynyp jatqanynan iygi ózgerister kýtuge bolatynday. Yaghni, enbek daularyn ong sheshude sot qyzmeti endigi jerde әlemdik tәjiriybege arqa sýiey otyryp, sot jýiesindegi óz júmystaryn jandandyrmaq. Óitkeni, múnday qúrylym men osynday әdiske kóshu arqyly biz әlem elderinde keninen qoldanylatyn tәjiriybege jaqyndaytyn bolamyz. Mysaly, júmys berushi men júmysshylar arasyndaghy enbek qatynasyna qatysty dau-damaylar barlyq jerde bar. Osy mәseleni retteude Jogharghy Sot tarapynan bastamanyng kóterilui óte oryndy. Yaghni, enbek dauyn sheshetin arnayy sot qúrylymy iske kirisse, el ishinde kóptep kezdesetin osy problemanyng tiyimdi sheshilui arqyly azamattardyng qúqy әdil qorghalady. Baspasóz betterinen oqyp biluimizshe, Germaniyada Enbek sotynyng qalay júmys isteytindigi tәjiriybe jýzinde ózining tiyimdiligin kórsetken. Enbek qúqynyng dauly, al Enbek kodeksining kólemdi boluy búl qyzmet týrining barlyq salagha qatysy bolghandyghynan tuyndasa kerek. Sondyqtan da, Germaniyada tek qana enbek dauyn sheshuge ghana mamandanghan sottar men sudiyalar óte kóptep kezdesedi eken. Demek, olardyng búl salada tәjiriybeleri de az emes degen sóz. Al bizde búl daudy azamattyq ispen baylanystyryp qaray beretindikten, tәjiriybesizdikten kóp zardap shegip jatatyn jandar da kezdesip jatady. Orayy kelgende, qúqyqtyq túrghydan qorghalushy azamattarymyz tәjiriybesizdik qúrbanyna ainalmauy tiyis degimiz keledi. Jalpy, qoghamda enbek daularyn ontayly sheshu arqyly әrbir azamattyng әleumettik jaghdayynyng jaqsara týsui qamtamasyz etiledi. Naqtylay týssek, ótken jyldyng ekinshi jartysynda Memleket basshysy ýlken jiyndardyng birinde shetelden keletin investorlardyng óz elimizde zau­yt, kәsiporyndar saluy ýshin zannamalyq túrghydan barynsha jaghday jasalu kerektigin de naqtylap túryp aitqan bolatyn. Tipti, olargha salyqtyq jenildik qarastyrudy da tiyisti organdargha ontayly etip sheshudi tapsyrdy. Al endi osy sóz mening qyzmetimmen jәne әleumettik jaghdayymmen tikeley baylanysty. Ol qalay deysiz be? Men qyzmet atqaryp jýrgen qúrylys kompaniyasynyng negizgi investory sheteldik kompaniya bolyp tabylady. Al salyp jatqan ghimaratymyz memlekettik manyzy joghary, alyp qúrylys nysany. Biyiktigi 320 metr bolatyn «Abu Daby Plaza» Ortalyq Aziyadaghy eng sәuletti ghimarattyng birine ainalyp, energotiyimdilik túrghysynan Ginnesting rekordtar kitabyna engiziledi dep boljanuda. Búl jerde qazirgi kezde 2 mynnan asa adam júmys isteydi. Eger múnda zandyq norma dúrys ýilestirilmese, osynshama enbek dauy tuyndau qaupi joghary. Qalay degende de, bizding myndaghan otandasymyzdyng enbek etip, nәpaqa aiyryp, otbasyn asyrap otyrghan júmys orny sheteldik investorlardyng tikeley qarjylandyruymen jýzege asuda. Tuyndaghan qanday da bir dauly mәselening tóreligin sot aityp, songhy nýktesin sudiya qoyatyndyqtan investorlargha keregi – sot qyzmetining tazalyghy, әdilettigi, teng sheshim shyghara bilui. Mine, osy qúndylyqtar bizding sot jýiesinde saqtalsa, investorlar kóptep kele bastaydy. Al investordyng kelui bizding el túrghyndarynyng júmysbasty boluy arqyly әleumettik túrmysynyng týzelui. Onyng jarqyn kórinisi el ekonomikasynyng gýldenui der edik. Sondyqtan da bolar, Memleket basshysy Qazaqstan sudiyalarynyng VI sezinde sóilegen sózinde: «HHI ghasyrdaghy últtyng damuynyng manyzdy ólshemi – minsiz jәne tiyimdi últtyq sot tóreligi jýiesi. Tәuelsiz jәne әdiletti sot – qúqyqtyq memleketting negizi», dedi. Demek, onsyz әlemning birde-bir elinde, tipti, eng damyghan memleketterde qolayly investisiyalyq ahualdyng da, azamattar әl-auqatynyng joghary dengeyining de, qoghamnyng tabysty damuynyng da boluy mýmkin emestigi aiqyn.

Sәbit OLJABAEV,

Abai.kz

 

0 pikir