Seysenbi, 21 Mamyr 2024
Janalyqtar 2483 0 pikir 9 Nauryz, 2010 saghat 05:17

Dosan Baymolda. Jút jútatyp barady

Mongholiyanyng tótenshe jaghdaylar jónindegi komissiyasynyng derekterine sýiene otyryp Mongholiyanyng Qazaqstandaghy elshiligi taratqan habargha qarasaq, aqpan aiynyng songhy kýnderi Uvs, Hovd, Zavhan, Hóvsgól, Govi-Altay, Arhangay, Tóv sekildi aimaqtardyng kóp jerlerinde aua temperaturasy -50 gradusqa deyin suytyp, jarty metrge deyin qalyng qar týsken. Qazirgi jaghdaymen 2.3 million basty mal shyghyny bar. Búnday asa suyq, qar kóp týsken qysty Mongholiya túrghyndary bastarynan keshpegeli talay zaman bolghan. Ótken jylghy sanaq boyynsha Mongholiyada 45 million mal basy sanalghan bolatyn.

Mongholiyanyng tótenshe jaghdaylar jónindegi komissiyasynyng derekterine sýiene otyryp Mongholiyanyng Qazaqstandaghy elshiligi taratqan habargha qarasaq, aqpan aiynyng songhy kýnderi Uvs, Hovd, Zavhan, Hóvsgól, Govi-Altay, Arhangay, Tóv sekildi aimaqtardyng kóp jerlerinde aua temperaturasy -50 gradusqa deyin suytyp, jarty metrge deyin qalyng qar týsken. Qazirgi jaghdaymen 2.3 million basty mal shyghyny bar. Búnday asa suyq, qar kóp týsken qysty Mongholiya túrghyndary bastarynan keshpegeli talay zaman bolghan. Ótken jylghy sanaq boyynsha Mongholiyada 45 million mal basy sanalghan bolatyn.

Ózimizding qandastar túratyn Bayan-Ólgiy (Bay-ólke) aimaghy da qystyng qiyndyghyn basynan keship jatqan osy «tótenshe jaghdayly» aimaqtar tizimine enipti. Mongholiya ýkimeti halyqaralyq qauymdastyqqa jәne ózining kórshiles memleketterine qayyrylyp, qystyng asa qiyndyghynan bolghan «jút» jaghdayynan shyghugha qol úshyn berulerin ótingen. Osy kýnderi Mongholiyagha Resey jәne Qytay elderi ghana «gumanitarlyq» kómek kórsetip jatyr. Qytay ýkimeti 10 million yuanining aqshalay kómegin kórsetken bolsa, Resey ýkimeti 34 vagongha tiyelgen maldyng shóbi, azyq-týlik, jyly kiyim, dәri-dәrmek kómegin beripti. Tayauda monghol baspasózi sol elding demokratiyalyq partiyasy atynan shyqqan preziydenti Elbegdorjynyng Qytaydan bir top kәsipkerlerdi basqaryp kelgen Juruut degen monghol azamatty qabyldaghanyn,  Juruut myrza qys qiyndyghyn kórip jatqan Monghol ýkimetine 100 myng AQSh dollaryn jәne 50 avtomashina kóligin, al Preziydentting ózine 3 tikúshaq syilaghandyghyn jazypty. Al AQSh-ta, Europa elderinde, Japoniya, Koreya sekildi elderde júmys isteytin, bilim alyp jatqan mongholdar jeke-jeke nemese úiymdasyp óz aimaq, súmyn-auyldaryna qarjylay kómek kórsetip  bastaghanyn mongholiyanyng merzimdi baspasózi kýni sayyn jazuda.

«Jút jeti aghayyndy» demekshi, alda Mongholiyanyng malshylary ýshin eng qiyn da eng auyr mezgil kóktem ailary kele jatyr. Suyq jeldi, qatty borandy kýnder qystan jútap, әupirimdep әreng shyqqan malshylar ýshin taghy da beynetti kýnderdi әkeleri anyq. Jayylymgha ýirengen monghol maly tóldeytin osy uaqytta shópting jetispeushiliginen, aua rayynyng qiyndyghynan taghy qansha million mal basy shyghyndalaryn aldyn ala aitu qiyn.

Osy mongholdarmen tarihta birge jasasyp kele jatqan «aghash uyqty, kiygiz tuyrlyqty»  Qazaq elining jaqyn kórshisi tabighat apatyna úshyrap qinalghan kezinde oghan kómek qolyn sozbay otyrghanyn týsinu qiyn. Áriyne sonau alysta, múhittyng ar jaghyndaghy Gayty elinde bolghan jer silkinisi oqighasyna qatysty әlem elderimen Qazaqstannyng da gumanitarlyq kómek kórsetkenin bilemiz. Búny týsinemiz.

Ózimizding 150 mynday qandasymyz ómir sýretin, bauyrmal Monghol eline qol sozyp, eshbir kómek kórsetpegenimiz әlemdegi damyghan 50 elding qataryna endi-endi qosylamyz dep úran tastap otyrghan bizding elimiz ýshin ýlken syn, bir jaghynan ýlken úyat is bolyp túr.

Mongholiyadaghy qazaqtar jer jýzinde taryday shashylyp jýrgen 4.5 million qazaqtyng arasynda ózining tap-taza qazaq tilin, qazaqy salt dәstýr,әdet ghúrpyn búzbay saqtap otyrghan qazaqtar ekenin Elbasymyz N.Nazarbaev әlem qazaqtarynyng qúryltaylarynda birneshe ret atap aityp edi. Sol qazaq aghayyndar alghash Qazaq eli ózining tәuelsizdigin jariyalaghan kýnning erteninde shetelde jýrgen qazaqtar arasynan eng alghashqysy bolyp Atajúrtqa kóship kelgeni mәlim. Qazaqstannyng kóshi-qon komiytetining mәlimeti boyynsha, 1991- 2008 jyldary aralyghynda Mongholiyadan Qazaqstangha kóship kelgen qazaqtar sany 80 mynday adamgha jetken. Olar býginde kóppen birge Qazaq elining uyghyn shanshysyp, keregesin jayysyp, qabyrghasyn býtindeu isinde shama sharyqtarynsha enbek etude.

Songhy derekterge únilsek, Mongholiyada әli 120 mynday qazaq túryp jatyr. Osy qazaqtyng 100 myndayy Bay-Ólke  aymaghynda túrady. Biylghy shilde aiynda Bay-Ólke qazaq aimaghy ózining qúrylghanynyng 70 jyldyghyn atap ótpekshi.

 

Suretter. www.abai.kz aqparattyq portalynyng múraghattar qorynan alyndy

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2197
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2583
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2518
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1682