Sonymen, on jylda bir bolatyn halyq sanaghynyng nәtiyjesi jariyalandy. Amal qansha, sanda bolayyq, sanatta qalayyq dep úrandatyp bastalghan sharanyng sony súiylyp, júrttyng jýikesin júqartty. Ýmitti kýdik almastyrdy.

Aldyn ala esep boyynsha qazaqtyng sany óz júrtynda 67 payyzgha jetkenin estip taqiyamyzdy aspangha attyq. Alayda, quanyshymyz úzaqqa sozylghan joq, sәl ótpey-aq әlgi san ekige kemip, 65 payyz bolyp qaldy. Kýiindik. «Búl mýmkin emes» destik. Qazaqtyng sanyn әdeyi azaytyp otyr dedik. Últshylymyz bar, últjandymyz bar, otanshylymyz bar, әnsheyin úranshylymyz bar bәrimiz túlan túttyq. Túldanyp, búldanyp aldyq  ta, tәuba, osyghan da shýkir dep qoydyq.

Sóitip, sanaqtyng songhy nәtiyjesin kýtip jýrgenimizde aryn aqshagha aiyrbastap jibergen Agenttik tórayymynyng halyqty san soqtyryp ketkenin bildik. Jemqor biykeshting jegeni jelkesinen shyqsyn demeske laj joq - bólingen qarjynyng ýshten ekisin qaqshyp ketipti. Aru atyn jamylghan arsyz әiel elding de, elding óskeni memleketting mereyi dep jýrgen el aghalarynyng da ýkili ýmitin birjola kýdikke aiyrbastap ketti.

Sonymen, on jylda bir bolatyn halyq sanaghynyng nәtiyjesi jariyalandy. Amal qansha, sanda bolayyq, sanatta qalayyq dep úrandatyp bastalghan sharanyng sony súiylyp, júrttyng jýikesin júqartty. Ýmitti kýdik almastyrdy.

Aldyn ala esep boyynsha qazaqtyng sany óz júrtynda 67 payyzgha jetkenin estip taqiyamyzdy aspangha attyq. Alayda, quanyshymyz úzaqqa sozylghan joq, sәl ótpey-aq әlgi san ekige kemip, 65 payyz bolyp qaldy. Kýiindik. «Búl mýmkin emes» destik. Qazaqtyng sanyn әdeyi azaytyp otyr dedik. Últshylymyz bar, últjandymyz bar, otanshylymyz bar, әnsheyin úranshylymyz bar bәrimiz túlan túttyq. Túldanyp, búldanyp aldyq  ta, tәuba, osyghan da shýkir dep qoydyq.

Sóitip, sanaqtyng songhy nәtiyjesin kýtip jýrgenimizde aryn aqshagha aiyrbastap jibergen Agenttik tórayymynyng halyqty san soqtyryp ketkenin bildik. Jemqor biykeshting jegeni jelkesinen shyqsyn demeske laj joq - bólingen qarjynyng ýshten ekisin qaqshyp ketipti. Aru atyn jamylghan arsyz әiel elding de, elding óskeni memleketting mereyi dep jýrgen el aghalarynyng da ýkili ýmitin birjola kýdikke aiyrbastap ketti.

Statistika agenttigi halyq sanaghynyng nәtiyjesin jariyalap, el halqy 16 mln. 196 myng 800 adamgha jetkenin, onyng ishinde qazaqtardyng sany 63,6 payyz bolghanyn mәlimdedi. Masqara, әlgi 65 payyzymyz arman bolyp qalypty. Agenttik basshysy Álihan Smayylov halyqty sabyrgha shaqyrghysy keldi me, әiteuir, aldarqatyp baqty. Agenttikting búrynghy basshylary úrlyqtaryn jasyru ýshin sanaqtyng nәtiyjesin asyghys jariyalaghan, sondyqtan qate ketken, әri 300 myng adam eki ret sanalypty deydi. Qazaqtyng sanyn taghy bir jarym payyzgha azaytyp jibergen agenttik basshysynyng aqiqattan auyly alys óz sózine ózi senip otyrghany ókinishti, әriyne. Joq, biz ony sógeyik dep otyrghan joqpyz. Onday oidan aulaqpyz, ras. Ol bar bolghany bylyqqa batqan mekemening tizginin týzeuge jiberilgen memlekettik qyzmetker ghana. Biraq, kez kelgen adamnyn, meyli, ol sheneunik bolsyn, ózge bolsyn azamattyq kózqarasy boluy kerek qoy. Ásirese әngime elding ertenine kelip tirelgende.

Bizding oiymyzsha, sanaqtyng nәtiyjesi dúrys emes. Nauqangha bólingen qarjynyng ýshten ekisi qoldy bolghanyn bile túra, nәtiyjening naqty emes ekenin qalay bilmey qalamyz?! Halyq sanaghy bitken song kópke deyin «meni eshkim esepke almady» degenderding qarasy ýzilmedi ghoy. Halyq sanaghynyng salghyrt jýrgizilgenin barlyq basylymdar jazdy.

Agenttik taratqan mәlimetke qaraghanda Qazaqstannyng halqy on jylda bar bolghany bir million adamgha artypty. Al, búghan deyin kóptegen demograf ghalymdar Otanyna oralghan qazaqtardyng kelgenin ósip-óngenimen qosqanda bir milliongha jetkenin aityp jýrgen. Sonda on jylda qosylghan bir million adam týgel qazaq bolghany ghoy. Endeshe, statistikalyq mәlimettegi payyzdyq kórsetkishterde qatelik ketken shyghar, shamasy. Biraq, ony kim moyyndaydy. Eshkim. Eng ókinishtisi de osy. Jarty ay búryn halyq sanaghyn týiindeuge 70 million tenge súrap edi Smayylov myrza. Jetpis millionnyng buy buynyna týsti me, sannan nege shatasty eken?..

63,6. Búl sangha senu qiyn. Al, siz senesiz be?

Álemde qansha qazaq bar?

2005 jylghy demografiyalyq zertetuler nәtiyjesine sýienip shygharylghan esep boyynsha әlemdegi qazaqtardyng sany (Statistikalyq agenttik qyzmetkerlerining biliktiligine senbegendikten bes jyl búrynghy mәlimetti beruge mәjbýrmiz):

Qazaqstan 8 mln. 720 myn
Ózbekstan 1 mln. 500 myn
Resey 800 myn
Týrkmenstan 90 myn
Qyrghyzstan 40 myn
Ukraina 15 myn
Tәjikstan 12 myn
Belarusi 5 myn
Gruziya 3 myn
Ázerbaydjan 3 myn
Moldova 3 myn
Litva 2 myn
Armeniya 1 myn
Estoniya 1 myn
Qytay 1 mln. 296 myn
Mongholiya 157 myn
Aughanstan 45 myn
Týrkiya 30 myn
Iran 15 myn
AQSh 10 myn
Germaniya 7 myn
Kanada 5 myn
Fransiya 4 myn
Pәkistan 3 myn
Angliya 2 myn
Shvesiya 1 myn
Avstraliya 0,9 myn
Arab Ámirligi 0,8 myn
Avstriya 0,6 myn
Argentina 0,4 myn
Ýndistan 0,3 myn

«Zang gazeti» 09.01.2010 №19

http://zanmedia.kz/