Seysenbi, 30 Sәuir 2024
Alashorda 1764 5 pikir 16 Sәuir, 2024 saghat 14:31

Shoqan ilimining kókjiyegi

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

ShOQAN - 190

«Dýniyede әdildik pen adaldyqty
 tu etken adamnan artyq eshkim joq», -
Shoqan Uәlihanov.

I. Kirispe

 (10 sәuir qaytys bolghan kýnine oray)

Shoqan dese qúlaghy eleng etpeytin azamat joq desek qatelese qoymaymyz. Búghan sebep te joq emes. Qazaq halqynan shyqqan túnghysh suretshi, evropasha bilim alghan túnghysh qazaq balasy, shyghystanushy, tarihshy, etnograf, geograf, sayahatshy, audarmashy, jaratylystanushy, әdebiyetshi, publisist, miynerolog, numizmatiyk, zertteushi-ghalym, aghartushy-demokrat Shoqan Uәlihanovtyng ghylymy múrasy kózi qaraqty, kókiregi oyau kez kelgen adamdy bey-jay qaldyrmaytyny anyq.

30 jylgha jeter-jetpes ghúmyrynyng sonynda óshpeytin iz, ólsheusiz múra qaldyrghan, әlemdik ghylymgha qomaqty ýles qosqan Shoqan Uәlihanovtyng esimi uaqyt ótken sayyn aqqan júldyzday jarqyray týsude.

2025 jyly Shoqan Uәlihanovtyng tughanyna 190 jyl tolady. Osy meje qarsanynda Shoqan qalam tartqan salalardyng birqataryna toqtala otyryp, onyng enbekteri osy uaqytqa deyin nelikten qúndy dep sanalady, óskeleng úrpaqqa qanday tәlim-tәrbie beredi, kózi qaraqty oqyrman men әlem ghalymdaryn baurap alatyn qasiyetining syry nede degen siyaqty súraqtargha jauapty Shoqan ilimining kókjiyegine kóz jýgirte otyryp, izdegendi jón kórdik.

Shoqan Alla bergen erekshe darynynyng arqasynda ghylym-bilimge jastayynan qúmar boldy. Mysaly, jeti jasynda әkesi Shynghystyng kómegimen «Qozy Kórpesh – Bayan Súlu», «Er Kókshe»  jyrlarynyng birneshe núsqasyn jazyp qoyghan, keyinirek olardy Omby qalasyna baryp, oqugha týskende ústazy N.F. Kostyleskiyding qolyna tapsyrady. Sonday-aq, әkesi Shynghystyng búiryghymen ýilerine birneshe mәrte aqyn, jyrshylardy shaqyrtyp, ekeui birge qazaq әnderi men anyzdaryn qaghazgha týsirip, olardy da Ombygha jibergen. Sóitip, Shoqan qazaq halqynyng asa bay mәdeny múrasynyng bir bólshegining jazbasha týrde saqtalap qaluyna bala kýninen bastap ýles qosty.

Búl turaly akademik Álkey Marghúlan bylay dep tolghaydy: «Ejelgi dәstýr boyynsha, súltannyng balalary «jeti júrttyng tilin bil» degen eski qaghida negizinde birneshe shyghys tilin ýirenuge tiyis boldy. Búl dәstýr ol kezde әli saqtalatyn, sóitip Shoqan bala kýninen bastap-aq shyghys tilderin oqyp, arab tilin mengeredi, al keyinirek úighyr jazuyn ýirenedi.

1985 jyly akademiyk-jazushy Ghabit Mýsirepov «Shoqannyng talanty      telegey - teniz, onyng ghalymdyq óristeri úlan - baytaq biyikterge serpilip jatady. Bizding ghalymdarymyz osy Shoqansha әr qyrynan tabyla berse dep ýmit etsek, onymyz orynsyz bolmas deymin», - dep jazghan eken (Múhtarúly Seysen. Shoqan jәne óner: Týsiniktemege negizdelgen illustrasiyalyq ghylymiy-publisistikalyq kitap. Almaty: Óner, 1985 – 310 -bet, kirispe sóz).

Sonymen, qúrmetti oqyrman, Shoqan qalam tartqan, zerdelegen, zerttegen, tújyrymdar jasaghan salalardyng birqataryna toqtala otyryp, Shoqan ilimining kókjiyegin baghdarlaugha talpynyp kórelik.

II. Jalpy maghlúmattar

Shoqan qalam tartqan salalardyng birqataryn ghana ataytyn bolsaq, tang qalmasqa shara joq. Olar: tariyh, mәdeniyet, etnografiya, geografiya, poeziya, qúqyqtanu, әdebiyet, óner, filosofiya, jaratylys, miynerologiya, numizmatika, publistika, onamastika siyaqty bolyp jalghasa beredi.

Tumysynan zerek, ónegeli tәlim-tәrbie alghan Shoqannyng әr enbegi naqtylyghymen, dәldigimen, adaldyghymen, kórkemdigimen, janashyldyghymen sol zamannyng ózinde әigili ghalymdardyn, oqymystylardyn, memlekettik túlghalardyng nazaryna iligip, asa joghary baghalanghany belgili.

Atap aitatyn bolsaq, әigili «Kóketay hannyng ólimi jәne onyng asy», «Manas», «Ystyqkól saparynyng kýndeligi», «Qyrghyzdar jayly jazba», «Qytay imperiyasynyng Batys provinsiyasy jәne Qúlja» siyaqty birqatar ghylymy enbekterin 1856-1857 jyldary, yaghny 20-21 jasynda-aq oryndaghan. Búl enbekter óz qúndylyghyn әli kýnge deyin joyghan joq. Ondaghy qazirgi Qazaqstan, Qyrghystan aumaghyn, jalpy Orta Aziyany meken etken ejelgi ru-taypalardyng jay-kýii, ózara qarym-qatynasy, jer-su ataulary, tarihi-etnografiyalyq, sharuashylyq-túrmystyq, qúqyqtyq normalar jayynda mol mәlimetter keyingi zertteushiler ýshin asa manyzdy bolyp qala berude.

Mysaly, 1856 jylghy Qúlja kýndeligi asa tartymdy, Shoqangha tәn nәzik, sýikimdi, jarasymdy qaljyny da kezdesetin jazbalardyng qatarynda.  Onda sol kezdegi shekaralyq aimaqty mekendegen qytay, sibo, solon, qalmaq, úighyr siyaqty últtardyng túrmys-tirshiligi óte sheber, әri әserli bayandalady jәne mýmkindiginshe suretterimen qosa beriledi.

Al Tyani-Shani, Jetisu, Ystyqkól tabighatyn, geografiyasyn, ósimdikter men jan-januarlar әlemining suretterin sala otyryp zerttegeni kez-kelgen oqyrmandy bey-jay qaldyrmasy anyq.

Sh.Uәlihanov tarihshy, etnograf ghalym retinde qyrghyzdargha qatysty shyghys derekterin týgel, әri tereng zerttegen. Sol siyaqty qazaq, úighyr, ózbek halyqtarynyng tarihyn, shyghu tegin, mәdeniyetin, túrmysyn, kiyim-keshegin, shash qoiy ýlgisin, qol ónerin, әskery әleuetin, qaru-jaraghyn ghylymy týrde taldaghan túnghysh oqymysty.

Sayahatshy Uәlihanovtyng Qashqariyagha saparynyng nәtiyjeleri kýlli әlem ghalymdaryn tanghaldyrdy. Sol zamanda Shyghys Týrkistan ólkesi basqa memlketter ýshin beymәlim, júmbaq bolatyn. Tipti onda jabayylyqtan әli asa almaghan belgisiz taypalar mekendeydi degen pikir de oryn alghan uaqyt edi.

Búl turaly Álkey Marghúlan bylay dep atap ótken: «Shoqan Qashghardan «Tazkira-yy Satúgh Búghra han (Satyq Búghra han tarihy)», «Tazkira-yy Toghúlyq Temir han» (Toghúlyq Temir han tarihy), «Tazkira-yy qojaghan» (Qojalar tarihy), «Ábumýslim Maruzi» jәne basqa siyrek kezdesetin birqatar shyghys qoljazbalaryn, sonday-aq numizmatika jәdigerlerin, tau jynystarynyng jiyntyqtaryn, nefrit ýlgilerin, gerbariy jәne t.b. alyp keldi» (Marghúlan  Á.H.  Shygharmalary. Qúrast. D.Á. Marghúlan, D.A. Marghúlan – Almaty: «Almaty-Bolashaq» baspasy, 2011. – T.10 – 592 b. 61-bet).

Nәtiyjesinde sol uaqytqa deyin geografiyalyq kartalarda aqtandaq bolyp kelgen beymәlim ónirdi adamzatqa alghash ret pash etken Shoqan boldy. Sodan bastap evropalyq geograf-ghalymdar men shyghystanushylar búl ólke turaly naqty mәlimetke qol jetkizip, Shoqandy asa bilgir oqymysty, erjýrek sayahatshy - ghalym retinde tolyq moyyndady.

1859 jyly Shoqan Peterborgha keldi. Onda jas ghalym ózining symbatty kelbetimen, aqsýiekterge tәn minez-qúlqymen, әsirese asqan daryndylyghymen oqymystylardyn, qogham qayratkerlerining nazaryna birden ilindi. HIH ghasyrdyng orta shenindegi iri ghalymdardyng biri P.I. Nebolisin Shoqan turaly: «Peterborda qazaqtar az, bes-alty adam bola qoyar ma eken? Olar jalpyeurapalyq әskery kiyim kiyip jýredi, tek bir adamnan basqasy ghana ózining bar ekendigi turaly erekshe eshtene bayqatpaydy. Ol bireu – óte jas kavaleriya ofiyseri, súltan Shoqan Uәlihanov» - dep jazdy. «Men Uәlihanovpen Peterborda jaqyn tanystym jәne birneshe óte tartymdy keshti birge ótkizdim, - deydi taghy bir ataqty ghalym L.N. Plotnikov, - onyng qabilettiligi men bilimine olar (Múhammed Qaly Taukin jәne Babajanov) týgil, biz Nebolisin myrza ekeuimiz de teng kelmespiz».

Peterborda Shoqan Uәlihanovtyng san qyrly talanty keninen ashyldy. Ol birneshe mekemelerde qyzmet istedi: Bas shtabtyng Áskeriy-ghylymy komiytetinde, Aziya departamenti men Geografiyalyq qoghamda shyghystanu jóninde leksiya oqydy.

Qyzmet babymen P.P. Semenov-Tyanshanskiy, N.I. Veselovskiy, D.M. Mendeleev, N.M. Yadrinsev, A.N. Beketov, I.I. Zaharov, V.V. Grigoriev, V.P. Vasiliev, V.V. Veliyaminov-Zernov, S.F. Durov, A.N. Maykov, Ya.P. Polonskiy, N.S. Kurochkiyn, H.Fayzhan, I.I. Ibragimov siyaqty taghy basqa kóptegen ozyq oily ghalymdarmen, aqyn-jazushylarmen, qogham qayratkerlerimen jii aralasty.

Al  G.N. Potaninmen, F.M. Dostoevskiymen ómir boyy óte jaqyn dostyq qarym-qatynasta boldy. Peterborda Dostoevskiyding ýiine baryp túrdy jәne otbasymen, bauyrymen tanysty. Onyng dәlelin Sibirde aidauda jýrgen F.M. Dostoevskiyding Shoqannyng hatyna jazghan jauabynan kóruge bolady: «Meyirban dosym menin, Siz meni jaqsy kórem dep jazypsyz. Men esh uaqytta da jәne eshkimge de, tipti, tughan bauyryma da, tap Sizge kónilim týskendey jaqyndyqty sezgen emespin. Qolgha alghan isinizdi tastay kórmeniz. Sizding materialdarynyz óte kóp. Europasha tolyq bilim alghan túnghysh qazaq ekeninizdi esinizge alynyz. Onyng ýstine taghdyr Sizdi abzal adam etip jaratyp, Sizge jan men jýrek bergen. Artta qalugha bolmaydy, joq bolmaydy». Dostoevskiy búl jalyndy sózderimen Shoqandy halyq aghartu maydanynda belsendi qimyldaugha jigerlendiredi. Ári qaray Dostoevskiy: «Men Sizdi jaqsy kóretinim sonday, Siz jәne Sizding taghdyrynyz turaly kýni boyy oilaymyn».

Mine qúrmetti oqyrman, ósken ortasy, 1847 – 1853 jyldarda Ombydaghy Sibir kadet korpusynda alghan bilimi, odan keyingi ómir joly, Peterbordaghy oqymystylar ortasy, Resey Patshasynyng qabyldauynda boluy, Parijge issapary Shoqan Uәlihanov ilimining kókjiyegin sheksiz úlghaytqany sózsiz. 

Shaghyn maqala ayasynda Shoqannyng barlyq enbekterine jeke-jeke toqtalu mýmkin emes. Múndaghy maqsat – olardyng birqataryn atau arqyly, Shoqan aralasqan ziyaly qauym ókilderin kórsete otyryp, Shoqan ilimining san qyrly ekenine nazar audaru.

Endigi kezekte sol qyrlarynyng eng aishyqtysy – Shoqannyng suretshilik ónerin jekelegen tuyndylaryn keltire otyryp, taldaymyz.

Shoqannyng bala kýngi bir әuesi suret salu edi. Búl ónerdi ol orys suretshilerinen – Qúsmúryn bekinisinde, Uәlihanovtar otbasymen birge túrghan topograftar men goedezisterden ýirendi. Sonymen qatar, Uәlihanovtar auylyna orys oqymystylary, injenerler men bilimdi ofiyserler jii kelip túratyn, olar da zerek balanyng óner men әdebiyetke degen yqylasyn arttyrghany anyq» (Marghúlan  Á.H.  Shygharmalary. Qúrast. D.Á. Marghúlan, D.A. Marghúlan – Almaty: «Almaty-Bolashaq» baspasy, 2011. – T.10 – 592 b. 17-bet).

Qazaq halqynda 1917 jyly oryn alghan Úly Oktyabri revolusiyasy degen ataumen qalghan bolishevikter tónkerisine deyin adam beynesin suretke týsirgen bir-aq qazaq boldy. Ol - Shoqan.

Reti kelgende aityp ótsek, qazirgi uaqytta qoghamymyz qazaq halqynan shyqqan túnghysh suretshi Á. Qasteev degen jansaq pikirge boy aldyruda.

Kýni býginge deyin Shoqan salghan suretterge tendesetin dýnie kemde kem.

Mysaly, Shoqannyng grafikalyq tuyndylary ishinde portretter erekshe oryn alady. «Tezek tórening beynesi», «Ýlken ordanyng (Úly jýzdin) súltany Mamyrhan Rýstemov»,   «Alatau qyrghyzy», «Búghy ruynyng jogharghy manaby Boranbay», «Sarybaghysh ruynyng bii Ailshy Shamratovtyng balasy», «Qytay myrzalaryn Qúljada qabyldau», «Belgisizding beynesi», «Potaniyn» siyaqty shygharmalarynda qarapayym qaryndashpen әr túlghanyng minez-qúlyq erekshelikteri aishyqty, ajarly týrde órnekteledi. Al Orta Aziyany mekendegen halyqtardyn, onyng ishinde qazaq pen qyrghyzdyn, qalmaq pen qytaydyn, bashqúrt pen búharlyqtardyn, úighyr men ózbekting antropologiyalyq tiypin, etnikalyq erekshelikterin, últtyq bolmysy men belgilerin asqan dәldikpen, ghajayyp sheberlikpen beynelegen.

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

  Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Múnan bólek, Shoqan salghan topografiyalyq kartalar men syzbalar kәsiptik dengeyi joghary, geografiyalyq túrghydan dәldigimen erekshelenip, әli kýnge deyin ózektiligin joghaltpaghan.

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Al Shoqannyng tabighatty, jan-januarlardy, tas mýsinder men petroglifterdi, ghimarattar men kóne eskertkishterdi beynelegen suretteri óz aldyna bir әlem.

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Mysaly, Shoqannyng 1856 jyly 14 shildede teniz dengeyinen 3268 metr biyiktikte ornalasqan Saty asuynyng Kýngeyinen Ystyqkólding Týpke iyek artqan qoltyghy men Teriskey Alataudyng saghymdalghan aqshulan shyndaryn beynelegen, akvarelimen salghan sureti tendessiz tuyndylardyng qataryna jatatyny sózsiz.

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

Shoqan asudyng ózine deyin eshbir suretshining ayaghy tiymegen eng jogharghy nýktesinde túryp, mәngi erimeytin qardyng yzgharyna qaramastan, kóz aldyna ashylghan tanghajayyp kórinisti jaydan-jay attap ketpegen. Áskery otryadyn sol jerge ayaldatyp qoyyp, qolyna qylqalam alghan Shoqannyng qanshalyqty nәzik jandy, romantiyk, sezimtal jan ekenin bayqaugha bolady.

Suretshi Shoqan búl kompozisiyalyq qúrylymda Kólem men Kenistikti asqan sheberlikpen, útymdy paydalanghan. Birden kózge týsetin Kýngey Alataudyng órkesh-órkesh mәngi múzarttary. Sol qaptaldaghy múzarttar aqshanqaylanyp jatqanymen sústy da suyq, ong qanattaghy múzarttyng qabaghy tipten qatynqy kórinedi.

Asudan keyingi kórinis turaly Úly ghalym  әigili «Ystyqkól saparynyng kýndeligi» atty enbeginde: «Tas tóbeden qapyryq atqan otty, lepti kýn angharly tau alqabyna aqsha búlt arasynan oidym-oydym kólenke týsirip túr, kirshiksiz qyzghylt týsti shúghylagha shomylghan kólding didary kókten qúiylghan núrdyng renimen ýilesip, ol qiyrdaghy qarly taudyng múnartqan bederimen únasym tauyp astasyp jatyr», - dep jazdy.

Shoqannyng taghy bir erekshe ataytyn tuyndysy «Jataq» dep atalady. Jataq – kóship qonatyn maly men kóligi bolmaghandyqtan, ýnemi qystauda nemese qala manynda túryp, ólmesting kýnin kórgen kedey qazaqtardyng belgili bir әleumettik toby.

Eger aldynghy tuyndysynda Shoqan romantikagha beyim, lirikalyq sezimge boy aldyrghysh suretker bolyp kórinse, «Jataq» kartinasy arqyly ózin búqara halyqtyng joghyn joqtaytyn, arman-tilegin ardaqtaytyn, sol zamandaghy qoghamnyng әleumettik qayshylyqtaryn әshkereleytin, ótkir oily, tereng tanymdy, ozyq gumanist, demokrat adam retinde kórsetedi.

Suret avtordyng jeke múraghatynan alyndy

III. Qorytyndy

Degenmen, Shoqannyng kópshilikke belgisiz ghylymy múralary men ashylmaghan qúpiyalaryn, ómir derekterin odan әri múqiyat zertteu qajettigi turaly E. Bekmahanov,  M. Áuezov, Q. Sәtpaev, Á. Marghúlan, S. Múqanov, Gh. Mýsirepov, S. Begaliyn, H. Aydarova, Shota Uәlihanov, D. Qonaev, S. Zimanov, Á. Biysenova, S. Múhtarúly, B. Kómekov siyaqty qazaq ziyalylary aityp ketkenin úmytpauymyz kerek!

Alayda, osy kýnge deyin «Shoqantanu» ghylymy kónildi tolyq qanaghattandyratynday dengeyge jetti dep aitugha erterek! Ókinishke oray, tek aituly datalary qarsanyndaghy ghylymy konferensiyalarda Shoqan jayly birer bayandamalar jasalyp, ghúlama ghalymnyng enbekterin eski sarynmen, azdaghan ghana ózgeristermen qaytalap shygharumen shektelip kelemiz.

Múnday jaghday kózi ashyq, kókiregi oyau últjandy azamattarymyzdy tolghandyrmay qoymaytyny sózsiz. Mysaly, atalmysh mәselege baylanysty elimizding BAQ-da, әleumettik jelilerde, internette týrli qisyndy-qisynsyz maqalalar jariyalanuda. Búl rette, qyzyghushylyq tanytqan jandar ýshin «Shoqantanu» salasynda qordalanghan ózekti mәselelerdi 2023 jylghy 23 sәuirde «Abay.KZ» internet portalynda jariyalanghan «Shoqan kimge kerek?» atty maqalamyzda mýmkindiginshe tolyq qamtugha talpynghanymyzdy aita ketemiz.

Sondyqtan Shoqannyng ómiri men qyzmetine, ómirining songhy kezenine baylanysty daqpyrt sózdi toqtatatyn kez keldi dep esepteymiz. Ol ýshin Shoqantanu isin jandandyra týsu qajet.

2025 jyly Úly ghalym Shoqan Uәlihanovtyng tughanyna 190 jyl tolady. Aytuly meje qarsanynda halyqaralyq ghylymiy-tәjiriybelik konferensiyalar ótkizu, Shoqan oqulary, óner, ghylym, әdebiyet, tariyh, etnografiya salalary boyynsha bayqaular jariyalau, Jetisu oblysy ortalyghy Taldyqorghan qalasynda eskertkish ornatu siyaqty auqymdy is-sharalar atqarylady degen senimdemiz.

Sonymen qatar, Shoqantanu isine ólsheusiz ýles qosqan akademik Á.Marghúlannyng Shoqan turaly enbekteri men  Múhtarúly Seysenning «Shoqan jәne óner» atty kitabyn qayta basyp shygharu turaly úsynys engizemiz.

Endi maqalamyzdyng «Shoqan ilimining kókjiyegi» atty negizgi taqyrybyna oralyp, ózimiz jogharyda qoyghan súraqtargha jauap berelik. Olar: Shoqan enbekteri nesimen qúndy dep sanalady, óskeleng úrpaqqa qanday tәlim-tәrbie beredi, kózi qaraqty oqyrman men әlem ghalymdaryn baurap alatyn qasiyetining syry nede?

Múndaghy birinshi súraqqa maqala basynda jauap berildi, qysqasha qaytalasaq, Shoqan enbekteri naqtylyghymen, dәldigimen, әdildigimen, adaldyghymen qúndy.

Al óskeleng úrpaqqa berer tәlim-tәrbiyesine keletin bolsaq, Shoqandy jastargha naghyz elikteuge layyq túlgha retinde úsynghan bolar edim.  Qazirgi qoghamgha jetispey jatqan bilimqúmarlyq, enbekkqorlyq, adaldyq, adamsýigishtik qasiyetterding bәri Úly gumanist, adamzat balasyn sýiip ótken, demokrat – aghartushy Shoqan Shynghysúlynyng boyynan tabylghan.

Reti kelgende aita ketsek, Shoqannyng ózi taza músylman bola túryp, jekelegen din talaptarynyng qogham damuyna keri әseri bar ekenin, jastar erteli-kesh tek qana diny mәselemen ghana ainalyspay, ghylym-bilimge úmtyluy qajet degen maghynada óz pikirin eshkimnen taysalmay aityp, jazyp ketken.

Osyghan baylanysty, 2024 jylghy 15 nauryzda Atyrau qalasynda ýshinshi Últtyq qúryltay «Adal adam – adal enbek – adal tabys» atty taqyrypta ótkenin atap aitamyz. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óz sózinde «Bizding naqty qúndylyqtarymyz bolmasa, damu jolynda tyng serpilis jasauymyz jәne kóshbasshy elder qataryna qosyluymyz neghaybyl. Sondyqtan, jalpyúlttyq qúndylyqtar jýiesin bekitu qajet. Eng bastysy – adal enbek etu, adal jolmen tabys tabu, adal azamat bolu», - dep atap ótti.

Sonymen qatar, Últtyq qúryltaydyng kezekti tórtinshi otyrysyn kelesi jyly, yaghny Shoqannyng tughanyna 190 jyl tolatyn jyly, Shoqannyng Úly atasy Abylay hannyng ordasy bolghan Kókshetau, Burabayda ótkizu turaly úsynys jasady. Múnyng ózi elimiz ýshin keremet habar emes pe? Ol qúryltayda búiyrtsa, atasy Abylay men onyng shóberesi Shoqannyn esimderi erekshe aishyqtalady degen senimdemiz.

Sonymen qúrmetti oqyrman, Shoqan ilimining kókjiyegin osy shaghyn maqala ayasynda shamamyz kelgenshe tarqatugha tyrystyq.

Eng bastysy, kez kelgen bilimqúmar azamat Shoqannan óz izdegenin tabady. Meyli ol oqushy, student, magistrant bolsyn, meyli oghan referat, diplomdyq júmys, dissertasiya, tipti ghylymy monografiya jazu kerek bolsyn, Shoqan ilimi kóptegen salalardan maghlúmat bere alady.

Shoqan enbekteri san qyrlylyghymen qúndy, mәngilik múra!

Sondyqtan, barlyq oqu oryndarynda «Shoqantanu» sabaghyn engizudi, dәrister oqudy úsynamyn. Osy úsynysymdy Qazaqstan Respublikasy Parlamentine, Senat men Mәjilis deputattarynyng nazaryna, mýddeli memlekettik organdar qarauyna joldaymyn, qoldaularynyzdy súraymyn.

Baghdat Baqtybayúly Aqylbekov

Jetisu oblysy, Kerbúlaq audanynyng tumasy, memlekettik qyzmetshi, Tezek Tóre jәne Shoqantanushy, bos uaqytynda shygharmashylyq-zertteu júmysymen de ainalysady.

Abai.kz

5 pikir