Júma, 17 Mamyr 2024
Janalyqtar 3337 0 pikir 4 Jeltoqsan, 2013 saghat 10:13

Gýlshara keshe kim edi?

Shendi-shekpendining bәri “túnghysh preziydent” kýnining qamymen shapqylap jýrgen tústa Aqordada taghy bir auys-týiis jasaldy. QR premier-ministrining orynbasary qyzmetinen bosaghan Erbol Orynbaev preziydentting kómekshisi bolyp taghayyndaldy. Al onyng ornyna búghan deyin N. Nazarbaevqa kenesshilik etumen qosa, QR preziydenti janyndaghy Áyelder isteri jәne otbasylyq-demografiyalyq sayasat jónindegi komissiyanyng tórayymy qyzmetin atqarghan Gýlshara Ábdihalyqova keldi. Sóitip, biylik ókilderi ýshin әidik mereke sanalatyn 1 jeltoqsandy Gýlshara hanym jana mәnsabymen qarsy aldy.

Shendi-shekpendining bәri “túnghysh preziydent” kýnining qamymen shapqylap jýrgen tústa Aqordada taghy bir auys-týiis jasaldy. QR premier-ministrining orynbasary qyzmetinen bosaghan Erbol Orynbaev preziydentting kómekshisi bolyp taghayyndaldy. Al onyng ornyna búghan deyin N. Nazarbaevqa kenesshilik etumen qosa, QR preziydenti janyndaghy Áyelder isteri jәne otbasylyq-demografiyalyq sayasat jónindegi komissiyanyng tórayymy qyzmetin atqarghan Gýlshara Ábdihalyqova keldi. Sóitip, biylik ókilderi ýshin әidik mereke sanalatyn 1 jeltoqsandy Gýlshara hanym jana mәnsabymen qarsy aldy.

Jalpy, Gýlshara Ábdihalyqova lauazymdy qyzmet atqarghan jal­ghyz qazaq әieli emes. Júrtshylyq tәuelsizdik alghan jyldardan bergi uaqytta Birghanym Áytimova, Janat Ertilesova, Aytkýl Samaqova Gýl­jan Qaraghúsova, Zaghipa Baliyeva syndy nәzik jan iyelerin de joghary biylikten kórdi. Býgin Janar Ayt­janova men Salidat Qayyrbekova da sol Aqordadaghy aq jaghalylardyng juan ortasynda jýr.
Áriyne, әiel zaty biylikke atsalyspasyn deytin qaghida joq. Qoghamnyng kóshin bastap, elding tizginin ústaghan toptyng arasynda oramal taqqan qauym ókilde­rining de jýrui әbden zandy. Endeshe Gýlshara Ábdihalyqo­vanyng ýkimet basshysyna orynbasar bolyp taghayyndalghanyn da anau aitqanday ýlken janalyq dey almaymyz. Áytse de iri qyzmetke barghan túlghanyng is­kerligi qanshalyqty, qabilet-qarymy qay dengeyde, artyl­ghan jýkti arqalap әketetin pәrmeni bar ma? Álde genderlik sayasat ýshin, kil erkekting arasynda gýl jaynaghan bir әielding yrghalyp otyruy ýshin ghana kerek pe?  
Búghan jauap izdeu ýshin jana viyse-premierding jýrip ótken izine ýniluge tura keledi. Alghash­qy qyzmetin Qyzylorda oblystyq halyqty әleumettik qorghau basqarmasynda inspektor bolyp bastaghan 1987 jyldan beri sanap jiberseniz, Gýlsharanyng әleumettik salanyng púshpaghyn iylep jýrgenine 27 jylgha juyqtaydy eken. Osy uaqyt ishinde G.Ábdihalyqova departament basqardy, ministrlikting ja­uapty hatshysy qyzmetin atqardy, eki ret viyse-ministr, bir mәrte ministr boldy. Demek әleu­mettik salanyng týrli satysynan ótip әbden shyndaldy. Biraq shyndalghan mamannyng júmysy údayy shymyr-shymyr qaynap jatsa kerek-ti. Al endi siz búl kisining basqan izinen osynday әbjildikti anday alasyz ba?
Arygha barmay-aq, Gýlshara Naushaqyzynyn QR preziydenti janyndaghy Áyelder isteri jәne otbasylyq-demografiyalyq sayasat jónindegi komiys­siya­nyng tórayymy bolghan kezin­degi bir mәselege nazar audarayyq. Keyipkerimiz búl qyz­metti 2012 jyldan bastap atqardy. Dәl osy kezderde әielderding zeynet jasyna qatysty dau órshidi. Maltasyn ezgen Marchenko talay mәrte otqa may tamyzdy. Búrynghy últtyq bank tóraghasy birde: “Statistika boyynsha, Qazaqstan әielderi damyghan eldermen salystyrghanda on jyl úzaq ómir sýredi, al zeynetke bes jylgha erte shyghady. Sondyqtan meninshe, zeynet jasyn úzartu – әleumettik әdildik әri genderlik tendik” dedi.
G. Marchenkonyng әielderding jasyn qyzghanghanday bolghan osy sózi analardyng ashu-yzasyn tudyrdy. Mine, osy kezderde otbasylyq-demografiyalyq sayasattyng qazanynda qaynap jýrgen әiel-basshy Marchenkonyng “manqasyn” bir qayyryp qoysa, qoghamdaghy abyroy-bedeli arta týser edi. Ári dauly mәselede preziydent kenesshisining aitqany – kesimdi sóz bolar ma edi, kim bilsin. Biraq Gýlshara Naushaqy­zynyng әielderding zeynet jasyn úzartugha qatysty mәselede tabandap qarsylyq kór­set­keni júrttyng jadynda joq.
Qysqasy, qaytse de qarjy ýnemdeuge kóshken qazaq ýki­meti әielderding zeynetke shyghu jasyn erlermen tenes­tiruge mýmkindik aldy. Dәlirek aitsaq, әr jyl sayyn zeynet jasy jarty jylgha úlghaytylady. Sóitip 10 jylda er men әiel­ding zeynet jasy tene­sedi. Resmy derekter boyynsha, búl shara 2014 jyldan bastalady.
Aytpaqshy, biylghy kýzding alghashqy kýnderinde G.Ábdiha­lyqovanyng auzynan shyqqan bir sóz aqparat qúraldaryna kәdimgidey “azyq” boldy. Áyelderding dekrettik tólemi­ne qatysty mәselede ol erkekterdi de “dekretke shygharmaqqa” uәde bergen: “Biz Norvegiyagha barghan saparymyzda osy elding kóptegen tәjiriybelerimen tanystyq. Atap aitqanda, әieldermen qatar, er-azamattargha da bala kýtimi ýshin demalys beriledi. Áyelder 1 jyl demalys alsa, bala kýtimi ýshin erkekter 3 aigha demalys alugha qúqyly. Sonday-aq, bala 1 jas­qa tolghanda balabaqshagha avtomatty týrde tirkeledi. Qújat jinap, kezekke túru mәselesi degen mýlde joq. Osy tәjiriybeni elimizge en­gizudi kózdep otyrmyz” degen edi. Sóitip, shanyraghyna shaqalaq kelgen bóriktini 3 ay demaltpaq bolghan Áyelder isteri jónindegi komissiya tórayymynyng ózi osy sózine 3 ay tolmay jatyp auysyp ketti.
Gýlshara Ábdihalyqova turaly sóz qozghaghanda qazaqtyng janyna qandy jara bop qat­qan Janaózen oqighasyn ainalyp óte almaymyz. 2011 jyldyng 16 jeltoqsany 86-nyng qandy qasabynan kem bolghan joq. Jeti ay boyy adal enbek­aqylaryn talap etken múnayshylardyng shydamy shegine jetti. Ashqúrsaq ereuilshilerdi mazaq qylghanday jergilikti biylikting oiyn-sauyq úiymdastyruy – onsyz da tútanghaly túrghan otqa may tamyzghanmen teng edi. Sóitip, Janaózende 14 adam qaza boldy. Shetpede 11 adam jaralanyp, 1 jigit ajal qúshty. Oqighadan keyin qoghamnyng ókpe-renishi kýshtik qúrylym­dardyng basshylaryna audy da, “Halyqqa oq atugha kim búiryq berdi?” degen saual aldynghy oryngha shyqty. Qys­qasy, el nazary oqighanyng sebe­bine emes, saldaryna audy. Al múnayshylarmen qoyan-qoltyq júmys istep, qandy oqighanyng aldyn aluy tiyis Enbek jәne halyqty әleu­mettik qorghau ministrligi men onyng basshysy Gýlshara Ábdi­ha­­lyqova tasada qalyp qoydy.
Eger qúdayshylyghyn aitsaq, 2009 jyldan bastap osy miy­nistrlikting tizginin ústaghan G.Naushaqyzy Janaózen oqigha­syna jauapty túlghanyng naq ózi bolatyn. Bilikti basshy bolsa, jaghdaydyng qalaysha ushyghyp bara jatqanyn elden búryn sezui tiyis edi. Jәne soghan oray tiyisti sheshim qabyldap, eger ministrlikting qúzyretinen tys mәsele tuyndasa, ony ýkimet­ting aldyna qongy qajet edi. Biraq әdemiligi minsiz әielding nәzik jýregi jaghdaydyng qayda baghyt alghanyn seze almady. Búghan dәlel bar. 2011 jyldyng mausym aiynda ótken QR Parlament Senatynyng plenarlyq mәjilisinde G.Ábdihalyqova: “Búl alghash ret emes. Ótken jyly ghana pәtuagha kelgen edik, bәri sheshildi, adamdar nege ýnemi jalaqyny kóterudi talap etetini týsiniksiz...” degen-di. Mine, osy týsinbestikting sony qandy-soyqangha aparyp bir-aq soqty.
Degenmen Janaózendegi dýrbelendi Astanada otyryp, “dýrbimen baqylaghan” miniys­tr­ding aldynda bir әdemi mým­kindik túrghan. Búl – otstavka. Eger әr sózi ýlbiregen erninen uyljyp týsetin Gýlshara hanym sharaday janaryna jas alyp túryp, “mynaday oqighadan keyin mening ministr bolugha qaqym joq, men otstavkagha kettim!” dese, jibergen qate­lik­teri men sәtsiz qadamdary boyynan sypyrylyp týser edi. Gýlshara deytin әiel halyq aldynda mәngi gýl bolyp qalar edi. Janaózen oqighasynda jaqynyn joghaltyp, jýregine qan qatqan júrttyng da qayghysy jenilder edi. Biraq G.Ábdiha­lyqovanyng qolynan onday erlik kelmedi.
... Bәlkim, sizder “erkekting qolynan kelmegen erlik әielding qolynan qalay kelsin, Qyzyl­aghashtaghy qyrghynnan keyin tótenshe jaghdaylar jónindegi ministr Vladimir Bojko men sol kezdegi Almaty oblysynyng әkimi Serik Ýmbetov te otstavkagha ketken joq qoy” deuiniz әbden mýmkin. Jәne ol pikirding de jany bar. Alayda joghary qyzmettegi lauazymdy túlgha er-әiel dep bólinbeui qajet. Sebebi olardyng astyna júm­saq kreslo ghana emes, moynyna halyqtyng ýmiti men qoghamnyng jýgi qosa artylghan joq pa!?
 
Sansyzbay NÚRBABA
"Jas Alash" gazeti
 
Ómirderek
Ábdiqalyqova Gýlshara Naushaqyzy.
1965 jyly tughan. 
Jambyl jenil jәne tamaq ónerkәsibi tehnologiyalyq institutyn bitirgen, mamandyghy ekonomist, ekonomika ghylymdarynyng kandidaty.
1987-1994 jyldary Qyzylorda oblystyq halyqty әleumettik qorghau basqarmasynda agha inspektor, bólim bastyghy.
1994-1995 jj. – QR Joghary Kenesi Halyqty әleumettik qorghau komiytetining konsulitanty.
1995 - 2003 jyldary QR Enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministrliginde bólim bastyghy, basqarma bastyghynyng orynbasary, zeynetaqymen qamtamasyz etu basqarmasynyng bastyghy. Áleumettik qamtamasyz etu departamenti diyrektorynyng orynbasary, Áleumettik qamtamasyz etu jәne әleumettik kómek departamentining diyrektory, Zeynetaqymen qamtamasyz etu jәne halyqtyng kirisin retteu departamentining diyrektory.
2003- 2005 j.j. – QR enbek jәne halyqty әleumettik qorghau viyse-ministri.
2005- 2006 j.j – “Ómirdi saqtandyru kompaniyasy – Memlekettik annuiytettik kompaniya” AQ basqarmasynyng tórayymy.
2006- 2007 j.j. - QR enbek jәne halyqty әleumettik qorghau viyse-ministri.
2007- 2008 j.j - QR enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministrligining jauapty hatshysy.
2008-2009 j.j. – QR preziydentining kenesshisi, QR preziydenti janyndaghy Áyelder isteri jәne otbasylyq-demografiyalyq sayasat jónindegi komissiyanyng tórayymy.
2009 jyly– QR enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministri.
2012 jyly – Qazaqstan Respublikasy preziydentining kenesshisi, QR preziydenti janyndaghy Áyelder isteri jәne otbasylyq-demografiyalyq sayasat jónindegi komissiyanyng tórayymy.
0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2119
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2528
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2237
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1635