Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Janalyqtar 3123 0 pikir 14 Qazan, 2013 saghat 06:23

Sheriyazdan Eleukenov. «...Túlparynyng tabanynan shashyraghan boqtyqqa sýisine almaysyn»

«Áneu bir jyly Rymghaly inim aityp kýldirip edi. Jazushy Múhtar Maghauin dosymen birge, ekeui qazaq qalamgerleri delegasiyasynyng qúramynda Shyghys Týrkistangha, Sinisziyangha bara qalady. «Sonda, - deydi Rymghali, - kezdesken qazaqtardan ruyng kim dep súraghanymyzda: bireui – nayman, endi biri jalayyr ne uaq bop shyghady. Al kereymin dese, Múhtar qorbandap kelip, qúshaqtay alyp, betinen borp-borp sýiedi...»

«Songhy segiz ghasyrdyng ishinde elimizding basynda ýsh-aq qazaq otyrypty. Júmabay Shayahmetov pen Dinmúhamet Qonaev bodandyq jaghdayynda el ýshin istelui tiyisti nәrsening bәrin istedi. ...Ýshinshi qazaq – Núrsúltan Ábishúly Nazarbaev inimiz búghan deyingi bar handardyng iyisalmastyghynan aiyrylghanymyzdy (Ahmet Baytúrsynov «nadandyghynan» deydi) qaytaryp alu ýstine, halqymyzdyng ejelgi armany – qoy ýstine boztorghay júmyrtqalaytyn zamangha alyp kele jatyr».

«Búlar da basynan sóz asyrmaytyn qyrghy tildiler bolsa kerek. Sәken odaqtyng bir ýlken jiynynda: «Osy bizding Sәbitting sózi túlpardyng jazghytúrym qatqaqta shapqan shabysyna úqsaydy. Shabysyna sýisingeninmen, túlparynyng tabanynan shashyraghan boqtyqqa sýisine almaysyn», - depti. Maghjan bolsa: «Sәken, Sәken, Keken-keken», dep qiystyrady».

«Áneu bir jyly Rymghaly inim aityp kýldirip edi. Jazushy Múhtar Maghauin dosymen birge, ekeui qazaq qalamgerleri delegasiyasynyng qúramynda Shyghys Týrkistangha, Sinisziyangha bara qalady. «Sonda, - deydi Rymghali, - kezdesken qazaqtardan ruyng kim dep súraghanymyzda: bireui – nayman, endi biri jalayyr ne uaq bop shyghady. Al kereymin dese, Múhtar qorbandap kelip, qúshaqtay alyp, betinen borp-borp sýiedi...»

«Songhy segiz ghasyrdyng ishinde elimizding basynda ýsh-aq qazaq otyrypty. Júmabay Shayahmetov pen Dinmúhamet Qonaev bodandyq jaghdayynda el ýshin istelui tiyisti nәrsening bәrin istedi. ...Ýshinshi qazaq – Núrsúltan Ábishúly Nazarbaev inimiz búghan deyingi bar handardyng iyisalmastyghynan aiyrylghanymyzdy (Ahmet Baytúrsynov «nadandyghynan» deydi) qaytaryp alu ýstine, halqymyzdyng ejelgi armany – qoy ýstine boztorghay júmyrtqalaytyn zamangha alyp kele jatyr».

«Búlar da basynan sóz asyrmaytyn qyrghy tildiler bolsa kerek. Sәken odaqtyng bir ýlken jiynynda: «Osy bizding Sәbitting sózi túlpardyng jazghytúrym qatqaqta shapqan shabysyna úqsaydy. Shabysyna sýisingeninmen, túlparynyng tabanynan shashyraghan boqtyqqa sýisine almaysyn», - depti. Maghjan bolsa: «Sәken, Sәken, Keken-keken», dep qiystyrady».

«1972 jyly «Sosialistik Qazaqstan» gazetinde synshy Zeynolla Serikqaliyevting «Tarihy shyndyq búrmalanbasyn» degen kólemdi maqalasy jariyalandy. «Almas qylysh» romanyna qazaq handyghynyng qúryluyn «taptyq kýres» prinsiypi túrghysynan kórsete almaghan degen auyr kinә taghyldy».

«Kórkem әdebiyet tiline» arnalghan plenum ótetinin estip, salyp úryp jetpeymiz be. Eki kózim – kók matamen jabylghan plenum prezidumy ýstelining ýstine shyntaqtap qyryn otyrghan kókjal arlanday Múhtar Áuezovte. Bayandamashy, QazPIY-ding kafedra mengerushisi filologiya doktory, professor Sәrsen Amanjolov sóz zergeri Ghabit Mýsirepovting maqtauyn jetkizip úzaq sóiledi. Onymen shektelmey, sóz saptau mәnerin Múhtar Áuezov stiylinen joghary qoydy. «Múhtar Áuezovting sóilemderi shúbalanqy, búl jazushynyng orys klassikterine jóni joq kóp elikteytini bayqalady», - dep synaugha kóshkende, kenet Múhang sheshenning sózin bólip jiberdi: «Sәrsen-au, Múhtardy dәl qazir synap jaqtyrtpay túrghanynmen, sonyra grammatika erejesin týzegeninde mysaldy bәri bir shúqynyp menen izdeysing ghoy!» - dedi. Otyrghan júrt du kýldik»..

Sheriyazdan Eleukenov  shygharmalary. I tom. 22,  34, 36, 43, 311-nshi better

Abai.kz

0 pikir