Sәrsenbi, 8 Mamyr 2024
Janalyqtar 2318 0 pikir 15 Mamyr, 2013 saghat 05:51

Bektesin Seysekenova. Balamdy óltirgender bostandyqta tayrandap jýr...

Óz basyma is týskenge deyin, qúqyq qorghau organdarynyng әdiletsizdigi turaly aitylghan, jazylghandargha kóp sene bermeushi edim. Ótken jyldyng qantarynda kózimning aghy men qarasynday bolghan, erteninen ýlken ýmit kýtip otyrghan úlym kisi  qolynan qaza tapqannan keyingi shyndyq izdegen shyrghalanym barysynda qúqyq qorghau organdarynyn, onyng ishinde ishki ister salasy men zandylyqty qadaghalaytyn negizgi organ - prokuraturanyn  selqostyghy men bylayghy adamgha da anyq bayqalyp túrghan aighaqtar men dәlelderdi kórmey qalatyndyghyna kózim әbden jetti. Alghashqy kezde: «Balanyzdy óltirgenderdi dereu ústaymyz, barlyghy anyq. Telefonynyz bizde  bar. Ózimiz habarlasamyz» dep shygharyp salghan Taldyqorghan qalalyq IIB tergeushisi M. Balabekov 212 jyldyng 24 qantarynda QR QK-ning 96-babynyng 1-tarmaghymen qylmystyq is qozghaghan edi. Kýdikti retinde anyqtalghan Abay Qojabek te ústalyp, uaqytsha oqshaulau ornyna qamalghan bolatyn. Alayda, ol eki kýnnen song bosatylyp, tergeu barysynda eki ret toqtamgha alynyp, qayta janghyrtylghan qylmystyq is aqyry qysqartylyp tyndy. Naqtyraq aitqanda, 2012 jyldyng 14 tamyzynda jogharydaghy M. Balabekov QR QIjK-ning 50-babynyng 1-tarmaghyndaghy 2-tarmaqshagha say qylmystyq isti óndirispen qysqartyp jiberdi.

Óz basyma is týskenge deyin, qúqyq qorghau organdarynyng әdiletsizdigi turaly aitylghan, jazylghandargha kóp sene bermeushi edim. Ótken jyldyng qantarynda kózimning aghy men qarasynday bolghan, erteninen ýlken ýmit kýtip otyrghan úlym kisi  qolynan qaza tapqannan keyingi shyndyq izdegen shyrghalanym barysynda qúqyq qorghau organdarynyn, onyng ishinde ishki ister salasy men zandylyqty qadaghalaytyn negizgi organ - prokuraturanyn  selqostyghy men bylayghy adamgha da anyq bayqalyp túrghan aighaqtar men dәlelderdi kórmey qalatyndyghyna kózim әbden jetti. Alghashqy kezde: «Balanyzdy óltirgenderdi dereu ústaymyz, barlyghy anyq. Telefonynyz bizde  bar. Ózimiz habarlasamyz» dep shygharyp salghan Taldyqorghan qalalyq IIB tergeushisi M. Balabekov 212 jyldyng 24 qantarynda QR QK-ning 96-babynyng 1-tarmaghymen qylmystyq is qozghaghan edi. Kýdikti retinde anyqtalghan Abay Qojabek te ústalyp, uaqytsha oqshaulau ornyna qamalghan bolatyn. Alayda, ol eki kýnnen song bosatylyp, tergeu barysynda eki ret toqtamgha alynyp, qayta janghyrtylghan qylmystyq is aqyry qysqartylyp tyndy. Naqtyraq aitqanda, 2012 jyldyng 14 tamyzynda jogharydaghy M. Balabekov QR QIjK-ning 50-babynyng 1-tarmaghyndaghy 2-tarmaqshagha say qylmystyq isti óndirispen qysqartyp jiberdi.

Taldyqorghan qalalyq prokuraturasyna shaghymdandym. 27 tamyzda qalalyq prokuraturanyng bólim bastyghy A. Júmaghúlov ishki ister basqarmasy tergeushisining qylmystyq isti óndirispen qysqartu jónindegi qaulysyn negizsiz dep búzyp, isti oblystyq  polisiyagha qayta tergeuge jóneltti.

31 tamyz kýni qylmystyq isti Almaty oblystyq IID tergeu basqarmasynyng agha tergeushisi M. Janatúly óz óndirisine qabyldaghanda, әdildik saltanat qúratyn boldy dep ýmittengen  edim. Alayda, onym úzaqqa sozylmady. Aragha apta ghana salghan M. Janatúly qylmystyq isti qylmys qúramy joqtyghyna baylanysty dep óndirispen ekinshi mәrte qysqartty. Sol 2012 jyldyng 11 qazany kýni QR Bas prokurorynyng orynbasary N. Isaev agha tergeuishi A. Janatúlynyng sheshimin zandy dep tapty.

Men olardyng birde-bir sheshimimen kelispeytinimdi aityp, Taldyqorghan qalalyq sotyna shaghymmen  shyqtym.  Qalalyq sottyng sudiyasy A. Aenov isti aq-qarasyn aiyra otyryp qarap, býge-shigesine deyin tekserdi jәne mening boljamymnyng aqiqat ekendigin anyqtady. Sot barysynda polisiya qyzmetkerlerining shalaghaylyghymen birge tergeushilerding jaltaqtyghy jәne  bilimsizdigi anyq bayqalady.

Osy sózderim naqty bolu ýshin Taldyqorghan qalalyq sotynyng sudiyasy A. Aenovtyng 2012 jyly 10 jeltoqsanda qylmystyq isting qysqartyluymen kelispeytindigimdi bildirgen mening shaghymymdy qanaghattandyru turaly shygharghan qaulysynan ýzindiler keltire ketkendi jón kórip otyrmyn.

2012 jyldyng 23 qantarynda Taldyqorghan qalasyndaghy «Jetisu» shaghyn audany manyndaghy jihazdar dýkenining qasynda eki jigit: oqigha ornynda qaza tapqan  Aybek  Seysekenov pen onyng ólimine sebepker boldy  degen kýdikti  Abay Qojabek ózderinin  ortaq tanystary Alua Dakariyevagha qatysty týsinbestikti tarqatu ýshin jolyghady. Sol jerde eki jigit arasynda qaqtyghys tuyndap, A. Seysekenov pyshaqqa týsip, ýsti-basy qangha boyalyp, sol jerde qalghan. Al  A. Qojabek pen A. Dakariyeva dereu taksiyge otyryp, Almatygha qashyp ketedi de sol jaqta jasyrynyp jatyp, oqighanyng betalysyn baqylaydy. Artynan anyqtalghanday, A. Seysekenovting sol jaq búghanasynan tómenge qaray baghyttalghan asa quatty soqqydan keyin 15 santiymetr terendikke deyin enip ketken pyshaqtyng jýzi qoltyq tústaghy kýretamyrdy qiyp ketken. Ol der kezinde medisinalyq kómek kórsetilmegendikten, sol jerde  qansyrap qaytys bolghan. Tergeushi Balabekov sotta kýdiktilerding oqigha ornynan qashyp ketkendigine jәne kiyimderine júqqan qandy juyp tastaghandaryna qaramastan, A. Dakariyevanyng kýrteshesining eki jenine júqqan qan daqtary kórinip túrghanyn, biraq kýdikti men jәberlenushining qandarynyng qúramy birge bolghandyqtan ony sot-dәrigerlik saraptamagha jibermegenin aitady. Pyshaqty tappaghan, kýdiktilerdi Almatygha alyp ketken taksisti de izdemegen, seziktiler toqtaghan qonaqýy qyzmetkerlerinen súrau almaghan. Jәne sot otyrysy barysynda búlardy jasyrmaydy. Sonymen birge A. Qojabekting pyshaqpen jýretini jәne Dakariyevagha úyaly telefonmen habarlasyp, «óltiremin» dep qorqytqany, taghy da basqalay qoqan-loqy jasaghanyna qatysty anyqtalghan derekter de iske tigilmepti. Tergeushi kýdiktilerding ózderin aqtap sóilegenderin ghana basshylyqqa alady. Olardyng Seysekenovting Qojabekke pyshaq ala jýgirgenin jәne Dakariyevanyng kedergi boluynan song jyghylyp, qolyndaghy pyshaqqa qúlaghany turaly mәlimdemelerine ghana sýienedi. Múnda qúlaghan jannyng qolyndaghy pyshaqtyng ary ketkende keude túsqa kiretini, al Seysekenovke pyshaqtyng so jaq shyqshytty janamalay, búghanadan tómen qaray súghylghany mýlde eskerilmey qalghan. Dakariyevanyn  syrtqy kiyimining eki shyntaghyna deyin qan bolghany jәne ony Almatyghy barghanda juyp tastadym degeni de elenbegen. Onyng jenderining qangha qanday jaghdayda malshynghany da zerdelenbegen. Búdan basqa da  tergeu talaptary jýzege asyrylmaghan. Toq eterin aitqanda, isti tezirek qysqartyp, qútyludy ghana oilaghan.

Ótken jyldyng tamyzynyng sonyna taman qalalyq prokuratura keri qaytarghan qylmystyq isti óndiriske  qabyldap alghan oblystyq IID agha tergeushisi A. Janatúly bolsa, qalalyq IIB әriptesi Balabekovting ózine deyin alghan jauaptaryn ýtir,  nýktesine de qaldyrmay kóshirip, qolyn qoyyp, iske tige salady. Prokuratura tarapynan qosymsha saraptamalar taghayyndau, sot-krimnalistik saraptama jýrgizu jóninde jýktelgen tapsyrmalardy oryndamaghan.Sot kezinde ózining osynau jauapsyz әri jónsiz әreketin: «Qazaqsha dúrys bilmegendikten, Balabekovting isti qysqartu turaly qaulysyn kóshirip basyp, qol qoya saldym» deuin jauapsyzdyq deuden góri lauazymdyq qylmys desek dúrys bolady. Osylaysha, qos tergeushi adam óltirdi degen kýdikpen ústalghan jannyng jauaptan jaltaruyna barlyq jaghdaydy jasaydy.

Sot barysynda anyqtalghandargha say,  QR QIjK-ning 109 jәne 325-baptaryn basshylyqqa alghan qalalyq sottyng sudiyasy Almaty oblystyq IID agha tergeushisi M. Janatúlynyng qylmystyq isti qysqartu turaly qaulysyn zansyz dep tanu jónindegi mening talabymdy qanaghattandyryp,  qylmystyq isti oblystyq prokuraturanyng arnauly tergeu ortalyghyna aldyn ala tergeu jýrgizu ýshin jóneltu turaly sheshim qabyldady.

Arada ýsh kýn ótkende (jedeldigin qarasanyzshy) 2012 jyldyng 13 jeltoqsany kýni Taldyqorghan qalasy prokurorynyng mindetin atqarushy I. Beskempirov Almaty oblystyq sotynyng qylmystyq ister jónindegi alqasynyna Taldyqorghan qalalyq sotynyng sudiyasy A. Aenovtyng sheshimimen kelispeytindigin aityp,  jeke narazylyq jazady. Onda ol ózderi anyqtaghan derekterdi keltire otyryp, oblystyq IID agha tergeuishisi A. Janatúlynyng qaulysyn kýshinde qaldyru turaly úsynysyn bildiredi.

Degenmen, 2012 jyldyng 25 jeltoqsanynda sudiya  Q. Jantasovtyng tóraghalyq etuimen osy jeke narazylyqty qaraghan Almaty oblystyq sotynyng qylmystyq ister jónindegi apellyasiyalyq sot alqasy Taldyqorghan qalalyq sotynyng qaulysyn kýshinde, prokurordyng jeke narazylyghyn qanaghattandyrusyz qaldyrady.

Kisi ólimine qatysty qylmystyq isting mәselesi osymen bitti, qylmystyq is qayta qozghaldy, qylmyskerler jazasyn aldy  deseniz qatty qatelesesiz.

Ótken jyldyng 27 jeltoqsanynda maghan QR Bas Prokuraturasynyng 2-shi departamentining bastyghy T. Jangharashevting qol qongymen kelgen hatta: «Sot qaulysynda keltirilgen núsqaular men sizding uәjderiniz qosymsha tergeu amaldaryn jýrgizu barysynda oryndalyp, qylmystyq is boyynsha týpkilikti sheshim qabyldanady» dep jazylghan.

Osy jyldyng 28 qantarynda jogharyda atalghan departamentting basqarma prokurory M. Mahmetov Almaty oblysy prokurorynyng orynbasary S. Bakirovqa mening aryzymdy jóneltip, jan-jaqty tekseru jýrgizip, tiyisti sheshim qabyldaudy tapsyrady jәne hattyng kóshirmesin maghan da jiberdi. Balamnyng ólimine sebepker bolyp qana qoymay, qansyratyp dalagha tastap ketkender jazasyn alatyn boldy-au әiteuir, dep taghy da quanyp qalyp edim. Qylmystyq is búrynghy taz qalpyna qayta týsti. Is basqa tergeushi emes, sol bayaghy Balabekovke týsken eken, ol kóp oilanbastan 28 aqpanda qylmystyq isti taghy da qysqartyp jiberedi. Sol kýni maghan hat joldaghan Taldyqorghan qalasynyng  prokurory K. Usipbaev, tergeushining qaulysymen kelisip otyrghanyn, sondyqtan ony búzugha negiz joqtyghyn jazady. Bir qyzyghy ile-shala - 2013 jyldyng 6 nauryzynda Almaty oblystyq prokuraturasynyng 2-shi basqarmasynyng bastyghy E. Jaqsybaev qol qoyghan kezekti syrghytpa jauapta: «qalalyq IIB tergeushisi qabyldaghan sheshimning qalalyq prokuraturagha kelip týskeni jәne onyng zandylyghyn qalalyq prokuratura tekserip jatqany» jazylady. Osy eki jauapqa qarap otyryp qayran qalamyn. Aralarynda ýy joq, kórshiles otyrghan qalalyq jәne oblystyq prokuraturadaghylar  bir is boyynsha bir birining ne shara qoldanyp otyrghanyn bilmeytindey kórinedi maghan. Óitkeni, oblystyq prokuraturanyng is boyynsha aryz qalalyq prokuraturagha kelip týsti jәne tekseriledi  degen jauaby, qalalyq prokuraturanyng tergeushi sheshimimen kelisetindigi turaly hatyna qol qoyylghannan bir apta ótkennen keyin jazylypty. Osylaysha, oblystyq prokuratura isti tekseru bastaldy dese, qalalyq prokuratura odan bir apta búryn isting qysqartyluyn maqúldaghanyn aitady. Kórip otyrghandarynyzday, kópe-kórneu jónsizdik. Tek shygharyp salma jazudy ghana mengergender tergeu men tekseruge kónil bólmeydi. Sol bayaghy Balabekovtyng 2012 jyldyng tamyzynda isti qysqartugha qatysty toltyrghan qaulysy taghy da sol boyynsha qaytalanyp, aldydan shyghady.

Aragha bir aigha juyq uaqyt salyp baryp, yaghni, 2013 jyldyng 2 sәuirinde Taldyqorghan qalasy prokurorynyng mindetin atqarushy I. Beskempirov taghy da hat joldap, tergeushi Balabekovting sheshimimen qalalyq prokuraturanyng keliskenin jәne ony búzugha negiz joqtyghyn qaytalay habarlady.

Osylaysha, әli kýnge әure-sarsangha týudemin. Balamdy ýiden úyaly telefonmen shaqyryp alyp, aqyry óltirip tynghan Abay Qojabek pen osy qandy qylmysqa basty sebepker әri qatysushy bolyp tabylatyn Alua Dakariyeva bostandyqta tayrandap jýr. Al tergeushiler qayta-qayta qylmystyq is qozghaudan bas tartyp, prokurorlar olardy maqúldaudy jalghastyryp otyr. Qalalyq sot pen Almaty oblystyq sotynyng qylmystyq ister jónindegi apellyasiyalyq sot alqasy shygharghan, tergeushilerding qaulylaryn búzatyn jәne qylmystyq isti qayta tergeu turaly sheshimderi oryndalar emes, nazardan mýlde tysqary qaluda. Oqighanyng basty sebepkerlerining әri kýdiktilerining pyshaqtalghan balamdy sol jerge qansyratyp tastap, dereu Almatygha qashyp ketkendikteri qylmys ekenin aitpaghanda, adamgershilikke te jatpaydy ghoy. Olar sol arada dereu kómek kórsetkende úlymnyng tiri qaluy da mýmkin edi. Qalay bolghanda da, qalalyq sot pen oblystyq sottyng apellyasiyalyq alqasy shygharghan әdil sheshimderde aitylghan, eskertilgen kemshilikter men kelensizdikterding birde-biri oryndalmady jәne týzetilmedi. Tergeushiler, sol aghashqy qaulylaryn qayta-qayta kóshirip berip,  olaryn prokurorlargha qúptatyp qana otyr. Osyghan oray QR Bas prokuraturasynyng jәne QR Ishki ister ministrligining atalghan jaghdaygha shúghyl әri sheshimdi týrde nazar audaryp, kýdiktilerdge qatysty qozghalghan qylmysty isting ayaghyna deyin jetkizuge yqpal etuin talap etemin.

 

Bektesin Seysekenova,

Taldyqorghan qalasynyng túrghyny

Almaty oblysy.

 

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1689
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 1645
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1376
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1309