Surette: Soltýstik Qazaqstan oblysynyng búrynghy әkimi Serik Bilәlov

«Apam da an-tan, men de an-tan» degendey, Soltýstik Qazaqstan oblysynyng birqatar mәslihattary oblystyng búrynghy әkimi Serik Bilәlovti  Qazaqstan Respublikasy Senaty deputatynyng bosaghan ornyna  úsynghanyn estip, óz qúlaghymyzgha ózimiz sene almay otyrghan jayymyz bar. Sonda qalay, búl deputattar, olardyng basshylary Elbasyna qarsy ma, Núrsúltan Nazarbaev jýrgizip otyrghan sayasatyn qoldamay ma? S.Bilәlov  ózine tapsyrylghan júmysty atqara almay, memleketting qyruar qarjysynyng kózine su qúighan jәne onysyn jasyrmaq bolyp  joghary jaqqa, 14 nysan iske qosylmasa da, ««Auyz su» baghdarlamasyn qatyryp jatyrmyz» dep  jalghan aqpar bergen ótirigi, alayaqtyghy  ýshin Preziydentting seniminen airylghan adam emes pe edi? Sol ýshin oghan Elbasynyng ózi qatang sógis bergenin de býkil el estidi. Aqordada Elbasynyng ózi ótkizgen barlyq dengeydegi әkimderding sol  jiynyna jerding ýstimen baryp, basy salbyrap, auylyna jerding astymen qaytqan ol kele sala  «tazy ashuyn tyrnadan aladynyn» kerin keltirip,  jinalys ótkizdi. Qaramaghyndaghylardy jerden alyp, jerge saldy. Qyramyn, joyamyn dedi,  sendey soghylystyrdy.

Surette: Soltýstik Qazaqstan oblysynyng búrynghy әkimi Serik Bilәlov

«Apam da an-tan, men de an-tan» degendey, Soltýstik Qazaqstan oblysynyng birqatar mәslihattary oblystyng búrynghy әkimi Serik Bilәlovti  Qazaqstan Respublikasy Senaty deputatynyng bosaghan ornyna  úsynghanyn estip, óz qúlaghymyzgha ózimiz sene almay otyrghan jayymyz bar. Sonda qalay, búl deputattar, olardyng basshylary Elbasyna qarsy ma, Núrsúltan Nazarbaev jýrgizip otyrghan sayasatyn qoldamay ma? S.Bilәlov  ózine tapsyrylghan júmysty atqara almay, memleketting qyruar qarjysynyng kózine su qúighan jәne onysyn jasyrmaq bolyp  joghary jaqqa, 14 nysan iske qosylmasa da, ««Auyz su» baghdarlamasyn qatyryp jatyrmyz» dep  jalghan aqpar bergen ótirigi, alayaqtyghy  ýshin Preziydentting seniminen airylghan adam emes pe edi? Sol ýshin oghan Elbasynyng ózi qatang sógis bergenin de býkil el estidi. Aqordada Elbasynyng ózi ótkizgen barlyq dengeydegi әkimderding sol  jiynyna jerding ýstimen baryp, basy salbyrap, auylyna jerding astymen qaytqan ol kele sala  «tazy ashuyn tyrnadan aladynyn» kerin keltirip,  jinalys ótkizdi. Qaramaghyndaghylardy jerden alyp, jerge saldy. Qyramyn, joyamyn dedi,  sendey soghylystyrdy.

Qysylghan kezde qaramaghyndaghylardyng moynyna tas baylap, su týbine jiberu onyng ejelgi әdeti. Basqalar ne bolsa, ol bolsyn, ózi aman qalsa bolghany. Jolamanov, Noghaev, Núraqaev t.b. azamattardy solay qúrtqan. Biraq, búl joly onyng qulyghy iske aspady. Elbasy dýiim elding aldynda sógis jariyalaghannan keyin ony ile qyzmetinen bosatty. Basqa júmys úsynghan joq. Jana әkimdi tanystyrugha kelgen Premier-ministr S.Ahmetov onyng júmysyna osyndayda dәstýrli týrde aitylugha tiyisti alghysty aitqan joq, kerisinshe oblysty túralatqanyn eske salyp, qatang sózder aitty. Osydan-aq onyng júmysynyng baghasy kórinip túrghan joq pa?! «Kórmes týieni de kórmes» degendey, osynday qylyqtary bar Bilәlovty mәslihat deputattarynyng senatorlyqqa úsynghany - qay sasqany?! Álde bireu búiryq berip, sony attap kete almay jatyr ma? Olay bolsa onday búiryq bergen lauazymdy adam kim? Deputattar búiryqpen emes, óz jýregining qalauymen júmys isteui kerek emes pe? Halyq mandatty olargha sol ýshin berdi emes pe?

Ózining jayy ózine mәlim, Bilәlovke ne joq desenizshi. Ol ne betimen, ne bitiremin dep Parlamentke barady? Zanger emes. Bilimi tayaz. Qaghazgha qaramay eki auyz sózding basyn ne qazaqsha, ne oryssha qosyp sóiley almaydy. Mamandyghy boyynsha zootehniyk, el arasyndaghy laqap aty - «tauyqshy». (Tauyq fabrikasynyng diyrektory bolyp әri tauyqsha úsaq-týiekti tere bergennen osylay atalsa kerek). Ras, bes jyl boyy «әy deytin әje, qoy deytin qojanyn» joqtyghyn paydalanyp,  Soltýstik Qazaqstan oblysyn emin-erkin biylep-tóstedi, oiyna kelgenin istedi. Qyzmetine adal talay isker kadrlardy qudalady. Onyng esesine ózining aghayyn-tughanyn, dos-jaranyn jarylqady. Bәrin tize bersek, bir maqalagha syimaydy. Bir ghana jaydy júqalap aita keteyik. Oblys әkimining oryntaghyna otyrysymen, manayyna ózining tughan-tuysqandaryn, tamyr-tanystaryn jinay bastady. Solardyng biri kýni keshe ghana Ayyrtau audanynyng әkimi bolyp, qyzmetin dúrys atqara almaghandyqtan quylghan, býgin júmyssyz qalghan Erlik Jandildiyn.

E.Jandildin Soltýstik Qazaqstan oblysynyng tumasy bolghanymen, S.Bilәlov oblys әkimi bolghangha deyin bizding jaqta shybyq basyn syndyrmaghan adam. Bizge belgilisi - 2003 jyly Ontýstik Qazaqstan oblysynda keden basqarmasynda istep jýrgen jerinde arany ashylyp ketip, arandap qalghany. Sol ýshin júmystan quylghan. Sodan keyin anda-mynda tiyip-qashyp júmys istegen Erlik Boriysúly oilamaghan jerden oblys әkimi bolyp shygha kelgen tuysy Bilәlovty jaghalaydy ghoy, bayaghy. Bilәlov onyng betin qaytarghan joq. Aldymen shalghaydaghy Timiryazev audanyna jiberdi. Selolyq okrugke is-qaghazdaryn jýrgizetin maman bolyp ornalasqan E.Jandildin eki aidan keyin audan әkimi apparatynyng jetekshisi bolyp shygha keldi.  Ýsh aidan keyin oblys ortalyghyna auysty. Kele sala oblystyq ishki sayasat basqarmasy bastyghynyng kreslosyna qonjidy. Osy jerde tuysynyng talay isker kadrlardy qudalauyna múryndyq bolyp, talay qiytúrqylyqtardy jasap jýrgenin júrt jaqsy biledi. «Múrnyng bar da bir sinbirip qal» degen osy ghoy, ol múnda da kóp otyrghan joq. Kezekti bir sapyrylys kezinde oblystaghy iri audandardyng birine әkim bolyp shygha keldi. Audandy basqaru qolynan kele me, kelmey me, onda Bilәlovtyng júmysy bolghan joq. Basshy kadrdy tandaudaghy orasholaqtyqtyng aqyry nemen  ayaqtalghany belgili. B.Jandildindi de Preziydentting ózi júmystan qudy.

Búl Bilәlovtyng bir ghana qateligi bolsa, oghan nazar audarmaugha da bolar edi. Búdan da soraqy jaylar tolyp jatyr. S.Bilәlovting búryn újym basqaryp kórmegen, toy-domalaq jýrgizip, eptep kýnin kórip jýrgen shala sauatty bireudi oblystyq mәdeniyet basqarmasyna bastyq qylyp qoya salghanyn, arada biraz uaqyt ótpey jatyp týk júmys bitire almaghan song amalsyz qyzmetinen alyp tastaghanyn soltýstik qazaqstandyqtar úmyta qoyghan joq. Sol siyaqty, ómir boyy ishki ister organdarynda qyzmet istep, zeynetke shyqqan inisining dosyn qalany sumen qamtamasyz etetin úiymgha bastyq qylamyn dep  qalany auyz susyz qaldyra jazdaghany taghy bar.

Halyq «kóp asqangha-bir tosqan» demey me, aqyry, ózin  «jarty patshamyn» dep erkinsip ketken Bilәlov qarmaqqa iligip, qyzmetinen jalp ete týsti. Preziydentke ókpelep, kektengeni sonshalyq,  Astanadan oralghannan keyin Petropavlda  «Túnghysh Preziydent» kýnine oray ótkizilgen  sharalargha da qatyspady.

Jalpy, oblys әkimining oryntaghynda basqalargha qaraghanda tym úzaq otyrghan Bilәlov degen kim, ol oblys basshylyghyna qalay keldi?

Onyng oblys әkimi qyzmetine kelui turaly kezinde gu-gu әngime bolghan. Bireuler «bar malyn shyghyndap» bolys bolghanyn aitsa, endi bireuler búrynghy basshynyng aldynda jazylyp jastyq, jayylyp tósek bolghanyn algha tartqan. Áyteuir, sol kezde bankten asa iri kólemde nesie alghanyn, ózi ghana alyp qoymay biraz adamdy qaryzgha batyrghanyn  kózimen kórip, qúlaghymen estigender jyr qylyp aityp jýr. Sayyp kelgende, búl «qoly kótere almaytyn shoqpardy beline qystyrghan» kezdeysoq adam edi. Minezi tez ainymaly, ústamsyz, úsaq, onyng ýstine tym kekshil.

Sonymen, S.Bilәlov bes jylda ne tyndyrdy? Býginderi osynday súraqtargha jauap izdeytin kýn tughan siyaqty. Ózi de, el de osy ne bitirdi dep oilanatyn shyghar. Ras, ne bitirdi? Elbasy aitqanday, «oblys bir jambastap jatyr». Elimiz boyynsha eng tómengi jalaqy - Soltýstik Qazaqstan oblysynda ekenin bireu bilse, bireu bilmes. Soltýstik qazaqstandyqtardyn  ortasha jalaqysy nebәri 56 myng tengeni qúraydy. Búl respublika boyynsha ortasha ailyqtyng jartysy ghana. Bilәlovting júrtty jarylqaghany osy ma? Búl ónirding ónerkәsibi de aqsap túr. Kezinde qorghanys salasyn qamtamasyz etken teriskeydegi zauyttardaghy ortasha jalaqy kólemi  nebәri 50 myng tenge ghana. «SQO-da «Núrly kósh» baghdarlamasyn jýzege asyruda 840,8 mln. tengening zang búzushylyqtaryna jol berildi». Búl - Qazaqstan Respublikasy Qarjy ministrligi Qarjylyq baqylau komiytetining Soltýstik Qazaqstan oblysy boyynsha qarjylyq baqylau inspeksiyasynyng mәlimetterine sýiene otyryp,  «QazAqparat»  taratqan habar. Sonday-aq, qarjylyq baqylau komiyteti inspeksiyasy on ýsh milliard tengening budjet qarjysy oryndy júmsalmaghanyn anyqtaghan. Sol siyaqty, birinshi orynbasarynyng aituyna qaraghanda, «alty jyldan beri Petropavl qalalyq әkimdiginde qylmystyq top memleket qarjysyn qymqyrumen ainalysyp kelgen»,  olar jergilikti salyqtyng 1 milliard tengesin jep qoyghan. Ol múnday mәlimdemeni «Núr Otan» partiyasynyng janyndaghy sybaylas jemqorlyqqa qarsy kýres komissiyasynyng otyrysynda esep beru kezinde jasady. Naq osy tústa 6 milliard tengedey budjet qarjysynyng óz maqsatyna júmsalmaghany da aitylghan. Sonda Bilәlov qayda qaraghan, ay baqqan ba?! Osynshama qarjyny qala әkimining jalghyz qylghytyp qoyghanyna júrttyng kýmәni bar...

Ayta bersek, S.Bilәlovtyng osynday bylyq-shylyqtary tolyp jatyr. Osynday adam Senat deputattyghyna layyq pa? Mynau masqara ghoy, halyqty qorlau ghoy. Bilәlovtyng maqsaty senattyng júmsaq oryntaghyna ótip, qylmystyq jauapkershilikten jaltaru siyaqty. Sonda Senat úry-qarylardy qorghaytyn oryn bolghany ma?

Deputatty júrt «halyq qalaulysy» deydi, halyq sonda osynday adamdy qalay ma? Álde Senat degen soltýstikqazaqstandyq mәslihat deputattary ýshin oiynshyq pa?

ABAI.KZ