Júma, 3 Mamyr 2024
Janalyqtar 2993 0 pikir 10 Tamyz, 2009 saghat 18:22

Eduard KOKOYTY, Ontýstik Osetiya preziydenti: “Bizding bolashaghymyz Reseymen birge”

Byltyr osy uaqytta, yaghni, tamyzdyng 7-sinen 8-ine qaraghan týnde Resey men Gruziya arasynda soghys órti tútanghany belgili. Resey men Gruziya arasyndaghy qaruly qaqtyghystan keyin, Gruziyanyng kelisiminsiz tәuelsizdigin jariyalaghan Ontýstik Osetiya men Abhaziyany tәuelsiz memleket retinde tek Resey Federasiyasy ghana moyyndaghan bolatyn. Sodan beri jyl ótse de, Kavkaz ben Resey arasyndaghy alauyzdyq әli de retteler emes.

 

 

RESEY SSENARII JÝZEGE ASA MA?

 

 

Kerisinshe, eki tarap byltyrghy soghysqa birin-biri kinalap, birine-biri territoriyalyq túrghydan ókpe arta bastady. Al, Ontsýtik Osetiya preziydenti Eduard Kokoyty Reuters agenttigine bergen súhbatynda "Ontýstik Osetiyanyng bolashaghy - Reseymen birge" degendi aityp saldy. Býginde sarapshylar Kokoytynyng osy birauyz mәlimdemesine kóbirek manyz bere bastady.

Kokoyty: "Biz óz memlekettigimizdi ornatamyz. Biraq, Resey Federasiyasynyng qúramyna kiretindigimizdi joqqa shygharmaymyz. Ontýstik Osetiyadaghy 70 myng túrghynnyng kóbi Reseyge qosylugha mýddeli. Ári túrghyndardyng 98%-y Resey azamaty. Batys búghan týsinistikpen qarauy kerek" delingen onda.

Byltyr osy uaqytta, yaghni, tamyzdyng 7-sinen 8-ine qaraghan týnde Resey men Gruziya arasynda soghys órti tútanghany belgili. Resey men Gruziya arasyndaghy qaruly qaqtyghystan keyin, Gruziyanyng kelisiminsiz tәuelsizdigin jariyalaghan Ontýstik Osetiya men Abhaziyany tәuelsiz memleket retinde tek Resey Federasiyasy ghana moyyndaghan bolatyn. Sodan beri jyl ótse de, Kavkaz ben Resey arasyndaghy alauyzdyq әli de retteler emes.

 

 

RESEY SSENARII JÝZEGE ASA MA?

 

 

Kerisinshe, eki tarap byltyrghy soghysqa birin-biri kinalap, birine-biri territoriyalyq túrghydan ókpe arta bastady. Al, Ontsýtik Osetiya preziydenti Eduard Kokoyty Reuters agenttigine bergen súhbatynda "Ontýstik Osetiyanyng bolashaghy - Reseymen birge" degendi aityp saldy. Býginde sarapshylar Kokoytynyng osy birauyz mәlimdemesine kóbirek manyz bere bastady.

Kokoyty: "Biz óz memlekettigimizdi ornatamyz. Biraq, Resey Federasiyasynyng qúramyna kiretindigimizdi joqqa shygharmaymyz. Ontýstik Osetiyadaghy 70 myng túrghynnyng kóbi Reseyge qosylugha mýddeli. Ári túrghyndardyng 98%-y Resey azamaty. Batys búghan týsinistikpen qarauy kerek" delingen onda.

Jalpy, Ontýstik Osetiyanyng Reseyge qosylu turaly әngimesi bir býgin ghana tuyndap otyrghan joq. Resey Ontýstik Osetiya men Abhaziyanyng tәuelsizdigin eshkimning kelisiminsiz jariyalaghannan keyin eki ay óter-ótpesten dәl osy әngime kóterilgen. Búl turaly "Kommersant" gazetining №179 sanyndaghy (03.10.2008) "Vosstanovlenie bez graniys" atty maqalada bylay jazady: "Ótken aptada Resey premieri Vladimir Putin Ontýstik Osetiya men Soltýstik Osetiya arasyndaghy shekarany joi turaly aitqan edi. Kóp ótpey Mәskeu meri Yuriy Lujkov "Ontýstik Osetiyanyng Resey Federasiyasy qúramyna enui ayaqtaldy. Endi búl prosesti zandy týrde bekitu ghana qaldy" dep mәlimdegen bolatyn. Búlardyng sonynan Kokoyty da eki Osetiyanyng birigui jóninde sóz qozghady. "Ontýstik Osetiyanyng Soltýstik Osetiyamen qosyluy әrbir osetinning armany" dedi ol jaqynda". Yuriy Lujkov Shinvaliyge arnayy at basyn búryp ondaghy qúrylystyng kirpishin qalap, Kokoytymen jasyryn Reseyge qosylu mәselesin talqylaghandyghy aitylghan aryqaray maqalada. Demek, Resey Gruziyamen qaqtyghysta tek qaruly jeniske qol jetkizip qoymaytyn syndy. Sonday-aq, ózining shekarasyn Gruziyagha jyljytugha da kirise bastaghanday.

Áriyne, byltyrghy tamyz oqighasy kezinde sarapshylardyng kóbi 80 myng ghana halqy bar elding jeke memleket boluynyng ekitalay ekendigin aita otyryp, Reseyding týpki maqsatynyng ózi - búl ekeuin (Ontýstik Osetiya men Abhaziyany) qúramyna engizip alu bolyp otyrghandyghyn aitqan edi.

Sonday-aq, ótken júmada Eduard Kokoyty Gruziya jerinde Ontýstik Osetiyanyng aumaghy qalyp barady degen mәlimdeme jasap, ondaghy Trusovo shatqaly osetinderding tarihy mekeni ekendigin kóldeneng tartty.

 

 

 

AQSh EShUAQYTTA ONTÝSTIK OSETIYa MEN ABHAZIYaNY JEKE EL RETINDE MOYYNDAMAYDY

 

 

Kokoyty qos Osetiyanyng qosyluyn arman ghyp jýrgende osy seysenbide AQSh-tyng Halyqaralyq qauipsizdik jónindegi qorghanys vedomstvosy bastyghynyng orynbasary Aleksandr Vershbou "AQSh Abhaziya men Ontýstik Osetiyanyng jeke el retinde eshuaqytta moyyndamaydy" degen mәlimdeme jasady.

Ol AQSh Kongresining Syrtqy ister jónindegi senat komiytetinde "Gruziya - tamyz soghysynan bir jyl ótken son" atty bayandama jasaghan bolatyn. Búl jóninde ITAR-TASS agenttigi taratyp otyr. Vershbou byltyr Reseyde AQSh-tyng elshisi qyzmetin atqarghan, sonday-aq NATO-daghy AQSh-tyng túraqty ókili bolghan. Ol bayandamasynda: "AQSh sayasaty Gruziyanyng territoriyalyq tútastyghyn, onyng tәuelsizdigi men egemendigin qoldaugha negizdeledi" degendi shegelep aitty.

Búghan qaraghanda, Gruziya ýshin alauyzdyq әli de jalghasa beretin syndy.

 

 

OQ ATQAN KIM?

 

 

Tamyzdyng 3-inde Ontýstik Osetiya men Gruziya birin-biri "shekarada oq atty" dep kinәlady. Ontýstik Osetiya Mәskeu uaqytymen saghat 22.05-te Shinval audanynyng Otrev auylynda Gruziyanyng Plavy selosynan oq atyldy dep mәlimdedi. Al, Gruziya jaghy 4-tamyzda búl mәlimdemeni joqqa shygharyp, oqtyng kerisinshe, Shinval jaghynan atylghanyn aitty. "Tamyzdyng 3-inde saghat 21.35-te Shinval jaghynan Plavismany selosynda ornalasqan Gruzin polisiyasyna baghyttalghan oq atyldy" delingen onda.

Al, aimaqtaghy AQSh jәne EO baqylaushylary búnday oqighanyng bolmaghany jóninde aityp otyr. 4-tamyzda mәlimdeme jasaghan Eduard Kokoyty kezekten tys Qauipsizdik kenesin shaqyryp, Gruziyanyng isin talqylaytyndyghyn jetkizdi. Onyng aituyna qaraghanda, Gruziyanyng arandatuyna EuroOdaq pen AQSh bitimgershileri kóz júma qarap otyrghan kórinedi.

Resey Syrtqy ister ministrining resmy ókili Andrey Nesterenko Reseyding búl jaghdaygha baylanysty soghysqa dayyndyq isin kýsheytip jatqandyghyn mәlimdedi. Resey Syrtqy ister ministrligining resmy saytynda Nesterenko: "Shekaradaghy jaghday shynymen ushyghudyng az aldynda túr. Byltyrghy jylghy tamyz oqighasynyng jyldyghyna oray, Gruziya tarapynan arandatushylyq isi toqtamay túr" degen.

Áriyne, resmy Tbilisy búl túrghydan Mәskeu men Shinvaldy arandatushylyqqa jol berdi dep kinәlap otyr. Reintegrasiya jónindegi memlekettik ministr Temury Yakobashvily "Nezavisimaya gazetine" bergen súhbatynda Reseyding Qorghanys ministrligin aiyptap, "Gruziya territoriyasyndaghy okkupasiyalyq jauyngerlerin" aqtap alu maqsatynda ótirikke jol berip otyr. Resey osylay arandatu arqyly aimaqta әskerin tógudi maqsat etip otyr. Halyqaralyq qauymdastyq búghan senbeydi. Resey bizdi arandatugha jetelep otyr. Alayda, biz búghan jol bermeymiz" degen.

P.S. Áriyne, aimaqtaghy shiyelenisti jaghday turaly bir jaqty bagha beru qiyn. Degenmen, Resey qanshama bitimger bolugha tyrysqanymen, belden basyp, jonyn kórsetip otyrghandyghy bayqalady. Kavkaz soghysyna jyl tolmay jatyp, eki el arasyndaghy shiyelenisti ushyqtyryp, odan bir payda tabudy kózdeu - Reseyding isi boluy yqtimal. Eduard Kokoytynyng ayaqasty Resey qúramyna kiru turaly әngime kóterui, ayaqasty oq atylghany jayynda baybalam jasauy - jana soghysty tútatudyng amalynan tuyp otyrsa kerek. Al, Saakashvily soghystyng qayta tútanuyna mýddeli emes. Búl jayynda ózi de mәlimdeme jasady. Shyn mәnisinde, Gruziya preziydenti Saakashvily halyqaralyq qauymdastyqqa iyek sýieuge bolmaytyndyghyn týsindi. Ózining alyp Reseyge qarsy túrar qauqary az ekendigin de biledi. Sondyqtan, búl jolghy arandatu isi bolghan bolsa, ol Resey tarapynan oryn aluy әbden mýmkin.

 

 

Esengýl KÁPQYZY

"Týrkistan" gazeti, 06.08.2009

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 688
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 485
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 418
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 421