Seysenbi, 30 Sәuir 2024
Janalyqtar 2435 0 pikir 18 Qantar, 2013 saghat 10:18

Qazaqstandyqtardyng jalaqysy kýnkóris qajetin kótere ala ma?

 

Marat SÁRSENBAEV, zanger-ghalym:

- Qazirgi kezde jala­qyny, zeynetaqynyng mól­sherin kótergen dúrys bolar edi. Óitkeni bagha ósip barady. Azyq-týlik, quat kózderi, kommunaldyq qyzmet, taghy basqalardyng  barlyghy baghany kóterip jatyr. Osyghan oray býkil Qazaqstan azamattarynyng jalaqysyn ósirgen dúrys. Júmys isteytinderding ja­laqylary onsyz da to­lyq­tay jetip, qajettilikterin ótep jatqan joq. Son­dyq­tan ortasha ailyq ja­la­qyny júmys isteytinderge keminde 15 payyzgha kóteru kerek dep oilaymyn. Men ózim zey­netkermin. Ja­qyn­da zey­netaqyny 9-10 payyzgha ósirdi, biraq jap­pay qymbattaugha bayla­nysty taghy da kóteru ke­rek. Sonda halyqtyng әleue­ti jaqsaryp ketpe­gen­men, qymbat­shy­lyq­qa tótep bere alady.

 

Marat SÁRSENBAEV, zanger-ghalym:

- Qazirgi kezde jala­qyny, zeynetaqynyng mól­sherin kótergen dúrys bolar edi. Óitkeni bagha ósip barady. Azyq-týlik, quat kózderi, kommunaldyq qyzmet, taghy basqalardyng  barlyghy baghany kóterip jatyr. Osyghan oray býkil Qazaqstan azamattarynyng jalaqysyn ósirgen dúrys. Júmys isteytinderding ja­laqylary onsyz da to­lyq­tay jetip, qajettilikterin ótep jatqan joq. Son­dyq­tan ortasha ailyq ja­la­qyny júmys isteytinderge keminde 15 payyzgha kóteru kerek dep oilaymyn. Men ózim zey­netkermin. Ja­qyn­da zey­netaqyny 9-10 payyzgha ósirdi, biraq jap­pay qymbattaugha bayla­nysty taghy da kóteru ke­rek. Sonda halyqtyng әleue­ti jaqsaryp ketpe­gen­men, qymbat­shy­lyq­qa tótep bere alady.

Ghalym BAYNAZAROV, ekonomist-sarapshy:
- Birinshiden, Statistika agenttigi mәlimdegendey, inflyasiya bizde 6 payyz emes, bizding esebimiz boyynsha 20 payyzdyng ýstinde. Túrghyn ýy sharuashylyghy, kólik, quat kózderine tólenetin bagha kóp ósip ket­ti. Aldaghy uaqytta inflyasiyanyng qan­day bolatynyn kim biledi?! Jalaqynyng ortasha dengeyi halyqtyng bәrine birdey emes. Budjettegilerding jalaqysy statiys­tika bergen mәlimetke say emes, olar kedey ómir sýrude. Sondyqtan olardyng jaghdayy jala­qyny ósirgennen qatty ózgerip ket­peydi. Zeynetaqy men tólemaqylar óte tómen dengeyde. 2013 jyly eng tómengi kýn­kóris minimumy 17-18 myng dep kórsetil­gen, is jýzinde tútynu sebetining dengeyi 2-2,5 ese kóp boluy tiyis. Sondyqtan tú­ty­nu miy­niy­mumyn mindetti tólemderdi esepke ala otyryp, 2-2,5 esege qayta eseptep shy­gharu kerek. Bizdegi júmys kýshin paydalanu AQSh-qa qaraghanda eki ese kóp, bәrin sa­lys­tyrmaly týrde eseptegen jón. Is jý­zin­degi ailyq jalaqy qoryn 2 esege ósirse dúrys bolady. Sonda jaldanyp júmys is­teytin júmysshylardyng 70 payyzy jagh­day­laryn jaqsartady. Múnyng inflyasiyagha eshqanday qatysy joq. Óitkeni olar Qa­zaqstanda óndiriletin ónimderdi tútynady.

Qanat BERENTAEV, qarjyger ghalym:
- Resmy statistikagha sýiensek, byltyrghy jyly ortasha jalaqy 99,280 tengeni (665,82 AQSh dollary) qú­rady. Búl - ýlken dýniye. Biraq Astana, Almaty qalalary men jer­gilikti jerlerdegi ailyq jalaqylar әrtýrli. Múnayly ólkelerde tipti joghary. Búdan jeti jyl búryn ortasha jalaqynyng kólemi 34 myng tenge (256 dollar) boldy. Soghan qaraghanda, elimizde ortasha jala­qynyng ósu dinamikasy jaman emes. Biylghy inflyasiyanyng dengeyi ótken jyldar­dan tómen - 0,6 payyz. Bylaysha alghanda jalaqynyng ósui, jaqsy dep aitpaghanmen, inflyasiyadan qalys qalghan joq. Jylda osylay bo­lyp jatsa, jaman dep aita almaymyz. Osyn­day inflyasiyanyng az kezinde jalaqyny da, zeynetaqyny da ósiruge bolady. Enbekaqy men zeynetaqyny ósirsek, ol inflyasiyany kóteredi degen sóz emes, kótere almaydy. Dәl qazirgi jaghdayda júmysshylardyng ailyq jalaqylaryn da, zeynetaqyny da ósiruge qolayly jaghday tuyp túr.

Saualnamany dayyndaghan Qayyrjan TÓREJAN

"Ayqyn" gazeti

 

0 pikir