Sәrsenbi, 8 Mamyr 2024
Biylik 2859 0 pikir 24 Tamyz, 2022 saghat 15:51

Baku sapary: Reseydi ainalyp ótetin jol...

Býgin memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Ázirbayjan preziydenti Iliham Áliyevpen kezdesti. Qazaqstan basshysyn Baku әuejayynda Ázerbayjan premier-ministrining birinshi orynbasary Yagub Engbov pen Syrtqy ister ministrining orynbasary Halaf Halafov kýtip aldy.

Sapar ayasynda Qazaqstan men Ázerbayjan preziydentterining shaghyn jәne keneytilgen qúramdaghy kelissózderi josparlanghan. Memleket basshylary ekijaqty yntymaqtastyqtyng kópqyrly mәselelerin qarastyryp, birqatar kelisimge qol qoyady.

Qazaqstan preziydenti Ázerbayjan Respublikasyna resmy saparmen keluge shaqyrghany ýshin Iliham Áliyevke alghys aitty.

«Eng aldymen bizge kórsetken qonaqjaylyghynyz ýshin sizge rizashylyghymdy bildiremin. Búl – Qazaqstan preziydenti retinde alghash ret resmy saparmen keluim. Búl sapardyng men ýshin mәn-manyzy airyqsha. Býgin birqatar óte ózekti mәseleler turaly pikir almasular bolady. Kelissózder nәtiyjesinde birqatar qújatqa qol qoyylmaq. Ol ekijaqty yntymaqtastyqty, qazaq-әzerbayjan qarym-qatynasyn jana dengeyge kóteredi dep senemin», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Iliham Áliyev ózining shaqyruyn qabyl alyp, Ázerbayjangha resmy saparmen kelgeni ýshin Qasym-Jomart Toqaevqa rizashylyghyn bildirip, Qazaqstan preziydentining Bakugha kelui eki el arasyndaghy yntymaqtastyqqa tyng serpin beretinin atap ótti.

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan Respublikasy men Ázerbayjan Respublikasy arasyndaghy ekijaqty sayasi, ekonomikalyq jәne mәdeny qatynastardy nyghaytugha jәne damytugha qosqan airyqsha ýlesi ýshin Ázerbayjan Respublikasynyng preziydenti Iliham Aliyevti «Altyn Qyran» ordenimen nagradtau turaly Jarlyqqa qol qoydy.

Ázirbayjan parlamentining deputaty Rasim Músabekov qazaq múnayyn Ázerbayjan arqyly tasymaldau turaly bylay dep pikir bildirdi:

«Eger tasymaldau Baku-Tbilisiy-Djeyhan arqyly ótetin bolsa, onda qazaq múnayy Ázirbayjan múnayymen qosylyp ótetin bolady, búl onyng sapasyn arttyrady. Qazaqstan osy qospanyng neghúrlym joghary baghasynyng esebinen qosymsha syilyqaqy alatyn bolady jәne әzirbayjandyq qúbyr jýiesi arqyly aidaugha baylanysty shyghyndardy azayta alady».

«Qazaqstan Reseyge degen tranzittik tәueldilikten qútylsa, Putinning bizge batyrar yqpaly joghalady. Odan keyin, eldegi Resey telearnalaryn óshirip tastaugha tolyq mýmkindik alamyz»,- dep jazdy «Dala Inside» telegram arnasy.

Arnanyng jazuynsha, Qazaqstan preziydenti Ázirbayjan astanasy Bakugha eki el arasyndaghy tranzitti tolyq jolgha qoi ýshin bara jatyr. Onyng Qazaqstannyng bolashaghy ýshin jәne Reseyding tranzittik diktatynan qútyludaghy manyzy zor. Qazaqstan men Ázirbayjan arasyndaghy Kaspiy arqyly baylanys Transkaspiy halyqaralyq kólik marshrutynyng (TMTM) bóligi bolyp tabylady. TMTM - Qytaydy Europamen baylanystyratyn marshrut jәne songhy jyldary tym úzaq jýretin múhit arqyly su tasymalyna balama retinde qarastyrylyp jýr.

Qazir TMTM-nyng jalpy ótkizu quaty jylyna shamamen 6 mln tonnany qúraydy, onyng ishinde 80 myng konteyner (TEU) tasymaldanady. Búl baghyt Qazaqstan ýshin tranzittik tyghyryqtan shyghugha mýmkindik beredi.

Qanday problemalar bar?

TMTM-ge biz tek Aqtau men Qúryq porttary arqyly qatysamyz. Aqtaudyng ótkizu quaty jylyna 15 million tonnany qúraydy. Al Qúryqta - jylyna 6 million tonna ghana ótkizu qabileti bar. Olar Ázirbayjannyng Alyat portymen qatynasady. Sonda bizding porttar arqyly ótkizu quatymyz bar bolghany jylyna 21 million tonna ghana bolyp otyr. Qazaqstan osy jerde TMTM ýshin «tar tesik» sanalady. Tesikti tez arada keneytu qajet.

Porttardan basqa, bizde Dostyq – Moyynty, Almaty toraby boyynsha temir joldardyng ótkizu mýmkindigi shekteuli. Al Kaspiy tenizinde sauda flotymyz óte shaghyn, yaghny paromdar, konteynerlik kemeler jetpey jatyr.

Ázirbayjanda da osynday «tar tesikter» bar. Olarda porttaghy auystyryp tieu infraqúrylymy tym kishkentay. Sonymen birge fitingtik platformalar defisiyti bayqalady.

Toqaev pen Áliyev osy keptelis problemasyn sheshe ala ma? Qazaqstan Preziydent búghan asa mýddeli. 2022 jyldyng bes aiynda ghana TMTM baghyty boyynsha 732,5 myng tonna jýk tasymaldanghan. Yaghni, 2021 jylgha qaraghanda 2,5 ese ósim bar. Biyl jospar boyynsha 3,2 million tonna ótedi dep josparlanghan. Eger tariftik birynghay kenistik qalyptassa, osy kórsetkishti 10 esege arttyrugha bolady.

Transkaspiy baghyty Qara teniz basseynindegi Poty porttary men Batumiyge shyghady. Al temirjol vagondary Baku-Tbilisiy-Kars tj jýiesi arqyly Týrkiyanyng Mersin jәne Stambul porttaryna barady. Ol jerden jýkter Europagha әri qaray taralady.

Sonda TMTM Qytay - Qazaqstan (Altynkól – Aqtau) – Ázirbayjan (Baku) – Gruziya (Batumiy/Poti) arqyly Europagha nebary 4 479 shaqyrym jol jýrip, tike shygha alady.

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1735
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 1712
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1435
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1359