Júma, 3 Mamyr 2024
Aqmyltyq 3653 39 pikir 5 Sәuir, 2022 saghat 11:52

Jana Qazaqstan men... eski Resey

Preziydent әkimshiligi basshylyghynyng ókili Qazaqstan men Resey arasyndaghy qarym-qatynas turaly aitqandary ghalamtor men әleumettik jelide hit bolyp jatqany ras. Tipti keybir adamdar ol sheshendi «geroygha» tenep te qoydy. Pessimizmge boy úryp, biylikting eshbir sózine senbeytinder bolsa, múnyng bәrin geosayasy oiynnyng bir úshy dep baghalap jatyr.

Meninshe, aqiqat osy eki pikirding ortasynda jatyr.

Bir jaghynan, shynymen de, mәimónkele bermey, Ukrainadaghy soghysqa qatysty Kremliding soyylyn birjaqty soghyp ketpey, órkeniyettik әlemmen de birge ekenin resmy túlghanyng resmy týrde jetkizui – Qazaqstannyng syrtqy sayasatyndaghy bir qadam bolsa da, algha jyljushylyq dep taniyq.

Jәne de әkimshiligining ókili jetkizip, barlyq BAQ tek soghan silteme jasap jatsa da, búl pikirding artynda preziydent Toqaevtyng ózi túrghanyn da basa aitu kerek shyghar. «Estigisi keletin memleket» basshysy Qazaqstan qoghamynyng Ukrainadaghy soghys turaly ne aityp jatqanyn sezip, soltýstik kórshini maqtamen bauyzdaghan sózderdi ózi tapqanday.

Onyng ýstine, agressiyalyq minezi tanytyp, óz qandasyna qarsy shabuyl jasap, halyqaralyq uaghdalastyqtardy ghana emes, jalpy adamzatqa ortaq gumanistik qaghidattardy ayaqasty etip, tәrk etken Resey basshylyghynyng basqynshylyq sayasaty әlemnin, sonyng ishinde, onymen mәngilik kórshi hәm әriptes boluy mandayyna jazylghan Qazaqstannyng Kremlige degen kózqarasyn obektivti týrde janalaugha zandy mýmkindik beredi.

Onday tarihy mýmkindikti últ mýddesine paydalanbau sayasy soqyrlyq, taktikalyq tayazdyq bolar edi!

Sol sebepti qazirgi kýrdeli geosayasy kezende, sonyng ishinde Reseyding syrtqy sayasatynyng adam shoshyrlyq, adamzat týnilerlik sipat alyp jatqan túsynda bizge, Jana Qazaqstangha eski qalpynda qalyp bara jatqan Reseymen janasha qarym-qatynas kerek dep oilaymyn.

«A» degennen keyin «Á» deu kerek.

Ol ýshin, eng aldymen, osy sәtti paydalanyp, búryn Reseymen jasalghan negizgi kelisim-sharttardy syny kózben bir sholyp shyqsa.

Mәselen, kezinde ortaq kelisim-shartta jazylghan «Resey me Qazaqstan kelisilgen syrtqy sayasat jýrgizedi» degen bap alyp tastalsa (Tәuelsiz memleket basqa bireumen kelisilgen sayasat jýrgizuining ózi nonsens emes pe?!).

Euraziyalyq Odaqtaghy Reseyding monopoliyalyq sipaty bar kýmәndi qúzyretteri qayta qaralsa.

ODKB qataryndaghy әskery yntymaqtastyq jónindegi ústanymdar әlemdegi songhy tәjiriybelerdi eskergen qaghidattarmen tolyqtyrylsa.

Ortalyq Aziya aumaghyndaghy baylanystar kýsheye týsse.

Týrki Odaghy Úiymynyng әleueti artyp, ol, qajet bolsa, әskery qaqtyghystargha aralasa alatynday yqpaldy mәrtebege ie bolsa.

Qazaqstannyng Europalyq Odaq pen AQSh-pen qarym-qatynasy jandana týsse.

Ókinishke oray, әzirshe onday qozghalystyng nyshandary sezilmeydi.

Sodan mening qorqatynym jogharyda aitylghanday, mәselening ekinshi jaghy: Toqaevtyng qyzmetkerining osy batyl sózi Brusselidegi Euroodaq shendilerine ghana arnalghan joq pa eken?

Óitkeni, Resseyge, onyng ekonomikasy men sayasy basshylyghyna jipsiz baylanghan bizding biylik Batyspen de qarym-qatynasty ýze almaydy. Kәnigi diplomat retinde Toqaev ony týsinedi.

Damyghan elderding kompaniyalary Qazaqstanda júmys istep jatyr.

Eskererimiz sol: Reseydi birjaqty qoldasa, Qazaqstan antiyreseylik sanksiyalardyng ekinshi tolqynyna úshyrauy mýmkin (onday sharalar Reseyding agressiyasyn qúptaghan nemese sanksiyalardy ainadyp ótip, onyng ekonomikasyna qol úshyn bergen elderge jariyalanady).

Onyng ýstine, Qazaqstan qarjy naryghy men bank jýiesi Batys qarjy instituttarynyng az prosentti zaymdaryna óte-móte zәru.

Mәselening iydeologiyalyq jaghy taghy bar: biylikting óz auzynan shyqqan osynau asa manyzdy geosayasy týiinderden keyin memlekettik BAQ jýiesi osy tezisterdi dereu ilip alyp ketui kerek edi emes pe?

Óz basym ondaydy bayqamadym.

Búl kýnderi osy sózderdi talqylap, tek qana tәuelsiz әleumettik jeliler shulap jatty.

Álde, biylik «qyzym saghan aitam, kelinim, sen tynda» degen taza qazaqy sipatta aitylghan «signaldy» «arnayy әskery operasiyasy» túnshyghyp, dittegenine qol jetkize almay jatqan, ashuly ay dúrys týsinbeydi dep qorqa ma? Qarap otyrsaq, Aqordanyng osy pikirine qarsy kremlidik BAQ pen sayasy sarapshylar tarapynan aqparattyq shabuyl bastalyp ta ketti emes pe?! Oghan da jauap berip jatqan bizding ókimettik BAQ joq.

Bir sózben aitsam, batyl әri qoghamnyng kónilinen shyghatynday pikir aityldy.

Biraq, onyng sony qazaq diplomatiyasyna betbúrys jasaytynday ilkimdi isterge úlasa ma, ony aldaghy uaqyt kórsetedi.

Sondyqtan, bórikti aspangha laqtyru әli de erte: jónsiz eyforiya men lepirmeshildikke salynbay, biylikten naqty qadamdar kýteyik.

Kýtip qana qoymay, әr azamat, әr úiym óz pozisiyasyn tanytyp, ony, kerek deseniz, sonday әreketke mәjbýrleyik!

Ámirjan Qosan

Abai.kz

39 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 975
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 839
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 640
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 704