Júma, 26 Sәuir 2024
Janalyqtar 2768 0 pikir 8 Qazan, 2012 saghat 10:32

Bas mýftiyding Syr eline sapary

Adamzattyng asyly Múhammed (s.gh.s.) payghambarymyzdan keyin músylmandardyng birinshi әmiri, halifa Ábu Bәkir as-Syddyqtyng on altynshy úrpaghy - Hisamiddin Syghnaqidyng tughanyna biyl 880 jyl. Islam órkeniyetine sýbeli ýles qosqan ghúlama men Syghnaqtyq taghy bir oishyl Husam ad-din Syghnaqidyng (1240-1317) ómiri men qyzmetin bireu bilse, bireu bilmes. Husam ad-din Syghnaqidyng bay múrasyn jalpy júrtqa pash etu maqsatynda Qyzylorda oblysy Janaqorghan audanynda iygilikti is-sharalar jýzege asty. Bas mýfti, sheyh Ábsattar qajy Derbisәli bastaghan Qazaqstan músylmandary diny basqarmasynyng delegasiyasy jaqsy isting kuәsi boldy.

Dinbasy «Hisamiddin ilimi - Islam iygiligi» atty ghylymiy-tanymdyq konferensiyada bayandama jasady. Qazaq dalasynyng danalary men ghúlama-ghalymdarynyng ómiri men shygharmalaryn zerttep, qúndy derekterdi kitap etip jariyalap jýrgen Bas mýfty Husam ad-din Syghnaqy babanyng jazghan enbekterin sonau arab elinen arnayy alyp kelgenin jetkizdi.

Adamzattyng asyly Múhammed (s.gh.s.) payghambarymyzdan keyin músylmandardyng birinshi әmiri, halifa Ábu Bәkir as-Syddyqtyng on altynshy úrpaghy - Hisamiddin Syghnaqidyng tughanyna biyl 880 jyl. Islam órkeniyetine sýbeli ýles qosqan ghúlama men Syghnaqtyq taghy bir oishyl Husam ad-din Syghnaqidyng (1240-1317) ómiri men qyzmetin bireu bilse, bireu bilmes. Husam ad-din Syghnaqidyng bay múrasyn jalpy júrtqa pash etu maqsatynda Qyzylorda oblysy Janaqorghan audanynda iygilikti is-sharalar jýzege asty. Bas mýfti, sheyh Ábsattar qajy Derbisәli bastaghan Qazaqstan músylmandary diny basqarmasynyng delegasiyasy jaqsy isting kuәsi boldy.

Dinbasy «Hisamiddin ilimi - Islam iygiligi» atty ghylymiy-tanymdyq konferensiyada bayandama jasady. Qazaq dalasynyng danalary men ghúlama-ghalymdarynyng ómiri men shygharmalaryn zerttep, qúndy derekterdi kitap etip jariyalap jýrgen Bas mýfty Husam ad-din Syghnaqy babanyng jazghan enbekterin sonau arab elinen arnayy alyp kelgenin jetkizdi.

«Husam ad-din babamyz arab tilin jetik mengergen. Oghan dәlel, kez kelgen adam týgili oqymystylardyng ózderi de fiyqh (músylman zany) boyynsha jazylghan kóne enbekterge týsindirme jaza almaydy. Husam ad-din as-Syghnaqy hanafy mazhabynyng ataqty ghalymy dәrejesine jetti. Ony ghúlamalar: «Danqty ghalym, imam, músylman fiyqhynyng bilgiri, arab grammatikasyn jaqsy bilgen, zerektigimen erekshelengen», - dep sipattaghan. Al ortaghasyrlyq tarihshy ibn Taghriyberdy bolsa babamyz jayly: «Iri din ghalymy, tәpsirshi, ghylymdy jýieleushi, «әl Hidayanyn» týsindirushisi», - dep jazady. Kórdinizder me, qazaq topyraghynan shyqqan ghúlamalar tek Islamdy qabyldap qana qoymay, ony bayytty», - dedi Dinbasy.

Janaqorghan qalasynda «Hisamiddin Syghnaqi» atyndaghy zәulim meshit bar. Ol toghyz joldyng torabynda ornalasqan. Ony el iygiligi ýshin saldyryp bergen zang ghylymdarynyng doktory, akademik Súltan Sartaev ta alqaly jiynda salihaly sóz aitty. Akademik minberge shyghyp, ghúlamanyng shygharmashylyghy jayly oilaryn ortagha saldy. «Qaranyzdarshy, babamyz qanshama enbek qaldyrghan. Osylardy ne ýshin jazdy deysizder? Múnyng bәri Islam dinining iygiligi ýshin edi. Endeshe biz de babalar jýrgen jolmen jýruge tyrysuymyz kerek», - dep parasatty pikirimen bólisti.

Bas mýfty sheyh Ábsattar qajy Derbisәli hazret Husam ad-din Syghnaqidyng úrpaghy ýlken ghalym, akademik Súltan Sartaevty da 85 jyldyq mýshel toyymen qúttyqtap, onyng shygharmashylyghy turaly, qazaq ghylym, bilimine qosqan sýbeli ýlesi jayly da pikir bildirdi.

«Núr-Mýbәrak» uniyversiytetining prorektory Shәmshadin Kerim juyrda ghana jaryq kórgen «Syghnaqy sanlaghy» atty enbeginde ghúlama babamyz jayly ghylymy derekterdi kitapqa engizgenin mәlimdedi.

Belgili tarihshy-arheolog, ghalym, professor Sәiden Joldasbaev kópten Syghnaq qalasyn zerttep jýrgenin, soghan baylanysty keleli oilarymen bólisti.

 

Aghabek QONARBAYÚLY,

QMDB-nyng baspasóz hatshysy

0 pikir