Dýisenbi, 20 Mamyr 2024
Janalyqtar 2606 0 pikir 14 Shilde, 2009 saghat 19:29

Ayjan KÓShKENOVA. Reyhstagta tandandyrghan tórt sәt

Reyhstag – nemister ýshin airyqsha simvol. Onda «demokratiya jýregi» sanalatyn Germaniya Bundestagy ornalasqan. Reyhstagtyng batys jaghyndaghy mandayshasyna «nemis halqyna» dep oiyp jazylghan. Alayda talay tarih túmshalanghan zәulim ghimarattan nemisting ghana emes, qazaqtyng da qoltanbasyn taptyq...
REYHSTAGTA QOLTANBASYN QALDYRGhAN KIM?
Reyhstag qabyrghalaryn oiqyshtaghan zenbirek oqtarynyng izderi ghana emes, sovet sarbazdarynyng qoltanbalary da sol kýii saqtalghan: «Armanym oryndaldy», «Ne eksen, sony orasyn», «Qiraghan Berlinning ýiindilerin qarap shyqtyq. Aytarlyqtay riza boldyq»... Kýiemen kishkentay jýrekting suretin salyp, onyng ishine ózining jәne ghashyghynyng atyn oiyp jazghandar da bar...
Berlin ýshin shayqas 1945 jyly 21 sәuirde, Reyhstag ýshin tartys 29 sәuirde bastalghan. Biraq qandy qaqtyghys tek 2 mamyr kýni ghana әreng ayaqtaldy. Jýzdegen myng soldat opat bolghan shayqas eng qandy qaqtyghystardyng biri retinde tarihta qaldy.
Zәulim ghimaratty tóbesine deyin shimaylaghan jazulardy qarap kele jatyp, kenet «Alma-Ata» degen sóz birden kózime shalyndy. Joghary jaghynda qazaq soldatynyng familiyasy jazylypty (surette). Birge kele jatqan múrajay qyzmetkeri búl qoltanbanyng iyesi әli kýnge deyin tabylmaghanyn aitty.

Reyhstag – nemister ýshin airyqsha simvol. Onda «demokratiya jýregi» sanalatyn Germaniya Bundestagy ornalasqan. Reyhstagtyng batys jaghyndaghy mandayshasyna «nemis halqyna» dep oiyp jazylghan. Alayda talay tarih túmshalanghan zәulim ghimarattan nemisting ghana emes, qazaqtyng da qoltanbasyn taptyq...
REYHSTAGTA QOLTANBASYN QALDYRGhAN KIM?
Reyhstag qabyrghalaryn oiqyshtaghan zenbirek oqtarynyng izderi ghana emes, sovet sarbazdarynyng qoltanbalary da sol kýii saqtalghan: «Armanym oryndaldy», «Ne eksen, sony orasyn», «Qiraghan Berlinning ýiindilerin qarap shyqtyq. Aytarlyqtay riza boldyq»... Kýiemen kishkentay jýrekting suretin salyp, onyng ishine ózining jәne ghashyghynyng atyn oiyp jazghandar da bar...
Berlin ýshin shayqas 1945 jyly 21 sәuirde, Reyhstag ýshin tartys 29 sәuirde bastalghan. Biraq qandy qaqtyghys tek 2 mamyr kýni ghana әreng ayaqtaldy. Jýzdegen myng soldat opat bolghan shayqas eng qandy qaqtyghystardyng biri retinde tarihta qaldy.
Zәulim ghimaratty tóbesine deyin shimaylaghan jazulardy qarap kele jatyp, kenet «Alma-Ata» degen sóz birden kózime shalyndy. Joghary jaghynda qazaq soldatynyng familiyasy jazylypty (surette). Birge kele jatqan múrajay qyzmetkeri búl qoltanbanyng iyesi әli kýnge deyin tabylmaghanyn aitty.
Qabyrghalardy torlaghan júmbaq jazulardyng arasynan tek ýsh adam ghana ózderining qoltanbalaryn tapqan. Mysaly, reseylik professor Boris Sapunov ózining Reyhstagtaghy qoltanbasyn tek 53 jyl ótkende kórgen. Al taghy bir ukraindyq әiel Nosova soghys kezinde konslageride bolghan әielder delegasiyasy qúramynda Reyhstagty aralap jýrip, kezdeysoq kýieuining aty-jónin oqyp, quanghanynan jylap jibergen. «Onyng «Qúdaygha shýkir! Qúdaygha shýkir!» deuge ghana shamasy jetti», – deydi múrajay qyzmetkeri. Ol Reyhstag qabyrghasyna mәngige qoltanbasyn qaldyrghan almatylyq ardagerding de bir kýni tabylyp qalatyndyghynan ýmitti...
BUNDESTAG – ESIGI AShYQ ÝI
Kezinde totolitarizm úyasy bolghan ghimarat býgin demokratiyanyng ordasyna ainalghan. Berlin qamaly qúlaghannan keyin 1991 jyly Germaniya Budenstagy Reyhstag ghimaratyna kóship keluge sheshim qabyldaghan. Sodan keyin jóndelip, parlament júmysyna layyqtalghan ghimarat adamdar eng kóp baratyn oryngha ainalypty. 1999 jyldan beri múnda әlemning týkpir-týkpirinen kelgen 13 mln astam adam bolghan.
Bundestagtaghy manyzdy pikirtalastar televiziya men radio arqyly elge tikeley taratylyp qana qoymaydy, kez kelgen qarapayym azamat otyrysty parlament zalynda otyryp, baqylay alady. Reyhstagta olargha arnap 400 oryndyq, alty shaghyn minbe jasalghan. Sol jerde jurnalister, qonaqtar jәne jay qatardaghy azamattar halyq qalaulylarynyng tartysyn tóbeden tamashalay alady. Parlament dәl alaqanynda túrghanday әser qaldyrady. Nemis jastaryn kórermender arasynan ghana emes, ortadaghy zalgha jayghasqan deputattar arasynan da kezdestiru onay.
STUDENT DEPUTATTAR
Jas deputat – Germaniya parlamenti ýshin tansyq qúbylys emes. Mysaly, 90 Odaghy/Jasyldar partiyasynyng ókili Anna Lurmann 2002 jyly mektep attestatymen qosa deputat mandatyna qol jetkizdi. Álbette jas sayasatker 13 jasynan bastap «jasyldar» qyzmetine belsendi týrde aralasqan. Búl boyjetken osymen ekinshi mәrte parlamentting eng jas deputaty atanghan. 2006 jyly Lurmannyng parlamentte júmys isteumen qatar, joghary oqu oryndarynda oqityn bes student әriptesi bolghan.
PARLAMENTTIK GhIBADATHANA
Reyhstag ghimaratynda bәri múqiyat oilastyrylghan. Tipten deputattardyng bir sәt qúdaygha jalbarynyp, tәubesine kelui ýshin arnayy bólme jabdyqtalghan. Sessiya kezinde deputattar tanertengi hristiandyq diny ghúryptaryn jasau ýshin sol bólmege barady. Dusselidorftyq suretshi Gunter Uekker әshekeylegen búl bólme bir sәt oigha shomyp, meditasiya jasaugha layyqtalghan.

 

 

 

Ayjan KÓShKENOVA
“Ayqyn” gazeti

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2183
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2579
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2490
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1678