Kóp jyldar boyy adamnyng qúqyqtary men bostandyqtary týsinigining sipattamalyq belgileri boyamalanyp keldi. Qogham mýshelerine qúqyq - búl proletariat pen partiya mýddesi dep sanagha qúiyldy. Shynynda qúqyq adam tabighatyna tәn bostandyq normalary ekendigin tәuelsizdik alghannan keyin úghynghanymyz ras.

«Biz, ortaq tarihy taghdyr biriktirgen Qazaqstan halqy», - dep bastalatyn bizding Konstitusiyamyzdaghy osy sózderde jana ashyq azamattyq qogham ornatudy maqsat etken halqymyzdyng tarih sabaqtastyghy toghysyp jatyr. Ol elimizde ómir sýrip jatqan barlyq últtar men úlystardyng birligi men beybit ómirin qamtamasyz etetin jәne kepildik beretin óte manyzdy qújat. Osy Býkilhalyqtyq referendumda qabyldanghan qoldanystaghy Ata Zanymyz elimizde ekonomikalyq jәne әleumettik, sayasy reformalardy jýzege asyryp, qoghamdy demokratiyalandyru isinde ózining jasampazdyghynan Qazaqstan halqyna qyzmet etip otyr.

Kóp jyldar boyy adamnyng qúqyqtary men bostandyqtary týsinigining sipattamalyq belgileri boyamalanyp keldi. Qogham mýshelerine qúqyq - búl proletariat pen partiya mýddesi dep sanagha qúiyldy. Shynynda qúqyq adam tabighatyna tәn bostandyq normalary ekendigin tәuelsizdik alghannan keyin úghynghanymyz ras.

«Biz, ortaq tarihy taghdyr biriktirgen Qazaqstan halqy», - dep bastalatyn bizding Konstitusiyamyzdaghy osy sózderde jana ashyq azamattyq qogham ornatudy maqsat etken halqymyzdyng tarih sabaqtastyghy toghysyp jatyr. Ol elimizde ómir sýrip jatqan barlyq últtar men úlystardyng birligi men beybit ómirin qamtamasyz etetin jәne kepildik beretin óte manyzdy qújat. Osy Býkilhalyqtyq referendumda qabyldanghan qoldanystaghy Ata Zanymyz elimizde ekonomikalyq jәne әleumettik, sayasy reformalardy jýzege asyryp, qoghamdy demokratiyalandyru isinde ózining jasampazdyghynan Qazaqstan halqyna qyzmet etip otyr.

Osydan on jeti jyl búryn elimizde demokratiyalyq bastaulargha sýiengen Konstitusiyalyq qúrylystyng qalyptasu ýderisi bastalyp, jana memlekettik ins­tituttar qúryla bastady. Konstitusiya memlekettik qúqyq jýiesin reformalaudyng bazasy boldy. Qogham, memleket jәne túlghanyng ózara baylanysynyng konstitusiya­lyq-qúqyqtyq auqymy keneydi. Memlekettik instituttardy konstitusiyalyq reformalau adam men azamattardyng qúqyqtary men bostandyqtaryn qamtamasyz etuge baghyttalyp, joghary halyqaralyq-qúqyqtyq standarttardyng sayasiy-qúqyqtyq tәjiriybesine ene bastady.

Túlgha qúqyghynyng basymdyghy engen demokratiyalyq konstitusiyalyq qúrylys filosofiyasy әleumettik qúndylyq bolyp sanalady. Konstitusiya qogham demokra­tiyalyq qúrylysynyng negizi bolyp tabylghandyqtan, ol demokratiyany reformalaudyng basty kepili. Sondyqtan ol memleket pen qogham tarapynan erekshe qorghaluy tiyis. Memleketting Negizgi Zany - búl qúqyqtyq jýiening yadrosy, býkil zannamalyq qújattar negizdeletin fundament, memleketting demokratiyalyq damuynyng tiregi men memlekettik qúqyq ózgeristerining prosesi. Ol qoghamdaghy túraqtylyqtyng negizi.

Sayasy rejiym, әleumettik-ekonomikalyq damudyng dengeyi, sayasy basqarudyng dәstýrleri men qúrylymdaryna qaramastan barlyq elderding negizgi mindeti sayasy túraqtylyqpen qamtamasyz etu bolyp tabylady. Adamzat qoghamynyng damu tarihy kórsetkendey, sayasy túraqtylyqqa jetuding mindetteri memlekettik den­geymen qatar, memleketaralyq qatynastar jaghdayynda da sheshiledi. Osy mәselelerdi sheshudegi eng basty faktor bolyp memleket jәne onyng qúqyqtyq, moralidyq normalaryna sýiengen instituttary sanalady. Sayasy túraqtylyq mәselesi qoghamnyng modernizasiyalanuy ýderisinde manyzdy oryngha iye. Óitkeni, osy jolda jýrgen memleket әleumettik qayshylyqtar men kóptegen qaqtyghys­tardyng payda boluyna yqpal etedi.

Elbasy N.Á.Nazarbaev osydan 12 jyl búryn Ata Zanymyzdyng bes jyldyghynda: «Halyq ózining egemen qúqyn paydalanyp, qabyldaghan Konstitusiya qol súghylmas qasiyetke, joghary zandyq qana emes, ruhani-adamgershilik kiyege ie bolady, sóitip ol qazaqstandyq patriotizmdi tәrbiyeleuding irgetasyna ainalady», - dep aitqan bolatyn. Osyghan baylanysty qazirgi Qazaqstandaghy qoghamdy biriktirudegi negizgi faktor jәne túraqtylyqty qamtamasyz etu men memlekettilikti bekitude patriotizmning orny zor. Sondyqtan býgingi kýndegi patriottyq tәrbie qazaqstandyq azamattardyng sayasy sanasyndaghy eng negizgi mәsele bolyp tabyl­maq.

Býgingi sharttarda memlekettilikti patriotizm negizderimen qalyptastyru qoghamnyng modernizasiyalanuyna yqpal etuimen qatar, onyng qauipsizdigin de qamtamasyz etedi. Biraq, últtyq qúndylyqtary aiqyndalghan memlekette ghana últtyng ózin-ózi tanu, últtyq maqtanysh sezimderi tuyndaydy. Sondyqtan osy ýderistegi jetekshi ról patriottyq tәrbie berudegi normativtik-qúqyqtyq bazalargha tolyqtay sýiengen memleket instituttaryna jýkteledi. Qoghamdyq úiymdar patriottyq júmystar jýrgizude úiymdastyrushylyq, qúqyqtyq jәne ekonomikalyq qiynshylyqtargha úrynatyny jasyryn emes. Olargha memleketting tikeley belsendi kómegi qajet. Kóptegen qoghamdyq úiymdar mәseleni ózindik kózqarastarmen baghalap, kóp bóligi patriottyq tәrbie beru jýiesine aralaspaydy. Osyghan sәikes memleket patriottyq tәrbie berude azamattyq qogham instituttaryn aralastyruy qajet.

Elbasy N.Á.Nazarbaevtyng 2005 jylghy «Qazaqstan ekonomikalyq, әleumettik jәne sayasy jedel janaru jolynda» atty Qazaqstan halqyna Joldauynda qoldanylyp jýrgen Konstitusiyamyzdyng әleuetin odan әri paydalanu jóninde bylaysha oy órbitedi: «Bizding Konstitusiyamyzdyng әlemde demokratiyalyq qoghamnyng negizgi mindetterine sәikes keletini tanylyp otyr. Eger atyna syn aitylyp jýrse, onyng erejelerining oryndaluyna qatysty bolyp jýr. Býkil әlemde demokratiya men zandy saqtau ajyraghysyz bolyp tanylady».

Jalpy elimizding Konstitusiyasy jinaqy týrde, qysqa tújyrymdalghan, elimizding negizgi sipattamasyn, qoghamnyng sayasi, ekonomikalyq jәne әleumettik negizin, demokratiyalyq bastamalaryn kórsetip berdi. Ol elimizding negizgi qúndylyqtary - tәuelsizdik, beybitshilik pen túraqtylyqtyng kepili. Árbir el azamatynyng endigi paryzy - osy qúndylyqtardy saqtau. Ata Zanymyzdy qadirleu, zandaryn oryndau, Elbasymyzgha qyzmet etu barshamyzdyng qasterli mindetimiz. Ol elimizding sayasy jәne etnosaralyq túraqtylyghymyzdyng negizi bolyp tabylady.

Múrat Órlenbayúly NASIMOV,

sayasy ghylymdardyng kandidaty,

Qyzylorda «Bolashaq» uniyversiyteti

tehnika, ekonomika jәne qúqyq

fakulitetining dekany

«Abay-aqparat»