Reseyde Memlekettik Dumagha saylau nauqany ayaqtaldy. Putin saylaugha bir apta qalghanda karantindik oqshaulanugha ketken edi. Oghan Resey preziydentining janyndaghy birqatar adamnyng virus júqtyruy sebep bolghan. Putinning onlayn dauys beretini aityldy. 

Biylghy saylaugha Reseyde 14 partiya qatysuda. Saylaudyng negizgi kezeni 17-19 qyrkýiekte ótti, al qazirgi uaqytta dauystardyng 60%-y sanaldy. Saylaudyng ereksheligi dauys beru onlayn jәne dәstýrli formatta ótip jatyr. Sonymen qatar6 Navalinyy jaqtastary biylghy saylaudy baqylau maqsatynda arnayy elektrondy bottar jasap, ony telegramda keninen qoldanbaq boldy. Degenmen6 Resey biyligi 17 qyrkýiekte ol bottardy Resey aumaghynda búghattap tastady.

Putin alghash bolyp dauys berudi bastady. Alayda Resey preziydentining dauys berui Reseyde ýlken daugha ainaluda. Oghan sebepker eki jayt. Birinshiden, Putin onlayn dauys beru kezinde úyaly telefon qoldanbaghan. Al ol dauys beru barysynda boluy mindetti, sebebi úyaly telefongha arnayy SMS keledi. Búl súraqqa Peskov:

«Putin kómekshilerining telefonyn qoldandy, sebebi onyng ózinde úyaly telefon joq», - dep jauap qatty.

Ekinshi faktide Putinning qolyndaghy saghatqa Tvitter qoldanushylary nazar audarghan. Onda 17 qyrkýiekti emes, 10 qyrkýiekti kórsetip túrghan. Búghan qatysty Peskov bylay dedi:

«Ia, rasymen saghatta 10 qyrkýiek kórsetilgen, alayda Putin 17 qyrkýiekte dauys berdi. Ol jay ghana saghattan kýndi qaramaydy, qate kýn túrghanyn bayqamaghan», - dedi. Degenmen búl aqtalulargha halyq senbedi. Olar:

«Putin dauys beru prosesin aldyn-ala jazyp, ony tikeley efir ispetti kórsete saldy», - degendi aituda.

Saylaugha qatysty shetel jurnalisteri men baqylaushylar da týrli pikirler aityp jatyr. Mysaly «Irish Times» irlandiyalyq basylymy Reseydegi saylaugha qatysty bylay dep jazdy:

«Elde ekonomikalyq nemese qoghamnyng ózge salasynda jaghday mәz emes sәtte halyq oghan biylikti kinәli dep tauyp, saylauda qarsy júmys jasaytyny liyberaldy әlemde qalypty jayt qoy. Álem elderi onaylyp kele jatqanda, kýnine kovidten kemi 800 adam kóz júmyp jatqan Reseyde de solay bolady dep boljam jasaugha bolar edi. Alayda Reseyde búrmalau orasan zor bolatynyn eskere otyryp, qanday da bir ózgeris bolady deu qiyn». 

«New York Times» basylymy bolsa Reseydegi saylau әdilet pen shyndyq ataulyny bilmeytinin jazypty. Tanymal basylym Reseyde shynayy dauys beru joldaryn biylikting búghattap jatqanyn, Apple men Google dauys berudi baqylaytyn «Navalinyi» qosymshasyn japqanyn da aita ketken.

«Ótken jylghy preziydent saylauynan keyin Belarusi elinde bolghan tolqular Kremlidi oigha salyp, endi olardyng barynsha saq boluyna yqpal etkendey. Mәskeude polisiya qyzmetkerleri tiyelgen avtobustar tolyp túr, alayda qanday da bir ashyq qarsylyq bayqalghan joq», - dep jazdy.

«Independent» tilshisi Oliyver Kerroll Reseydegi saylaudy jazu ýshin, arnayy saylau uchaskesine baryp kórgen. Ol bylay deydi:

«Biylik saylauda dauys berushiler barynsha qatysyp, oidyng pluralizmi bar dese de, shynayylyq oghan jaqyn emes. Osinovodaghy №2822 dauys beru uchaskesi Qazan men Tatarstannyng auyldyq aimaqtarymen shektesetin tústa ornalasqan. Búl jerde týrli kózboyaushylyq jasaugha bolady. Búl qaladan aitarlyqtay lysta jatyr, sondyqtan búl jerge oppozisiyalyq kýshter baqylaushylardy jibere almaydy. Mәdeny túrghydan da alysta, sondyqtan jergilikti halyq demokratiyagha qaraghanda, dauys berude bas shúlghudy dúrys kóredi», - dep jazdy.

Reseydegi dauys beru keshe ayaqtaldy. Boljam boyynsha dauys beruge qúqyghy barlardyng 48%-y osy qúqyqty qoldanghan. Al alda «Edinaya Rossiya» keledi. Biylik kýtkendey..

Ashat Qasenghaliy

Abai.kz