Osynday oqighanyn, yaghny 1991 jyldyng 7 qyrkýiegindegi  Qazaqstan Kompariyasynyng kezekten tys XVIII sezining artyn kýtkender bәri yn-shynsyz tez óte shyghady degen oida boldy. Sol kezdegi «Egemendi Qazaqstan» (1991 jyldyng mausymyna deyingi atauy «Sosialistik Qazaqstan» qazirgi «Egemen Qazaqstan» - Abay kz) jәne «Kazahstanskaya pravda» gazetterinde әuelgisinde sezd prezidiumyna segiz adam saylandy dep jazady. Osy jayynda qos basylym mynanday qyzyqty oqighany qalam úshyna iliktirdi: «Osy kezde zaldan dauys shyghyp: «Joldas tóragha, búl netkeniniz? Tamyz putchasyn segiz adam úiymdastyrghan edi ghoy!...

Osydan keyin zalda «dúrys aitady dúrys» degen aiqay-shu bastalyp. Aqyr ayaghy prezidium mýsheligin bir adam qosyldy».

Orys tildi slavyan nәsilinen shyqqan mәskeushil delegattar tribunadan úiymdastyru komiytetine partiyany taratu turasynda úsynys aitqan últty qazaq qos sheshendi quyp týsirdi. Jәne  «Kompartiya esti, ona doljna jiti!» - dep aiqaygha basty. Osy sezde Elbasymyz eki ret sóz alyp sóilep, Qazaqstandaghy KOKP óz bedelinen birjola aiyrylghandyghyn mysaldarmen naqty dәleldep, Baltyq boyynda, Reseyde, Armeniyada ózge de Kenestik respublikalarda onyng óz ómir sýruin toqtatqandyghyn jәne oghan zanmen tyiym salynghandyghy turasynda sóz etip saliqalyqpen jinalghandardy aqylgha shaqyrdy. Tek týsten keyin ghana kәrine mingen kommunister óz tәubesine kelip, sabasyna týskendey boldy.

Degenmen sezd kompartiyany taratqanymen jana partiya qúru tóniregindegi dau-damay keninen óristedi. Búl dau-damaydyng basty ózegine onyng atauy ainaldy. Núrsúltan Nazarbaev «Qazaqstannyng halyq birligi partiyasy//Partiya narodnogo edinstva Kazahstana» degen ataudy úsynghanymen delegattardyng kópshiligi ony qoldamay, jana qúrylymgha «Qazaqstannyng sosialistik partiyasy//Sosialisticheskoy partiey Kazahstana» (ary qaray – «QSP» – Abay kz)  degen ataudy jaqtap dauys berdi.

YN-ShYNYSYZ ÓTKEN PARTIYaNY JERLEU

Kezinde aspandaghy aiday bolghan Kompartiyanyng ómirden ozuyna baylanysty Baltyq boyynda, Ukrainada, Mәskeu, Leningrad jәne basqada resey aimaqtarynda oryn alghan qaqtyghystar men kisi ólimi oryn alghan soyqandyqtargha qaraghanda elimizde kenestik dәuirdegi partiyalyq ómirmen qoshtasu yn-shynsyz ótti desek te bolady.

Sonymen, Elbasymyzdyng 25 tamyzdaghy «Qazaq KSR territoriyasyndaghy KOKP mýlki turaly» atty Jarlyghyn oryndau barysynda respublika ýkimeti óz qaulysyn shygharyp, soghan sәikes әr nәrseni óz oryna qoi tirligin qolgha aldy. Birinshi kezekte atalghan qaulynyng qújaty Memmenshikke, Qarjy ministrligine, Últtyq bankige, Memstatkom-ge jәne basqada organdargha 10 kýnning ishinde Qazaqstan aumaghyndaghy búrynghy KOKP menshigine tizimdeu jasau mindettedi. Búghan kәsiporyndar, úiymdar men mekemelerdegi parkom menshigi engen joq. Olar eshbir baghalausyz sharuashylyq jýrgizushi úiymdardyng menshigine qaytarylyp berildi.

Atalghan iske QazKSR Memkomiytetining jana ekonomikalyq qúrylymdardy demeu, monopolistik is-әreketti shekteu bólimi aralasty. Búl orayda QazKSR Memkomiytetining jana ekonomikalyq qúrylymdardy demeu, monopolistik is-әreketti shekteu bólimi Memmenshik, Qarjy ministrligimen birlese otyryp, ashkóz partiya basshylary dýrbeleng sәtti sәtimen paydalanyp bauyryna basqan partiyalyq mýlikti qaytaru, menshiktep alyp jalgha berudin, kommersiyalyq qúrylymdardyng jarghylyq qoryna engizushiliktin, sheteldikterding qatysuymen Birlesken kәsiporyn qúrulardyng aldyna aludy qolgha aldy. Degenmen biraz dýnie talan-tarajgha týsip te ketti. Ayaq astynan qyzmet babymen KOKP mýlkin paydalanyp, kózin tauyp bay-baghylan atanghandar qatary ósti.

Osy tapsyrmany oryndaushylargha partiya mýlkin jeke bas paydasyna jaratushylardyng jolyn kesu mindeti qoyyldy. Partiyalyq menshikte orgtehnika, mebeli jәne avtomashinalardan bastap, kóp qabatty ýiler men tútas ghimarattar kesheni boldy. Respublikanyng IIM últtyq menshikke alynatyn dýniyelerdi talan-tarajgha salu men úrlap-jyrlaudyng aldyn alugha jәne ony qorghaugha alugha qatysty arnayy búiryq berildi.

Últtyq jәne kommersiyalyq bankterge partkomiytetterding esepshottarymen júmys istes bolugha tyiym salyndy. Olargha tek enbekke jaramsyzdyq paraghyn, partiya qyzmetkerlerining júmyssyzdyq ótemaqysyn әm aqyrghy alatyn ailyghyn ghana tóleuge rúqsat etildi.

Osylaysha KOKP kórin qazghan 1991 jyldyng tamyz oqighasynan keyin qazaq jerinde mýldem jana sayasy kýshter ómirge kelip, últtyq parlamentarizmdi damytugha óz ýlesterin qosa bastady. Qazaqstandaghy kompartiyanyng taratyluy jana sayasy qozghalystar dәuirining esigin ashty.

Jalghasy bar...

Abai.kz