Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Biylik 1999 0 pikir 27 Shilde, 2021 saghat 19:40

Auyl әkimderin saylau oblystarda qalay ótti?

Elimizding saylau jýiesin damytu ýnemi iske asuda. Sebebi demokratiya qashanda ózgeris pen damudy qalaydy. Al ol ýshin sayasy instituttar men sayasy prosester de ýnemi ózgeriste boluy abzal. Sondyqtan da memleket basshysy Qasym-Jomart Kemelúly Toqaev saylau sharttaryn ózgertudi úsyndy. Atap aitqanda auyl әkimderi tikeley auyl halqynyng tandauy negizinde iske asuy tiyis. Búl saylau nauqanynyng damuyna tikeley әser etedi. Preziydent odan bólek Parlament saylauyna qatysty da ózgeristerdi enguzi kerektigin atap ótken bolatyn. Chghny partiyalar ýshin shekti meje 7 payyzdan 5 payyzgha deyin týsti. Búl saylaugha qatysqysy keletin partiyalar sanyn arttyryp, sayasy bәsekelestikti jarqyn ete týspek. Biyl alghash ret auyl әkimderin saylau nauqany ótti. Saylau qalay ótti, kimder qatysty, nәtiyjesi qanday?

2021 jyldyng mamyr aiynyng sonynda Qazaqstan Preziydenti saylau zannamasyna týzetulerge qol qoydy, oghan sәikes audandyq manyzy bar qalalar, auyldar, auyldar men auyldyq okrugterding әkimderi tikeley saylau arqyly saylanady.

Auyl әkimderining alghashqy saylauy 2021 jyldyng 25 shildesine - keybir әkimderding ókilettik merzimi ayaqtaluyna 10 kýn qalghanda belgilendi. Saylau ótkizilgenge deyin 40 kýn búryn jariyalandy.

Saylau zannamasyna engizilgen ózgeristerge sәikes, qazirgi әkimning ókilettik merzimi ayaqtalghan jaghdayda, saylau 40 kýn búryn jariyalanady jәne saylau merzimi ayaqtalugha 10 kýn qalghanda ótui tiyis. Aghymdaghy jyldyng 26 mausymynda kandidattardy úsynu bastaldy, ol 9 shildege deyin sozyldy. Qazaqstannyng barlyq oblystarynda qalalyq jәne audandyq aumaqtyq saylau komissiyalary audandyq manyzy bar qalalar, auyldar, auyldyq okrugter әkimderining saylauyn dayyndau men ótkizu ýshin saylau okrugterin qúrdy jәne saylaudy dayyndau men ótkizu boyynsha negizgi is -sharalardyng merzimderin bekitti. 15 shildede Qazaqstanda auyldyq okrug әkimderine kandidattardy tirkeu ayaqtaldy jәne 15 shildede ýgit nauqany bastaldy. Saylau nauqanynyng merzimi 30 kýndi qúraytynyn esterinizge salamyz.

25 shildede, astana uaqyty boyynsha tanghy saghat 07:00 -de, Qazaqstannyng barlyq aimaqtarynda oblystyq manyzy bar qalalardyn, auyldardyn, kentterdin, auyldyq okrugterding әkimderin saylau bastaldy. QR OSK mәlimeti boyynsha, saylaugha 2297 kandidat qatysqan. Sayasy partiyalardan 878 adam kandidat boldy - 38,2%, ózin -ózi úsynghan kandidattar - 1419 - 61,8%. Ýmitkerlerding ishinde 458 әielder men 1839 erler bar. Dauys beru 14 aimaqta 1847 saylau uchaskesinde ótken. Nәtiyjelerge keler bolsaq.

Aqmola oblysy boyynsha nәtiyje bylay boldy. Oblysta 95 auyl әkimi saylandy - búl respublikadaghy eng ýlken san. «Saylaushylardyng qatysuy 75,7% boldy» dep habarlady Aqmola oblystyq saylau komissiyasynyng tóraghasy Manarbek Sәduov ónirlik kommunikasiyalar qyzmetining brifinginde.

290 kandidattyng 76-sy «Núr Otan» partiyasynan, 6-sy QÚTP-dan, 5-i «Aq jol» QDP-nan jәne «Auyl» HDP men «ADAL» PP-dan bir ókilden, 201-i ózin-ózi úsyndy. 11 okrugte tek ózin-ózi úsynghan kandidattar ghana kandidat boldy. Janadan saylanghan әkimderding 74 -in «Núr Otan» partiyasy, 3 -in QPP, 2 -in «Aq jol» jәne bir kandidattan «Auyl» men «ADAL» partiyalary úsyndy. Oblysta saylanghan әkimderding eng jasy 29 jasta bolsa, jasy eng ýlkeni 52-de.

Aqtóbe oblysynda da auyl әkimderin saylau tartysty ótti. Oblysta 35 saylau okruginde әkim saylauy ótti. Bulleteniderge 105 ýmitkerding aty -jóni engizildi. Aqtóbe oblystyq saylau komissiyasynyng hatshysy Eset Shәngereevting aituynsha, barlyq 35 okrug boyynsha әkimder dauys beru nәtiyjeleri boyynsha saylandy. Olardyng ishinde: «Núr Otan» partiyasy úsynghan - 28 adam, «Auyl» – 2, «Aq jol», «ADAL» jәne Qazaqstan halyq partiyasynan - әrqaysysy 1 adam. Janadan saylanghan taghy eki әkim ózin-ózi úsynady.

Saylanghan әkimderding 28-i memlekettik qyzmetshi, 1-i kommersiyalyq qúrylymdardyng ókili, 5-i budjettik úiymdardyng qyzmetkerleri, 1-ui uaqytsha júmys istemeydi. 5 әkim - әielder. Saylanghan әkimderding ortasha jasy - 46, eng jasy - 26, al eng ýlkeni - 62 jasta.

Almaty oblysyndaghy saylau qyzyqqa toly boldy deuge tolyq negiz bar. Almaty oblysynda 25 shildede 16 audan men bir qalada saylau ótti, túrghyndar 71 әkimdi saylady. Bulleteniderge 235 kandidat engizildi. Eng ýlken bәseke Talghar audanynyng Besqaynar auyldyq okrugindegi әkimning ornyna boldy - onda 6 ýmitker tirkeldi. Almaty oblystyq saylau komissiyasynyng aqparaty boyynsha saylaushylar tizimine 221952 azamat engizilgen. Dauys beruge 67,5% adam kelgen. Saylanghan әkimderding ishinde 60-yn sayasy partiyalar úsyndy, 11-i ózin-ózi úsyndy. Saylanghan 71 әkimning 53 -i memlekettik qyzmetshi, onyng ishinde 39 -y әkim mindetin atqarushy. Eki әkim - әielder.

Saylauda jeniske jetkenderding ortasha jasy 46,2 jas, al eng jas әkim 27 jasta - Birjan Mahatov (Eltay auyldyq okrugi, Qarasay audany), eng ýlkeni - 62 jasta Júman Myqybaev (Baltabay auyldyq okrugi, Enbekshiqazaq audany).

Atyrau oblysynyn halqy da saylaudan tys qalmady. Sayasy nauqangha barynsha qatysty. Atyrau oblysynda 25 shildede 18 saylau okruginde auyl әkimderining saylauy ótti. Saylau okrugteri boyynsha 44305 azamat saylaushylar tizimine engizildi, olardyng 32981 -i dauys beruge qatysty, qatysushylardyng sany 74,4% shekti qúraghan. Ákim bolugha ýmitkerlerding jalpy sany - 52 adam.

Oblystyq aumaqtyq saylau komissiyasynyng tóraghasy Azamat Aymanakumovtyng aituynsha, Atyrau oblysynda saylanghan 18 әkimning 15-i «Núr Otan» partiyasynan, taghy bireui «ADAL» sayasy partiyasynan, sonday-aq ózin-ózi úsynghan eki kandidattan әkim tizginin qolgha alghan.

Shyghys Qazaqstan oblysy da auyl әkimderin saylau nauqanyn ýlken ýmytpen qarsy aldy. Abay tughan ólkening halqy sayasy nauqangha barynsha say dayyndalypty. Shyghys Qazaqstanda 25 shildede 77 okrug boyynsha auyl, kent, auyldyq okrug әkimderi saylandy. Ónirlik kommunikasiyalar qyzmetinde ótken brifingte habarlaghan oblystyq saylau komissiyasynyng tóraghasy Ersayyn Nәbiyevting aituynsha, okrugter boyynsha saylaushylar tizimine 111 mynnan astam adam engizilgen. Dauys beruge oblystyng 101 mynnan astam saylaushysy qatysty, osylaysha qatysushylardyng jalpy sany 90,9% qúrap, joghary kórsetkishti kórsetken. Saylau komissiyasy oblystaghy auyldyq әkimderding saylauyna 232 adamdy kandidat retinde tirkedi. Onyng ishinde oblys túrghyndary 77 jergilikti әkimshilik basshysyn tandady.

Jambyl oblysynda auyl әkimderin saylaugha halyq belsene qatysty. Jyr alybynyng tughan jeri osylaysha jana ózgeristerge senim bildirgen. Oblystyq saylau komissiyasynyng mәlimeti boyynsha, saylaushylar tizimine 104,4 myngha juyq jambyldyqtar engizilgen, olardyng 94,6 mynnan astamy dauys beruge qatysqan. Búl saylaushylardyng 90,66 payyzy dauys berdi degen sóz.
38 okrug boyynsha barlyghy 111 kandidat úsynyldy. 89 saylau uchaskesinde qoghamdyq birlestikterden, kommersiyalyq emes úiymdardan jәne sayasy partiyalardan 651 baqylaushy otyrghan. Olar saylaudyng taza әri әdiletti ótuin qadaghalaghan. Jalpy oblysta 38 әkim saylandy, olardyng 13-i qaytadan qyzmetke kiristi.

Batys Qazaqstan oblysynyn halqy búl saylaudy 31 okrugte ótkizdi. Bulleteniderge 81 ýmitker engizildi. BQO ónirlik kommunikasiyalar qyzmetinde ótken brifingte oblystyq saylau komissiyasynyng tóraghasy Ghaysa Qapaqov aitqanday, janadan saylanghan 31 әkimning 23-i - memlekettik qyzmetshiler. Sonyng ishinde 17 auyldyq okrug boyynsha qayta saylanghan. Saylaudyng taghy 3 jenimpazy - kommersiyalyq qúrylymdardyng ókilderi, 5-budjettik úiymdardyng qyzmetkerleri. Ákimderding arasynda bir әiel bar. Ortasha jasy - 45,5 jas (eng kishisi - 31, ýlkeni - 60).

Qaraghandy oblysyndaghy auyl әkimderining alghashqy saylauy barlyq 75 okrug boyynsha ótti dep tanyldy. Oblystyq saylau komissiyasynyng tóraghasy Erqar Aymaghambetov saylaushylardyng qatysuy 76% bolghanyn aitty. Kómir aimaghyndaghy 81 myng auyl túrghynynyng 62 myngha juyghy dauys beru qúqyghyn paydalandy. Bulleteniderge auyl әkimderine ýmitker 257 adamnyng aty -jóni engizildi. 75 adam jenimpaz atandy.

Qostanay oblysynda 168 eldi mekendi qamtityn 65 saylau okruginde saylau ótti. Saylau kýni 178 saylau uchaskesinde dauys beru boldy. Saylaushylar tizimine 46799 adam engizildi. Ónirdegi saylaushylardyng qatysuy 84,4% qúrady.

Qyzylorda oblysynda da saylau tartysty boldy. Aral ónirinde 43 gradus ystyqqa jәne qiyn sanitarlyq-epiydemiologiyalyq jaghdaygha qaramastan, auyldyq okrug әkimderin saylau ýshin sayasy oqighanyng manyzdylyghyn rastaytyn saylaushylardyng joghary belsendiligi bayqaldy. Jalpy saylaushylardyng qatysuy 83,58% qúrady. 54 saylau uchaskesine 30149 qyzylordalyq bardy, olar 40 bos әkimdik oryngha ýmitker 122 kandidattyng taghdyryn anyqtady. Aymaqtaghy saylau ashyq jәne zangha tolyq sәikes boldy. Saylau uchaskelerine 600-den astam baqylaushy keldi. Dauys beru kýni eshqanday zang búzushylyq tirkelgen joq.

Manghystau oblysynda auyldar men auyldyq okrugter әkimderin saylaugha 14144 saylaushynyng 11650 adamy dauys berdi. «Qazaqstan Respublikasyndaghy saylau turaly» Konstitusiyalyq zangha sәikes jergilikti uaqyt boyynsha 20.00 -de 10 okrug boyynsha 14 saylau uchaskesi óz júmysyn ayaqtady. Saylau bulleteniderine 25 kandidat engizildi, onyng ishinde oblys túrghyndary 10 әkimdi tandady. Jana әkimderding ortasha jasy - 41,5 jas. Eng jasy 26-da, ýlkeni 60-ta. Saylanghan 10 әkimning barlyghy memlekettik qyzmetshiler. Belgili bir auyldyq okrugte eki әkim qayta saylandy.

Pavlodar oblysynda da saylau dese ishken asyn jerge qoyatyn jandar jetkilikti eken. Ónirdegi auyl әkimderin saylaugha jalpy qatysushylar 76,9% qúrady. Eki auyldyq okrugte - Aqtoghay audany men Ekibastúzdyng Jeleznodorojnyy auyldyq aimaghynda barlyq saylaushylar óz qúqyqtaryn paydalandy. Saylaushylardyng eng az sany Pavlodar qalasynyng Kenjekól auyldyq okrugindegi saylau uchaskelerine keldi, múnda qatysushylardyng 24,3% ghana dauys bergen. Yaghny belsendilik tómen boldy. Barlyq 42 auyldyq okrugtegi saylau ótti dep tanyldy. Oblystyq aumaqtyq saylau komissiyasynyng mәlimetinshe eng jas әkim - 33 jasta, eng ýlkeni – 61.

Soltýstik Qazaqstan oblysynda 71 okrug boyynsha әkimder saylandy. 214 soltýstik qazaqstandyq óz kandidattaryn úsyndy. Onyng 68 -i sayasy partiyalardan boldy. Saylanghan 71 әkimning 57 -i memlekettik qyzmetshiler. Sonyng ishinde 42 әkim óz auyldyq okruginde qayta saylandy. Janadan saylanghan 19 әkim әielder. Jenimpazdardyng ortasha jasy - 45 jas, al eng jasy 30 –da, eng ýlkeni - 62 jasta.

Týrkistan oblysynda da auyl әkimin saylau nauqanyn asygha kýtken jýrt kóp eken. Týrkistan oblysynda 25 shildede 166 kandidattan 60 auyl әkimi saylandy. Saylau okrugteri boyynsha saylaushylar tizimine 265 146 azamat engizildi, olardyng 209 227 -si dauys beruge qatysty, osylaysha qatysushylardyng sany 79% boldy. Oblystyq saylau komissiyasynyng mәlimeti boyynsha saylanghan auyl әkimderining 16 -sy memlekettik qyzmetshi. Saylanghan әkimderding ortasha jasy 46,7 jasty qúraydy.

Osylaysha auyl әkimderin saylau nauqany әr ónirde dýrildep ótti. Búl nauqanghan 4.7 mlrd tenge qarjy bólingen edi. Ákimderdi saylau 2025 jylgha deyin barlyq auyl әkimderin auystyrumen jalghasa bermek. Atalmysh tәjiriybe elimizdegi saylau prosesining damuyna óz yqpalyn tiygizip, barynsha azamattyq qoghamnyng nyghangyna sep bolmaq.

Abai.kz

0 pikir