Dýisenbi, 13 Mamyr 2024
Din 4105 3 pikir 14 Shilde, 2021 saghat 15:02

Qúrban shalu - baygha mindet, kedeyge kómek...

Aqparat qúraldarynda biylghy Qúrban aitta maldy jón-josyqsyz soymay, bar maldy saqtap qalu jәne jinalghan qarajatty quanshylyq bolyp jatqan Manghystau men Qyzylorda oblystaryna kómek retinde beru turaly pikir aityluda. Osyghan baylanysty biz de pikir bildirudi jón kórdik.

Áueli aityp keter jayt, Qúrban ait namazynan keyin ýsh kýn ishinde materialdyq mýmkindigi bar, jaghdayy jaqsy músylman adamgha qúrbandyq shalu – mindet. Búl – Allanyng músylman balasyna jibergen әmiri. Búghan qatysty qasiyetti Qúranda Alla Taghala: «Rabbynnyng razylyghy ýshin namaz oqy jәne qúrban shal» («Kәusar» sýresi, 2-ayat) dep búiyrghan. Allanyng búiyrghan amalyn ózgertuge, ony búrmalaugha әste bolmaydy.

Al Payghambarymyz Múhammedting (oghan Allanyng salauaty men sәlemi bolsyn) ómirine zer salsaq, Alla elshisi (oghan Allanyng salauaty men sәlemi bolsyn) qúrbandyqqa eki aq qoshqardy soyghan. Eki aq qoshqardy jatqyzyp, ony ayaghymen tirep, bismillәni jәne tәkbirdi aityp bauyzdaghan Payghambarymyz Múhammed (oghan Allanyng salauaty men sәlemi bolsyn) ózining ósiyetti hadisterining birinde: «Adam balasy qúrban ait kýni (qúrban shalyp) qan aghyzudan da sýiikti basqa ispen Alla Taghalagha jaqyndaghan emes. Qany aghyzylghan mal qiyamet kýni mýiizderi, túyaqtary jәne jýnderimen keledi. Aghyzylghan qan jerge tambay jatyp, Alla Taghalanyng qúzyrynda ýlken maqamgha jetedi. Sondyqtan qúrbandaryndy kónil rizashylyghymen shalyndar» degen.

Qúrbandyq shalu adam balasyn taqualyqqa jeteleydi. Óitkeni, músylman adam qúrbandyghyn shynayy niyetpen, Alla razylyghy ýshin shalady. Alla Taghala adamnyng amalyna emes, niyetine qaraydy. Sondyqtan Islam dininde oryndalatyn kez kelgen amaldyng syrtqy formasyna emes, ishki mazmúnyna, yaghny niyetke mәn beriledi. Niyetti týzetuding mәni osynda. Shyn mәninde býkil әlemning Jaratushysy bolghan Rabbymyz adamnyng shalghan qúrbandyghyna múqtaj emes. Alla tek shynayy niyetpen jasalghan qúlshylyqty qabyl etedi. Sondyqtan Qúranda mynaday ayattar keltirilgen: «Allagha olardyng etteri de, qandary da jetpeydi. Alayda Oghan senderding taqualyqtaryng ghana jetedi» («Haj» sýresi, 37-ayat).

Qúrban ait kýnderi jabyrqaghan jandardy, qamkónil adamdardy, mýgedekter men jetimderdi, jesir әielder men qarausyz qalghan qarttardy quandyrudyng sauaby mol. Qúrbandyq etining múqtaj jandargha taratyluynyng mәni ýlken. Bay músylman qúrbandyq shalghannan keyin onyng etin kómekke zәru adamdargha taratu arqyly boyyndaghy qatygezdik, tәkapparlyq sekildi jaghymsyz sipattardan aryla bastaydy. Óitkeni, sadaqa beru – músylmandardyng arasyna meyirimdik syndy sezimdi úyalatatyn sauaby mol is. Qúrban shalu – baygha mindet, kedeyge kómek bolatyny sondyqtan dep bilemiz.

Aqparat qúraldarynda tarap jatqan pikir arasynda qúrbandyq shaludyng ornyna sadaqa bergen dúrys degen kózqarastar aitylyp jatyr. Búghan qatysty Qazaqstan músylmandary diny basqarmasynyng Sharighat jәne pәtua bólimi mynaday jauap jazdy: «Qúrbandyq shalugha mindetti bolghan adam belgili maldy bauyzdap, qan shygharuy tiyis. Bizding mәzhabta qúrban ait kýnderi qúrbandyqty bauyzdamay, aqshasyn sadaqa ete salu dúrys emes. Óitkeni, sharighat boyynsha qúrbandyq malyn bauyzdap, qan aghyzu – mindet. Alayda, satyp alghan qúrbandyghyn ait kýnderi shala almasa, ony tiridey sadaqa etedi. Al eger qúrbandyqty soyyp qoyghan bolsa, onyng barlyq etin múqtajdargha taratady, ózi odan eshtene jemeydi. Óitkeni, uaqyty ótumen qúrbandyq mindeti sadaqa mindetine auysady. Eger qúrbandyqty әli satyp almaghan bolsa, qúrbandyq qúny mólsherinde sadaqa etedi».

Qazaqstan músylmandary diny basqarmasynyng tóraghasy, Bas mýfty Nauryzbay qajy Taghanúly elimizdegi barsha músylman jamaghaty men kәsipkerlerge joldaghan Ýndeuinde: «Sýiikti Payghambarymyz Múhammed (oghan Allanyng salauaty men sәlemi bolsyn): «...Kimde-kim músylman bauyrynyng qajetine jarasa, Alla Taghala da onyng qajetin óteydi...» degen sýiinshi habar jetkizgen. Qazaqstan músylmandary diny basqarmasy quanshylyqtan zardap shekken ónirlerdegi sharualargha qoldau kórsetu maqsatynda «Qiyndyqta el birge» atty qayyrymdylyq aksiyasyn bastady. Aksiya ayasynda Qyzylorda, Manghystau oblystaryna jem-shóp jóneltiletin bolady. Osy iygi iske ýles qosyp, synaqty sәtterdi bastan keship otyrghan otandastarymyzgha qol ýshyn sozugha shaqyramyn» dedi.

Adamgha jaqsylyq jasau ýshin Allanyng әmirin «ózgertu» shart emes. Alla Taghala adam balasy ýshin qayyr-jaqsylyghy bolghany ýshin belgili amaldardy paryz etedi. Al ony oryndamau nemese adamdardy sol paryzdy oryndamaugha shaqyru – óte óreskel qatelik әri súrauy joghary bolatyn is. Múnday amal-әreketke barudyng ózi qorqynyshty.

Alla Taghala elimiz ben jerimizge jaqsylyghyn jaudyryp, shalghan qúrbandyghymyz ben bergen sadaqamyzdy qabyl etip, mol sauaptan jazghay. Ámiyn!

Baqdәulet qajy Núrmatúly 

Shymkent qalasynyng bas imamy

Abai.kz

 

3 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1958
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2257
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 1857
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1550