Júma, 3 Mamyr 2024
Alang 5640 19 pikir 4 Mausym, 2021 saghat 13:31

Ortaq odaqqa "ortaq sanksiya" ma?

2014 jyly Resey batysyndaghy kórshisi, shekaralas jatqan tili, dini, tarihy úqsas bauyry Ukrainagha agressiya jasady. Qyrymdy tartyp alyp, jalghan referendum ótkizip, okkupasiyalady. Al Ukraina shyghysyndaghy separatisterge qaru berip, soghys otyn tútatty. Reseyding búl әreketi әriyne jauapsyz qalghan joq. Batys tarapy Reseyding ekonomikasyna, qorghanys salasy men sayasatkerlerine sanksiya salyp keledi. 

2014 jyldyng 29 mamyrynda Qazaqstan, Resey jәne Belarusi elderi Astana qalasynda bas qosyp, Euraziyalyq Ekonomikalyq Odaqty qúru boyynsha songhy qújattargha qol qoyyp, kelisim jasasty. Al 2015 jyldyng 1 qantarynan bastap Euraziyalyq Odaq óz kýshine endi.

image

Artynsha odaqqa kiruge qatysty Armeniya men Qyrghyzstan basshylary mәlimdeme jasady. Tolyghyraq aitar bolsaq. Armeniya preziydenti Serj Sarksyan: "Armeniya óz ekonomikasyna jana serpin bergisi keledi, sondyqtan Euraziyalyq ekonomikalyq odaqqa (EAEO) qosyldy. Armeniya ýshin tauarlardyn, qyzmetterdin, kapital men júmys kýshinin, qol jetimdi gaz ben elektr energiyasynyng erkin ainalymy jaghdayynda keng kókjiyekter ashyluda.Sonymen birge Erevan Europamen baylanysty ýzudi oilamaydy. Armeniyanyng EO-men qarym-qatynasy búrynghyday ekijaqty dengeyde qúrylady. Armeniya men Resey arasyndaghy qatynastar bizding elderimizding halyqtary arasyndaghy ejelgi dostyq pen bauyrlastyq dәstýrlerine negizdelgen. Men búl qatynastar dostyq, yntymaqtastyq jәne ózara kómek shartyna sәikes damy beretinine senimdimin.Men armyandar men orystardyng әr buyny osy qatynastardyng tarihyna óz ýlesterin qosuy kerek dep senemin. Biz búl qatynastardy baghalaymyz jәne ony damytu ýshin barymyzdy salamyz. Búl biz ýshin absolutti basymdyq" degen edi. Artynsha Armeniya odaqta tolyqqandy mýshe bolyp, óz qyzmetin bastady. Ol búrynghy Kedendik Odaqtyng tolyqqandy mýshesi retinde odaqta tolyq qúqyqqa ie boldy.

2020 jyldyng qyrkýiek-qarasha ailarynda bolghan ekinshi Qarabaq soghysynda Armeniya jenilis tauyp, onyng ekonomikalyq mýmkindikteri tipti týsip ketti.

Opyt Serja Sargsyana mojet prigoditisya na peregovorah po Karabahu » "SNG SEGODNYa" - poslednie novosty stran SNG chitayte na SNG.TODAY

Qyrghyzstannyng búrynghy preziydenti Almazbek Atambaev ta sol kezende búl odaqqa kiru boyynsha mәlimdeme jasady. "Men óz elimning Euraziyalyq ekonomikalyq odaqqa mýshe bolghanyn qalaymyn. Reseymen jәne basqa TMD elderimen seriktestik Qyrghyzstan ýshin manyzdy. Syrtqy sayasatta biz tek Qyrghyzstannyng últtyq mýddelerin basshylyqqa alamyz. Reseymen strategiyalyq seriktestik qajettiligin de sol últtyq mýddeler anyqtap otyr.  Bizding sosial-demokratiyalyq partiya múny sonau 1993 jylghy baghdarlamasynda aitqan bolatyn. Bizde qazirding ózinde ong dinamika bar. Keden odaghyna kiruge ótinish berdik. Qazir búl birlestikke Qyrghyzstandy qabyldau boyynsha komissiya júmys istep jatyr. Men elimizding bolashaghyn tek Kedendik odaqtan ghana emes, sonymen qatar Euraziyalyq odaqtan da kóremin. KSRO-ny qalpyna keltiru mýmkin emes ekenin bәrimiz týsinemiz, әriyne Qyrghyzstan egemen el bolyp qala bermek. Biraq men Reseymen, Qazaqstanmen, Belarussiyamen, basqa búrynghy kenestik respublikalarmen birtútas ekonomikalyq kenistik qúrghym keledi" degen edi ol.

Zachem Almazbek Atambaev otpravilsya v Kitay — otvet shtaba SDPK

Sóitken Qyrghyzstan men Armeniya da qazir odaqta. Odaq mýshelerine qarasaq kil "myqtylar". Belarusi eli halyqaralyq handylyqtar men qújattargha qayshy keletin, tipti key elder "terrorlyq akt" dep ataytyn әreketke baryp, jolaushylar úshaghyn kýshpen qondyrdy. Batys әlemi Minskti sanksiyanyng astynda qaldyrmaq. Osy odaqtyng bas diriyjeri Resey de Qyrymdy tartyp alyp, sanksiyanyng qamytyn kiydi. Armeniya soghystan útylsa, Qyrghyzstan shekaralyq qaqtyghysta onbay tayaq jedi. Qazaqstannyng da ekonomikasy onyp túrghany shamaly.

Endi Batystyq sanksiyalar Resey men Belarusiqa qarsy ýdey týsti. Oghan AQSh biyligine Baydenning kelip, qysymdy arttyru sayasatyn ústanuy sebep boluda. Mәskeu búl sanksiyadan aman qaludyng jolyn izdep jatyr. Endi "sanksiyalargha újymdyq túrghydan jauap berelik" degendi byqsytyp otyr. Keshe Resey syrtqy ister ministrining orynbasary Aleksandr Pankin bylay dedi: "Ýshinshi elderding EAEO-gha (odaqqa mýshe elderge) qarsy sanksiyalyq is-әreketterine jauap sharalary turaly mәsele kýn tәrtibine qoyyldy. Búl mәsele qarastyrylyp jatyr jәne aldaghy uaqytta da qarastyrylatyn bolady. Biraq biz búl taqyryp osynday sanksiyalardyng naqty týrlerimen, masshtabymen, kólemimen, keltirilgen ziyanymen jәne DSÚ jәne basqa qúraldar túrghysynan zandy bolatyn mýmkin sharalarmen baylanysty boluy kerek ekenin týsinuimiz kerek". 

Demek, aldaghy tanda Resey men Belarusiqa salynghan sanksiyagha odaq bolyp jauap qatu instrumenti úsynyluy mýmkin. Búl әriyne bizge tiyimsiz jәne óte qauipti. Osy uaqytqa deyin Batystyq taraptyng bizge degen kózqarasy on. Investisiyalyq aghym azayghan emes. Al odaq bolyp batysqa qarsy shyghu ózimizdi ózimiz bauyzdaghanmen birdey bolmaq. "Ortaq odaqqa ortaq sanksiya" sayasatynan qalay da qashu kerek. Ortaq ógizden onasha búzau artyq ekenin úmytpalyq.

Carapshylar Euraziyalyq Odaqqa terendey enu eldi ekonomikalyq egemendikten, al týbi sayasy suvereniytetten aiyrady dep qaqsaghanyna on jylday uaqyt boldy. Batystyq sanksiyalargha odaq bolyp jauap beru sonyng alghashqy qadamy bolmaq. Qazaqstan biyligi onday әreketke barmaydy dep senemiz...Ýmittenemiz.

Abai.kz

 

 

 

 

19 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 889
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 747
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 577
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 583