Seysenbi, 21 Mamyr 2024
Janalyqtar 2361 0 pikir 7 Shilde, 2009 saghat 04:05

Ghalym QAYYRJAN. Shirikting auzynan shyqqan irik sózge kim kinәli?

ROGOZIN degen orys tәuelsiz memleketindi kóringen kóz sýzgen erkekke «ket әri» dey almay, bayynyng kózine shóp salyp jýrgen, dambalynyng bauy bos qatyngha tenep, sýiekke tanba salyp ketti. Desek, asyndy iship, ayaghyndy tepkendi qoyyp, qorlaugha kóshken beypilauyzdyng sol sәtinde-aq qasqa tisin qaghyp alyp, qaytyp Qazaqstangha kirmeytin jasap, orystyng elshisin shaqyryp alyp keshirim súraudy talap etuge tiyisti biyliktegiler jauyrdy jaba toqyp, «ol anany aitqysy kelip edi», «epiytetpen sóilegen sózde túrghan ne bar?» degen synayda әngime taratyp, sandalyp ketti. Tipti, namystanghan bireui joq! Ánsheyinde, Ana kisinining plavkiymen jýrgen suretin kórgenning ózinde qatty qorlanatyn últtyng úlany bolghysy keletin deputattardyng biri de ýndegen joq. Soghan qaraghanda, Ana kisinin, keshiriniz, Astananyng toyyna әzirlikten ózgeni týgel úmytqan jazghandar Rogozinning aitqandaryna tipti, nazar da audarmasa kerek.

ROGOZIN degen orys tәuelsiz memleketindi kóringen kóz sýzgen erkekke «ket әri» dey almay, bayynyng kózine shóp salyp jýrgen, dambalynyng bauy bos qatyngha tenep, sýiekke tanba salyp ketti. Desek, asyndy iship, ayaghyndy tepkendi qoyyp, qorlaugha kóshken beypilauyzdyng sol sәtinde-aq qasqa tisin qaghyp alyp, qaytyp Qazaqstangha kirmeytin jasap, orystyng elshisin shaqyryp alyp keshirim súraudy talap etuge tiyisti biyliktegiler jauyrdy jaba toqyp, «ol anany aitqysy kelip edi», «epiytetpen sóilegen sózde túrghan ne bar?» degen synayda әngime taratyp, sandalyp ketti. Tipti, namystanghan bireui joq! Ánsheyinde, Ana kisinining plavkiymen jýrgen suretin kórgenning ózinde qatty qorlanatyn últtyng úlany bolghysy keletin deputattardyng biri de ýndegen joq. Soghan qaraghanda, Ana kisinin, keshiriniz, Astananyng toyyna әzirlikten ózgeni týgel úmytqan jazghandar Rogozinning aitqandaryna tipti, nazar da audarmasa kerek.
Júrtqa jagha qoiy ekitalay, aitudyng ózi úyat sharuany әueli JIRINOVSKIY siyaqty kerauyz sayqymazaqtyng auzyna salyp, nәtiyjesi qanday bolaryn, júrttyng qalay qabyldaryn múqiyat zerttep alatyn Resey biyligining әskery bolktaghy resmy ókili qandastary qazaqtan astam qúrmetke bólenip, memlekettik mashinasy orys tilinde júmys jasap túrghan Qazaqstandy qatyngha, jәy ghana qatyngha emes, jәlәp qatyngha teneuining astarynda ne jatyr?! Birese ananyn, birese mynanyng qolansa sasyghan qoltyghyna tyghylyp, jәutendep otyrghan, ózimiz «kópvektorly sayasat» dep әspetteytin әreketimizge berilgen naqty bagha ma?! «Erteng kýsh kórsetip, jýndi júdyryghymdy júmsap jatsam, últ bolyp úiysyp, bas kótere alar ma eken» degendi bayqap kórgen tirligi me? Bizding Ana kisining bas amandyghyn últtyq mýddeden joghary qoyghan jaghympazdyghymyz ben basyna t...yp jatsa da mynq etpeytin ezdigimizge jәne bir mәrte kóz jetkizgen orys endi ayanbaydy. Qarapayym qazaqty әldeqashan әdirem tastap, әlemdik masshtabta mәsele sheshuge kirisken, tórtkýl dýnie týgel tabynghan Payghambarlardyng qolynan kelmegen sharuany jasap, músylman men kәpirdi tatulastyrmaq bolyp jýrip tany airylar «bәrekeldi» óltirer bayghústyng týbine, qara da túr orys jetedi. Astanagha kelgeninde búrynghysynday qyzyl dorojka jayyp, esikting aldyna shyghyp túryp qarsy almaghan mening mәngilik Preziydentimning subardinasiya saqtay qalghan qareketine qatty renjip ketken Putinning Rogozinning qolymen kósegen shoqty ýrley týserine kepildik bere alamyn.
Mening tang qalatynym Qazaqstanda qazaqtan artyq qúrmetke bólenip otyrghan, osynda tughan, osynda ósken birde-bir orys Rogozindiki qisyq demedi ghoy. Osydan keyin qalay senesing olargha!

 

 

JAMAN AUYZDYNG QISAIYNA NE TÝRTKI BOLDY?..

Astanada ótken euro-atlantikalyq seriktestikting qauipsizdik kenesinde NATO-daghy Reseyding túraqty ókili Dmitriy Rogozinning Qazaqstandy әiel zatyna tenep sóilegen sózinen keyin-aq eldegi sayasy toptardyng ishinde kýbir payda bolyp, kimning kimge býirek búratyndyghy bayqalyp qaldy. Bizding basylym da osy taqyryp ayasynda saual tastap, elimizge tanymal birqatar azamattardyng pikirin biludi kózdegen edi. Tómende sol kisilerding pikirimen tanysynyzdar.

 

 

Uәlihan QAYSAROV,
Qazaqstannyng «Azat» demokratiyalyq sayasy partiyasynyng Astanadaghy bólimshe jetekshisi:
- Birinshiden, Rogozin myrzanyng aityp otyrghan myna sózi lauazymdy, tәjiriybesi bar adamnyng auzynan shyghatyn sóz emes. Memleketter arasyndaghy qalyptasqan qarym-qatynastargha dәl osylay bagha beru tek ghana diplomatiyalyq mәselelerde óresi jetpegen jas balagha tәn nәrse. Sondyqtan, Rogozinning sózi Qazaqstan men Resey arasynda jana problema tudyratynday sebep bolmaytyndyghy anyq. Rogozin siyaqty týkke túrmaytyn túlghalar aldymen ózining sayasy salmaghyn arttyru ýshin el arasynda dau tudyratyn taqyryptardy ýnemi qozghauda. Nege deseniz, búghan qazirgi Reseydegi orys halqynyng arasynda «úly orystyq shovinizm» iydeyasynyng janghyruy sebep bolyp otyrghany aidan anyq. Demek, qalay bolghanda da Reseyding biylik basynda Qazaqstandy «toqal әiel» retinde kórgisi keletin adamdar az emes. Al eger shyntuaytyna kelsek, múnday sózderdi aitugha nemese Rogozin siyaqty «úsaq-týiekterge» aitqyzugha jol berip otyrghan ol bizding halyqaralyq sayasy túraqsyzdyghymyz. Birde Reseyge jýginemiz, endi birde Amerika men Europanyng aldynda biyleymiz, taghy birde Qytaydyng aldynda alaqan jayyp aqsha súrap shygha kelemiz. Búl bizding syrtqy sayasatymyzdyng kespiri.
Jalpy, elimizding syrtqy sayasatyn Rogozin siyaqty adamdardyng aityp jýrgen uәjderine qarap-aq tanugha bolady. Múny әriyne kópvektorly sayasat dep aita almaysyz. Dúrysy, Qazaqstannyng kópvektorly sayasatynyng daghdarysqa úshyraghan týri. Eskerte keteyik, búl rette basqa alpauyt memleketterding qazaqtan súramay-aq elimizdi bólisuge kiriskeni óte qauipti tendensiya.

 

 

Núrlan ERIMBETOV,
«Ayt PARK» pikirtalas klubynyng jetekshisi:
- Eng bastysy múnday mahabbat pen nekelik qatynastardan úsqynsyz balalar ómirge kelmese bolghany.

 

 

Aydos SARYM,
Altynbek Sәrsenbayúly qorynyng jetekshisi:
- Dmitriy Rogozin aqymaq adam emes. Ol Resey basshylyghynyng «syrtqy sayasatty agressivti týrde jýrgizu kerek» degen tapsyrmasyn búljytpay oryndap otyrghan diplomat. Onyng sózderi qazaq halqynyng namysyna tiyetin, eki el arasyndaghy qarym-qatynastargha keri әserin tiygizetin sózder. Osynday adamdy alqaly jiyngha shaqyryp, onyng sózderin týk bolmaghanday tyndap, jymiyp kýlip otyratyn bizding basshylarymyzgha tang qalamyn. Osynday jaghdayda bizding biylik Reseyge narazylyq notasyn tapsyryp, Rogozinning ne Resey SIM-ning qazaq memleketi men halqynan resmy keshirim súrauyn talap etui tiyis edi. Mysaly, kezinde Italiya premieri BERLUSKONY nemis turisteri turaly orynsyz әzildegeni ýshin ghana Germaniyadan qayta-qayta keshirim súraghan. Eger, biyligimiz ýndemey qalsa, naghyz «qatynnyn» ózi bolyp shyqqany emes pe?

 

 

Erjan AShYQBAEV,
Syrtqy ister ministrligining resmy ókili, әri Syrtqy ister ministrligi Halyqaralyq aqparat komiytetining tóraghasy:
- Múndaghy mәsele negizinen BAQ ókilderinin, әsirese «Svoboda slova» gazetining jurnaliysining búrmalaushylyghynda. Eger, Rogozinning bergen súhbatyn naqtylap tyndaytyn bolsaq, onda kóp nәrse týsinikti bolady. Árbir adamnyng ózindik sóz saptau tәsili bar, metafrany da qoldanuy mýmkin. Ol jaghynan eshkimge eshtene aita almaymyz. Biraq, búl jerde «Qazaqstan Reseyding júbayy» degen sóz shyqqan emes. Qayta Rogozin óz sózderinde «Qazaqstan ýilendi me, kýieuge tiydi me» degendey ekijaqty pikir bildirdi.


«Abay. kz» saytynan alyndy.

 

 

Gerolid BELGER, jazushy:
- Qazaqtyng namysyna tiyetin sózder, mening de namysyma tiyedi. Jalpy, men Rogozinning qalay sóileytinin bilemin, ol azamat kishkene andamay sóilep qaldy ghoy dep oilaymyn. Óitkeni, sózining arghy jaghynda mәni joq, sәni joq, dәmi joq bolyp shyqty.

 

 

Berik ÁBDIGhALIYEV,
Memlekettik tildi damytu qorynyng diyrektory:
- Mening oiymsha, Rogozinning búl sózi bizding eldi NATO-dan qyzghanudan tuyndaghan sekildi. Rogozin endi búrynnan beri orys últshyldyghynyng jana jobasyn bastap jýrgen túlgha, sondyqtan onyng sózderine sonshalyq kónil bóle beruding de qajeti joq shyghar dep oilaymyn. Rogozinnin, JIRINOVSKIYding sózderine osylay kónil bóle beretin bolsaq, ózimizding dengeyimizding tómendegenin bildiremiz. Taghy da aitamyn, ol NATO-nyng bizben júmys istegenin qyzghanyp otyr. Óitkeni, Resey ýshin Qazaqstan ózining territoriyasy siyaqty kórinedi. Biz qanshalyqty kópvektorly elmiz dep aitqanymyzben, shyn mәninde Reseyding formatyndaghy, qaramaghyndaghy elge jaqynbyz. Bizde bәri orys tilinde, bәrimiz reseylik telearnalardy qaraymyz, syrtqy sayasatta olarmen kelisip otyramyz, sol sebepti shyny kerek Reseyding qaramaghynda bolmasaq ta, Belarusiya tәrizdi eng jaqyn memleketterding birimiz. Belorusiyanyng ózi minezin kórsetedi, biz ol siyaqty minez de kórsete almaymyz. Sondyqtan múny Reseyding basynyp bara jatqandyghy dep úqqan dúrys.

 

 

Ázimbay GhALI, sayasattanushy:
- Birinshiden, Rogozin myrza Reseyding NATO-daghy resmy ókili retinde osy úiymmen qyrghiy-qabaq «soghysyp» kele jatqan adamdardyng bireui. Ekinshiden, Reseyding seriktestik jóninde NATO-men kelisimsharttary bar. Onyng ýstine Qazaqstannyng jeke dara (individualdy) kelisimi taghy bar. NATO bizding elge biraz kómek berip otyr. Onyng ishinde qaru mәselesi boyynsha, yaghni, qazaqstandyq әskerdi barlyq qaru týrlerimen ýiretu. Al endi janaghy әngimege keletin bolsaq, Rogozin Qazaqstannyng NATO-men qarym-qatynasta bolghanyn qalamaydy. Alayda, bizding memleketting әzirshe búl úiymgha kiruge oiy joq. Tipti, Reseyge jaqpay qalady dep Kavkazdaghy әskery oiyndargha da qatysqan joq bolatyn. Soghan qaramastan Astanada osynday jiyn ótkizu Qazaqstannyng keleshekte OBSE-ge tóraghalyq etui ýshin kerek boldy. Áriyne, Rogozinning aitqan sózi maghan da únamay qaldy. Kez kelgen adam ýshin múnday salystyru óte orynsyz dep bilemin. Búl Qazaqstandy halyqaralyq subekt retinde tómendetu formasy dep oilaymyn. Aytylghan pikir orystyng da, batystyng da, qazaqtyng da úghymynda sәtti teneu emes ekendigi anyq.

 

Petr SVOIYK,
Qazaqstannyng «Azat» demokratiyalyq sayasy partiyasy tóraghasynyng orynbasary:
- Áriyne, klassikalyq jaghday túrghysynan alyp qaraytyn bolsaq, yaghni, joghary lauazymdy tәjiriybeli diplomattar qatysyp otyrghan iri halyqaralyq Forumda múnday salystyru jasau aqylgha qonymsyz dýniye. Biraq, men búl jerde birqatar týitkilderdi eskertkim keledi. Birinshiden, Rogozin joghary lauazymdy sheneunik, Reseyding NATO-daghy resmy ókili, sonday-aq ol, jogharydaghy siyaqty «erekshe» mәlimdemeler jasaumen jaqsy tanylghan sayasatker. Sol ýshin de Resey ony NATO-gha ókil etip jiberdi. Ekinshiden, búl sammit Astanada ótkendikten Resey men Qazaqstannyng arasyndaghy taza diplomatiyalyq qatynastar shenberinen shyghynqyrap ketti. Sondyqtan Rogozin ózin Niu-Yorktegi bas Assambleyanyng sessiyasynda nemese Brusselidegi NATO jiynynda emes, óz ýiine jaqyn jerde jýrgendey sezindi. Oghan qosa búl sózdi konferensiya barysynda minberde túryp aitqan joq, basqa jerde aitty. Búl da jaghdaygha taghy bir qyrynan qaraugha jeteleydi.
Al, eger Rogozin myrza óz oiyn tyndarmangha týsinikti de, qarapayym tilmen osylay jetkizudi kózdegen bolsa, onda ol búl tapsyrmany óte jaqsy oryndaghan bop shyqty.

 

 

«QAZAQSTAN» aptalyghy, №25-26 (265-266), 2-shilde, 2009

0 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 2195
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 2583
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 2511
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 1682