Senbi, 4 Mamyr 2024
5748 2 pikir 1 Mausym, 2021 saghat 14:05

Bir tragediya, ýsh týrli jyldar

Elimizde 31-mamyr kýni qughyn-sýrgin jәne asharshylyq qúrbandaryn eske alu kýni ótti. Búl bizding tarihymyzdaghy ýlken tragediya. Alayda qazaq biyligi búl taqyrypty ashyq, tolyq qarastyrudan әli de saqtanady. Onyng sayasy sipat alyp ketuinen jәne Mәskeumen qatynasty suytyp aludan sekemdenedi. Sol sebepti de búl taqyrypty 31-mamyr kýni biylik tarapy ýndeu joldap, al jergilikti әkimdik gýl shoqtaryn qoiymen jyly jabady. Tipti qos tragediyagha bir kýndi belgilep, asharshylyq pen sayasy qudalaugha bir datany belgileuden-aq biylik ýshin búl taqyryptyng qanshalyqty suyq ekenin týsinuge bolady. 

Elimizding әr ónirinde asharshylyq qúrbandaryn eske alugha arnalghan eskertkishter ornatyluda. Bir qyzyghy eskertkishterde jazylghan kezekder (jyldar) әr týrli. Asharshylyq pen tәrkileu Qazaqstanda bir uaqytta bastalsa da, әr ónirdegi eskertkishterde ol týrli datamen jazylypty.

Almaty qalasynda 2017 jyly 31-mamyrda qala әkimi Bauyrjan Baybek Asharshylyq qúrbandaryna arnap arnayy eskertkishti ashty. Eskertkish "Ana" dep atalady. Onyng avtorlary  Dulat Ýsenbaev, Aydos Býrkitbaev jәne Qanat Beguliyev. Eskertkishte "1931-1933 jyldar" degen jazu bar. Yaghny eskertkishtegi datalar elimizdegi  qoldan jasalghan alapat ashtyq atalmysh uaqytta bolghanyn kórsetip túr.

2012 jyly Astana qalasynda (Núr-Súltan) "Asharshylyq" qúrbandaryna arnalghan eskertkish ashyldy. Ashylu saltanatyna Elbasy N.Nazarbaev tikeley qatysty. Eskertkish "Qayghy qabyrghasy" dep atalady, al onyng janynda "1932-1933 jyldardaghy asharshylyq qúrbandaryna taghzym" degen jazu bar. Búl degenimiz ashtyq bir jyl ghana boldy degendi menzep túr.

Vozmojno, eto izobrajenie (svetok)

2012 jyly Pavlodardaghy qorym manynda Asharshylyq qúrbandaryna arnap ýlken eskertkish ashyldy. Tarihy derekterge sýiensek Pavlodar many ashtyq kezeninde 300 myng halqynan aiyrylghan. Al ólkede qorymdar óte kóp. Eskertkish avtory Marat Abylqasymov. Asharshylyq qúrbandaryna arnalghan eskertkishte "1929-1933 jyldar" degen jazu bar. Yaghny asharshylyq kezenin tәrkileuding kýshine engen uaqytymen eseptegen synayly.

Vozmojno, eto izobrajenie (na otkrytom vozduhe y pamyatniyk)

Bir qayghygha qoyylghan ýsh eskertkish. Biraq ýsh týrli kezeng jazylypty. Biz asharshylyq kezenine tarihy әdil baghasyn bergimiz kelse, sóz ben is bir jerden shyghuy tiyis. Asharshylyq qúrbandaryna qoyylatyn derekter men jyldar da birdey boluy tiyis. Álem birinshi dýniyejýzilik soghysty 1914-1918, al ekinshi jahan soghysyn 1939-1945 jyldar ekenin biletinindey, Qazaqstandaghy ashtyq kezenin de tura jyldarymen ataugha ne kedergi? IYdeologiyalyq manyzy bar nysandardaghy san týrli jyldar ýshin ikm jauapty?! El bolamyz desek, eskertkishimizdi týzeyik!

Ashat Qasenghaliy

Abai.kz

 

 

 

2 pikir

Ýzdik materialdar

Qúiylsyn kóshing

Bas gazet oralmandargha nege shýilikti?

Álimjan Áshimúly 1045
Ádebiyet

«Solay emes pe?»

Ghabbas Qabyshúly 928
Qogham

Dos kóp pe, dúshpan kóp pe?

Ábdirashit Bәkirúly 687
El ishi...

Últtyq biregeylenu: Qandastardyng róli qanday?

Omarәli Ádilbekúly 785