Ol kezde Áset IYsekeshev degen alpauyt investisiya jәne damu ministri edi. 2016 jyldyng kóktemi. Aqparattardy aqtaryp otyr edim, әlgi Áset alpauyt Qaraghandy oblysynda bir ýlken ken oryny sheteldikterge satylghanyn jelpine habarlapty. Erteninde kezekti aqparatqa kóz salsam, IYsekeshovim esirip jәne bir karier auksion arqyly aqshagha ainalghanyn aitypty. Búnyng ar jaghynda «qazaq dalasyndaghy barlyq qazba baylyqty jer osylay satyla beredi», «sata beremiz» degen jemsauy býlkildegen jaman pighyl kórinip túr edi. Sol eki arada jer sheteldikterge jalgha berilip qana qoymay, satylady deytin sóz shygha bastaghan. Redaksiyadaghy jigitter kuә, ýnsiz qúlazyp kettim. Olar alandap: «Sizge ne boldy?» dep súrap jatyr. Men aittym: «Bitti, jigitter, ensemizdi kóterip, tik alyp jýrgenimiz jerimizding arqasy edi, odan da airylatyn týrimiz bar». «Qalay?». «Qalay?" dering bar ma, bylay...». Ken oryndaryn satqysh IYsekeshevting istep otyrghan isining súmdyqtyghyn týsingen «abaylyqtar» ashugha mindi, yzalandy, nazalandy. Maqala jazatyn boldyq. Maqalany redaksiya atynan Ómirjan jazugha kiristi. Ómirjannyng maqalasy әleumettik jelide de jariyalandy. Sodan ketti ghoy... Búl eki arada arnayy tapsyrys berip, zanger-jurnalist Maqsat Núrypbaevqa qatarynan birneshe maqala jazghyzdyq. Maqsattyng maqalalary da qalyng elding serpilip, oyana týsuine yqpal etti. Aqyry jerin qorghaghan halyq beybit sheruler, jiyndar ótkizip bәlening betin qaytardy. Jer komissiyasy qúryldy. Jer mәselesine moratoriy jariyalandy.

Jer komissiyasy qúrylghanda redaksiyadaghy jigitter meni sol komissiyanyng qúramyna enetin shyghar dep elendesken. Alayda, komissiyanyng qúramyna men kirgem joq, bizdi shaqyrghan da eshkim bolghan joq. Esesine biz osynau tútas halyq bolyp qarsylyq tanytqan, minez kórsetken, úiymdasqan, últtyq dengeyde úiysqan Jer mәselesin kýn tәrtibine qoyyp berdik. Soghan eptep auqym tudyryp, bastamashylyq jasadyq. Tәuba!

«Eshqashan, eshuaqtta halyqqa paydang tiygen isti búldama, jeniske jeke dara ie boludy oilama, últqa, memleketke ziyany tiyetin týrli kesir-kesapattyng aldynan jalghyz shyghyp, týbi nәtiyjege qol artsang da, «osyny men jasadym», «men aittym», «men jazdym» dep, demikpe. Kópting kózi kóregen. Kimning ne istep otyrghanyn el ishi jaqsy biledi» degen sózdi «abaylyqtardyn» qúlaghyna sinirip qoyghanmyn, sodan da bolar, olar әriptesterimiz guletip әketetin әreket pen sózdi bastap bergen song ýnsiz qala biledi. Biraq, bastaghan júmysymyzdy orta jolda tastap, úmytyp ketudi újym bop únatpaymyz. Sonyng kórinisi әlde nәtiyejesi: jyl basynan beri «Abai.kz» aqparattyq portaly búrynghy Jer komissiyasynyng qúramyndaghy azamattargha qaytadan sóz berip, әli de qaltarys-búltarysy kóp jer jayyna qozghau saluda.

2016 jyldan beri arada bes jylgha juyq uaqyt ótti, ókinishtisi sol, qazaq jerining qalay bolary, kimning qolyna óteri, qalay paydalanu kerektigi tolyq sheshimin tappaghan kýii qalghan. Múhtar Tayjannyng aituynsha, kosmomonitoring arqyly ýsh oblystaghy әldekimder qújat jýzinde iyelenip alghanymen, iygerusiz bos jatqan jerler anyqtalypty. Basqa bәlendey jýz jylytar janalaq az. Endeshe, qaytpek kerek? Taghy da jer jaghdayyna oraluymyz kerek. Búl – eng basty mәsele. Jer sheteldikterge satylmaydy. Ony býgingi memleket basshysy da aityp jýr. Jalgha berile me? Berilui mýmkin siyaqty. Berilse, kimderge, qanday sharttarmen beriledi? Sheteldikterge jalgha beriletin jerlerge qoghamdyq baqylau bola ma, joq pa? Jer Qazaqstan azamattaryna satyla ma? Joq, satu men jalgha beruge mýlde tiym salamyz ba? Qazaq óz jerining paydasyn qashan, qalay kóredi? Qaytkende kóredi? Qos azamattyghy bar anau alpauyttardan qasiyetti jerimizdi qalay qútqaryp qalamyz? Jeri keng qazaq jerine nege syimay, syiysa almay jýr? Súraq kóp. «Abai.kz» jer taqyrybyna qaytyp oraldy.

Dәuren Quat

Abai.kz