Qazirgi kýni ýlken-kishini mazalaghan saualdyng eng bastysy – balalaryn mektepte oqytu mәselesi. Ásirese, 1-2 klastaghy órenderdi qashyqtan oqytu ýrdisi elimizde óte qolaysyz jaghday tuyndatyp otyr. Onyng sony ýlken shugha úlasyp, bilim ministrine deyin jetip jatyr. Sebebi, ata-analardyng basym bóligi qyzmet isteytin jastar bolghandyqtan, býgingi kýni olar ne amal jasaryn bilmey, tyghyryqqa tirelip otyrghan jaghdaylary bar.

Birinshiden, bastauyshtaghy balaqaylar smartfonmen (kompiutermen) óz betimen oqy almaytyny anyq. Programmany ashyp, qosu óz aldyna, dәris ótip jatqan kezde baylanys ýzilip qalsa, ne bolmaq? Ekinshiden, oqytushynyng ne aityp, ne qoyghanyn, qanday tapsyrma bergenin týsindiru ýshin balanyng qasynda mindetti týrde estiyar jan boluy qajet. Onday jaghdayda ata-ananyng bireui júmystan qaluyna tura keledi. Al, mynanday ótpeli auyr kezende kim óz kәsibinen aiyrylghysy keledi? Eshkim de! Bastarynda birneshe nesiyesi bar, pәterin ipotekagha alghan nemese jaldap túratyn jandar ýshin әrbir tenge qymbat. Sondyqtan, olar balalarynyng mektepte dәstýrli formatta oqyghanyn qalaydy. Biraq, osy arada mektep diyrektorlarynyng ústanghan pozisiyasy týsiniksiz bolyp otyr. Olar kezekshi klasstar ashugha qúlyqsyzdyq tanytuda. Nege? Sonyng syryna ýnileyik.

Mysaly, jana oqu jylynyng qarsanynda, dәlirek aitsam, 26 tamyz kýni Almaty qalasynyng әkimi Baqytjan Saghyntaev «Almaty» telearnasynda tikeley efirge shyghyp, janadan salynghan mektepterdi aralaghanyn mәlimdedi. Oqu oryndary jetispey jatqan kezende jana ghimarattardyng paydalanugha berilui shynynda da, qúptarlyq is. Alayda, әkim óz sózinde «Osy bes mektepting basshylary kezekshi klass ashugha ata-analardan eshqanday súranys týsken joq dep aitty» dedi. Qaranyz: https://almaty.tv/news/akimat-live/2124-bakytdgan-sagintaev-otvetil-na-voprosy-almatintsev-v-efire-akimat-live

Shynymen, solay ma? Áriyne, joq. Mysaly, Áuezov audanynyng «Mamyr» yqshamaudanyndaghy 1200 oryndyq №202 mektep-gimnaziyanyng basshylary kezekshi klass ashudy «31 kanal» tilshileri aralasqannan keyin ghana qolgha aluda. https://nurtv.kz/news/view-316314-polnyi-vypusk-informbiuro-ot-01-09-2020

Sol siyaqty, Bostandyq audanyndaghy №146 mektep-liyseyding diyrektory «Ata-analar ótinishpen kelse qabyldamandar, kezekshi klass ashylmaydy dep aityndar», dep qaramaghyndaghylargha tamyz aiynda tapsyrma bergenin estidik. Múnday derekterdi anyqtau ýshin sol mekteptegi ata-analargha onlayn-súrau salsanyzdar jetkilikti. Búl neni kórsetedi? Búl әkimning bilim salasyna jauapty orynbasary qaladaghy naqty jaghdaydy tolyq bilmeydi degen sóz. Jәne әkimning baspasóz qyzmeti tarapynan BAQ betindegi aitylyp jatqan oryndy mәselelerge eshqanday nazar audarmaytyny angharylady.

Endi jogharydaghy saualymyzgha qayta oralayyq. Diyrektorlar kezekshi klass ashugha nege qúlyqsyz? Óitkeni, olar jan tynyshtyghyn búzbaudy oilaytyn siyaqty. Býkil jauapkershilikti múghalimderding moynyna artyp qoyyp, qanyraghan mektepte typ-tynysh uaqyt ótkizip, qomaqty ailyq alyp otyrghandy kim jek kórsin?! Nauryzdan beri ýiinde alansyz shәiin iship, telefonmen «dәris» beretin oqytushylar da osyghan әbden ýirenip alghan sekildi. Artyq qimyl jasaugha, kezekshi klasta  sabaq ótkizuge barghysy kelmeydi.

Múnyng ekinshi qyry taghy bar.

Qazir bayqasanyz, jeke menshik sipattaghy «Qosymsha bilim beru ortalyqtary» jauynnan keyingi sanyrauqúlaqtay qaptap ketti. Olardyng jasyryn qúryltayshylary – bilim salasyndaghy myqtylar ekeni dausyz. Top-top bala oqytady. Bir-eki bólmeli pәterdi jaldap, shәkirtterdi óz betinshe «dayyndap» jatqan pysyqtar taghy bar. Al, ondaghy qosymsha júmys isteytin múghalimder negizinen «onlayn-sabaqtaryn» ótkizgennen keyin (týske deyin nemese týs qayta) keletinin kórip jýrmiz. Yaghni, olargha mektepke barudan góri «levyi» tabys tapqan tiyimdi. Bir oqushygha aiyna 60 myng tenge! On bala oqytsanyz 600 myn!  Balasynyng oqu ýlgerimin oilaghan ata-ana amal joq, auzyndaghysyn jyryp berip, súraghanyn tóleuge tyrysady. Ol ýshin týbirtek (kvitansiya) berilmeydi. Bir sózben aitqanda, eshqanday salyq tólenbeydi degen sóz. Biyl Almatyda 30 myngha juyq balanyng birinshi klasqa baratynyn oigha alsaq, qanshama qarjy jeke qaltagha týsip jatyr? Al, qosymsha bilim beruding sapasy qanday? Qalay oqytuda? Ony tekserip jatqan pende joq.

Ótken, 1 qyrkýiek kýni Bilim jәne ghylym ministri Ashat Aymaghambetov Núr-Súltandaghy №73 mektep-liyseyge barghan kezinde: «1-4 synyp oqushylarynyng 60 payyzgha juyghy dәstýrli formatta oqidy», – dep mәlimdedi. Ras bolsa, osy kórsetkishting qataryna qansha almatylyq órender enip otyr? Enbey qalghandary óz betimen әlippeni qalay ýirenbek?

Búl taqyryp qoghamnyng sozylmaly bas auruyna ainalyp ketpesin dep tilesek, mektebimizdi býgin týzeyik!

Qayym-Múnar Tabeev,

Abai.kz