Belarusi elinde orys tiline eshkim kýtpegen qarsylyq jasaldy. TMD-gha tanymal sayasatker Stanislav Shushkevich orys tilin «Memlekettik til» mәrtebesinen aiyru turaly mәlimdeme jasady.

Stanislav Shushkevich 1991-1994 jyldary Belorus biyligining tizginin ústap, 1996-2018 jyldar aralyghynda BSDG  («Belorus sosial-demokratikalyq Gramada») partiyasynyng basshysy bolghan. Shushkevich 1995 jyly Ata Zangha ózgeris engizip, orys tiline «Memlekettik til» mәrtebesin bergenin preziydent Lukoshenkonyng basty qateligi dep mәlimdedi.

«Bizde eshqashan últaralyq alauyzdyq bolghan emes. Degenmen biz qashanda belarusi bolyp qalghanymyzdy qaladyq. Bizdi, bir sózben aitqanda, ana tilimizden aiyryp, tól mәdeniyetimizden alastatu jalghasyp keledi... Orys tiline tónip túrghan esh qauip joq. Al, memlekettik til bireu ghana, tek – belarusi tili boluy kerek, óitkeni, onyng bizden basqa jerde otany joq», - deydi Shushkevich.

Odan әri búrynghy Jogharghy Kenes basshysy belarusi tilining memlekettik til retindegi ótpeli kezeni úzaq ta, óte auyr jaghdaydy bastan ótkeredi degendi joqqa shygharmaydy. 

Bizding elde de orys tili jalghan qos tildilikting tasasyndaghy neootarshyl ýstemdikke iye. Ókinishtisi, 30 jyl boyy «orys tilinin» jalauyn kótergen bógde tildi biylikke qasqaya qarsy túratyn, zansyz «resmy tilge» basymdyq berudi toqtatudy talap etetin birde bir sayasy iri túlgha әzirge tabylmay túr. Dәl qazir praymeriz ótkizip, úrandatyp jýrgen «Nur Otan» partiyasy tek memlekettik tilde sóilep, jaza alatyn deputattar korpusyn jasaqtap, ózge partiyalargha ýlgi bola alar ma eken? Álde tildi qyzghyshtay qorghaytyn «Aq jol» partiyasy taghy da «aq qarghanyng kýiin keship» jalghyz qala bere me?

«Zandy qúqyghy joq «resmy til» óz ornyn birjola memlekettik tilge qashan bostady?» degen saualgha saylaugha týskeli jatqan partiyalar óz jauabyn qay kezde bermek. Álde qazaq tildi saylaushylaryn «kemeleri sudan» ótip alghan son, kózge ilmey orys tilinde Parlamentte sayraudy jalghastyramyz degen oilarynan ainymaudy ómirlik maqsatymyz dep sanay ma?!

Ábil-Serik Áliakbar

Abai.kz