Dýisenbi, 29 Sәuir 2024
Koronavirus 2916 0 pikir 26 Tamyz, 2020 saghat 13:01

COVID-19: Álemdegi ahual qanday?

Qazaqstanda koronavirustyng taraluyna baylanysty shekteuler birtindep alynyp tastalghanymen, auru býkil әlemde taraluda. Amerikalyq Djon Hopkins uniyversiytetining mәlimeti boyynsha, әlemde kýnine 270 myngha juyq jana infeksiya anyqtalady, al pandemiya bastalghaly beri júqtyrghandardyng jalpy sany 23,4 milliongha jetti. Qazir shamamen 7,4 million adam aurudyng belsendi satysynda. Kýnine 304 myng júqtyrudyng songhy rekordy on kýn búryn jazyldy. Statistikagha sýiensek, býkil әlemde auru dengeyining tómendeui bayqalady, biraq onyng túraqtylyghy bar ma, joq pa әli belgisiz.

Dýniyejýzilik densaulyq saqtau úiymynyng (DDSÚ) mәlimetteri boyynsha, birneshe elde virus júqtyrushylar azaymay túr: AQSh, Braziliya jәne Ýndistan. Jalpy alghanda, ýsh elde 12,4 millionnan astam COVID-19 oqighasy tirkelgen. Búl әlemdegi barlyq infeksiyalardyng jartysynan kóbi: kýn sayyn 150 myng jana jaghday tirkeledi.

Býgingi rekord iyesi - Ýndistan. Kýn sayyn múnda shamamen 69 myng jana infeksiya anyqtalady jәne olardyng sany ósude. Kýn sayyn COVID-19-dan shamamen 1000 adam qaytys bolady, al anyqtalghan jaghdaylardyng jalpy sany 3,1 millionnan asty.

Eng nashar kórsetkishteri bar ónirler biyligi shekteu sharalaryn engizude. Mәselen, Pendjabta ótken júmadan bastap keshki 7-den tanghy 5-ke deyin komendanttyq saghat engizildi, ýilenu toylary men jerleu rәsimderinen basqa barlyq jinalystargha mýldem tyiym salyndy, al qoghamdyq kólikterde bolu 50%-dan aspauy kerek. Osynday saqtyq sharalary, basqa zardap shekken aimaqtarda engizilude. Sonymen birge, 40 myng virus júqtyrghan Pendjab, virustyng eng kóp zardap shekken Ýndistan Maharashtra aimaghynan alys bolyp otyr. Alghash ret júqtyrghan adam 9 nauryz kýni tabylghan Maharashtra qalasynda jaghdaylardyng sany qazirding ózinde 600 mynnan asty. Auru kóbeygen sayyn Ýndistan shtattary basqa reysterden kelgen azamattargha ishki reysterge jәne karantinge shekteuler qoydy.

Braziliyada aurudy júqtyrghandardyng sany kýn sayyn 45 mynnan 49 myngha deyin bolyp otyr. Búl elde COVID-19 pasiyentterining jalpy sany 3,5 milliongha jetti. Kýnine 900-den astam adam qaytys bolady, degenmen apta sayyn Braziliya ýkimetining mәlimeti boyynsha búl kórsetkish 2% tómendeydi. Virustyng jalpy ólimi 3,1% qúrady. Osyghan qaramastan, federaldy biylik eldegi koronavirus pasiyentterining 75%-dan astamy sauyghyp, birtindep shekteulerdi alyp tastap jatyr dep habarlaydy. Mәselen, Tijuka últtyq parki kelushiler ýshin baylanysta bolatyn әleumettik qashyqtyqty saqtau jәne ýnemi dezinfeksiyalau shartymen ashyldy.

Infeksiyalardyng jalpy sanynda әli kýnge deyin kóshbasshy bolyp túrghan Amerika Qúrama Shtattarynda jana jaghdaylardyng sany sәl azaydy, biraq ol әli de joghary - kýn sayyn 35-45 mynnan astam jana infeksiyalar anyqtalady. New York Times gazetining habarlauynsha, shtattar betperde kiyip, barlar, sport zaldary men teatrlar júmysyna shekteuler qoydy. Sarapshylar kýzde COVID-19 indetining jana tolqyny mektepte jәne dauyl mausymy bastalghanda payda boluy mýmkin dep qorqady.

Osy ýsh elden basqa Kolumbiya (541 myng júqtyrghan jәne kýn sayyn shamamen 12 myng adamgha ósu), Meksika (koronavirusti júqtyrghan 560 myng jәne ólim-jitim dengeyi 10,7% ), Peru (594 myng KVY infeksiyany júqtyrghan jәne kýn sayyn 9 myng adamgha juyq ósu bayqalady) qolaysyz jaghday qalyp otyr. Sonymen qatar, Argentinada koronavirustyng alghashqy tolqyny qazir óz shegine jetti (kýnine 8 mynnan astam jaghday tirkelgen), al Ispaniyada infeksiyanyng ekinshi tolqyny kýsheyip keledi. Amerikalyq Djons Hopkins uniyversiytetining mәlimeti boyynsha, Ispaniyada kýn sayyn 8 myngha juyq jaghday anyqtalady. Búl eldegi pandemiya býkil Europada alandaushylyq tughyzghan nauryzdaghy kórsetkishterge sәikes keledi.

Úlybritaniyada KVY infeksiya dinamikasy mamyrdyng ortasynda kýrt tómendegennen keyin bayau kóterilude. Eger shilde aiynyng basynda elde kýn sayyn 500-600 jaghday tirkelse, tamyz aiynda COVID-19 ýshin ong synaqtardyng sany eki aida alghash ret mynnan asty. Pandemiya bastalghannan bes ay ótken son, Birikken Korolidikte ólim-jitimning eng joghary dengeyi - Angliyada - 13,07%, Shotlandiyada - 12,58% jәne qalghan aumaqtarda 6% -dan asady.

Songhy bir aida Týrkiyada koronavirus infeksiyasynyng sany azayghan joq. Shilde boyy osy elde birtindep 1,2 myng jaghdaydan tәuligine 900 jaghdaygha deyin birtindep tómendeu bayqaldy, sodan keyin auru qaytadan kýsheye bastady jәne songhy aptada Týrkiyada kýn sayyn 1200-1300 adamgha COVID-19 diagnozy qoyyldy.

Qytay statistikasy ýlken súraqtar tughyzady: nauryzdan bastap, pandemiya besigine ainalghan elde jana jaghdaylardy tym az tirkeldi jәne ótken aptada onday jaghday tirkelgen joq. 

Fransiyadaghy jaghday da qarama-qayshy: osydan ýsh kýn búryn biylik statistika boyynsha eki kýndik kidiristen keyin bir kýnde 15,4 myng jana jaghday turaly habarlady, búl aurudyng taraluy shynynda bolghan sәuirdegi kórsetkishterge ten. Keshe biylik kýnine 4,8 myng jana jaghday turaly habarlady.

Kerimsal Júbatqanov,

Qazaq-Orys halyqaralyq uniyversiytetining dosenti, tarih ghylymdarynyng kandidaty

Abai.kz

0 pikir