2019 jylghy derek boyynsha, elimizde әlemning 15 eline tiyseli 86 múnay óndiretin irili-úsaqty kompaniya tirkelgen. Olar biylghy jyldyng qantar-mausym ailarynda 44,9 mln tonna múnay men gaz kondensatyn óndirdi. 

Solardyng ishinde taza otandyq kompaniya «QazMúnayGaz»  – 26% naryqqa iyelik etip, elimizde óndiriletin múnaydyng 23,6 mln tonnasyn ghana enshilep otyrghan jayy bar. Qalghan 5,9%-y ózimizding últtyq shaghyn kompaniyalardyng ýlesine tiyedi.

Otandyq múnay naryghyn qalt etpey baqylap otyrghan KazService mәlimetine sener bolsaq, alghashqy ýshtikting kóshin  – 29,5% nemese 26,747 mln tonnalyq ýlesimen AQSh bastasa, qazaqtar tól baylyghyn iygerude odan bir saty tómen jayghasyp, 29,5% nemese, 26,714 mln tonnagha jetip jyghylady, al, QHR –17,7%, nemese 16,051 mln tonnamen ýshinshi oryngha taban tireydi. Europa men Resey –17,1% men 3,3% mln tonna múnay óndirudi ózara iyelenude.

Songhy 30 jyl ishinde elimizge múnay óndiru salasynda әlemning 15 elinen investor tartyldy. Dәtke quat bolatyny Ata Zanymyzda qazba baylyghy qazaq elining menshigi dep jazylghany, biraq ony investorlardyng qalay paydalanyp jatqanynda kýmәn da, kýdik te bar. 

Búrghylau jýrgizudegi otandyq biznesting ýlesi –  57%-dy qúrasa, Qytay jaghy – 23% óz qolyna alyp otyr. Teniz múnay kenishi arqyly 1990 jyldardan senimdi biznes seriktes bolyp kele jatqan AQSh geofizika men geologiyagha jete den qoyyp, osy basym baghyttyng – 54%-yn óz uysynda ústauda. Bizding elding búl saladaghy ýlesi – 27%-dyng kóleminde jәne qazaq-amerika birlesken óndiris oryndarynyng sany – 2%-dyng tónireginde. 

Qazaq múnayyn Resey de emes, Qytay da emes, tenizding arghy jaghyndaghy AQSh sayasy әm ekonomikalyq jaqtan óz mýddesine jaratyp jatyr. Qalay jaratyp jatqany mýldem ózge әngime.

Ábil-Serik Áliakbar

Abai.kz